Book 16 Chapter 5 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato yayur dārukaḥ keśavaś ca; babhruś ca rāmasya padaṃ patantaḥ
athāpaśyan rāmam anantavīryaṃ; vṛkṣe sthitaṃ cintayānaṃ vivikte |
2 | tataḥ samāsādya mahānubhāvaḥ; kṛṣṇas tadā dārukam anvaśāsat
gatvā kurūñ śīghram imaṃ mahāntaṃ; pārthāya śaṃsasva vadhaṃ yadūnām |
3 | tato 'rjunaḥ kṣipram ihopayātu; śrutvā mṛtān yādavān brahmaśāpāt
ity evam uktaḥ sa yayau rathena; kurūṃs tadā dāruko naṣṭacetāḥ |
4 | tato gate dāruke keśavo 'tha; dṛṣṭvāntike babhrum uvāca vākyam
striyo bhavān rakṣatu yātu śīghraṃ; naitā hiṃsyur dasyavo vittalobhāt |
5 | sa prasthitaḥ keśavenānuśiṣṭo; madāturo jñātivadhārditaś ca
taṃ vai yāntaṃ saṃnidhau keśavasya; tvarantam ekaṃ sahasaiva babhrum brahmānuśaptam avadhīn mahad vai; kūṭonmuktaṃ musalaṃ lubdhakasya |
6 | tato dṛṣṭvā nihataṃ babhrum āha; kṛṣṇo vākyaṃ bhrātaram agrajaṃ tu
ihaiva tvaṃ māṃ pratīkṣasva rāma; yāvat striyo jñātivaśāḥ karomi |
7 | tataḥ purīṃ dvāravatīṃ praviśya; janārdanaḥ pitaraṃ prāha vākyam
striyo bhavān rakṣatu naḥ samagrā; dhanaṃjayasyāgamanaṃ pratīkṣan rāmo vanānte pratipālayan mām; āste 'dyāhaṃ tena samāgamiṣye |
8 |
dṛṣṭaṃ mayedaṃ nidhanaṃ yadūnāṃ; rājñāṃ ca pūrvaṃ kurupuṃgavānām
nāhaṃ vinā yadubhir yādavānāṃ; purīm imāṃ draṣṭum ihādya śaktaḥ |
9 | tapaś cariṣyāmi nibodha tan me; rāmeṇa sārdhaṃ vanam abhyupetya
itīdam uktvā śirasāsya pādau; saṃspṛśya kṛṣṇas tvarito jagāma |
10 | tato mahān ninadaḥ prādurāsīt; sastrīkumārasya purasya tasya
athābravīt keśavaḥ saṃnivartya; śabdaṃ śrutvā yoṣitāṃ krośatīnām |
11 | purīm imām eṣyati savyasācī; sa vo duḥkhān mocayitā narāgryaḥ
tato gatvā keśavas taṃ dadarśa; rāmaṃ vane sthitam ekaṃ vivikte |
12 | athāpaśyad yogayuktasya tasya; nāgaṃ mukhān niḥsarantaṃ mahāntam
śvetaṃ yayau sa tataḥ prekṣyamāṇo; mahārṇavo yena mahānubhāvaḥ |
13 | sahasraśīrṣaḥ parvatābhogavarṣmā; raktānanaḥ svāṃ tanuṃ tāṃ vimucya
samyak ca taṃ sāgaraḥ pratyagṛhṇān; nāgā divyāḥ saritaś caiva puṇyāḥ |
14 | karkoṭako vāsukis takṣakaś ca; pṛthuśravā varuṇaḥ kuñjaraś ca
miśrī śaṅkhaḥ kumudaḥ puṇḍarīkas; tathā nāgo dhṛtarāṣṭro mahātmā |
15 | hrādaḥ krāthaḥ śitikaṇṭho 'gratejās; tathā nāgau cakramandātiṣaṇḍau
nāgaśreṣṭho durmukhaś cāmbarīṣaḥ; svayaṃ rājā varuṇaś cāpi rājan pratyudgamya svāgatenābhyanandaṃs; te 'pūjayaṃś cārghyapādyakriyābhiḥ |
16 | tato gate bhrātari vāsudevo; jānan sarvā gatayo divyadṛṣṭiḥ
vane śūnye vicaraṃś cintayāno; bhūmau tataḥ saṃviveśāgryatejāḥ |
17 |
sarvaṃ hi tena prāk tadā vittam āsīd; gāndhāryā yad vākyam uktaḥ sa pūrvam
durvāsasā pāyasocchiṣṭalipte; yac cāpy uktaṃ tac ca sasmāra kṛṣṇaḥ |
18 | sa cintayāno 'ndhakavṛṣṇināśaṃ; kurukṣayaṃ caiva mahānubhāvaḥ
mene tataḥ saṃkramaṇasya kālaṃ; tataś cakārendriyasaṃnirodham |
19 | sa saṃniruddhendriyavāṅmanās tu; śiśye mahāyogam upetya kṛṣṇaḥ
jarātha taṃ deśam upājagāma; lubdhas tadānīṃ mṛgalipsur ugraḥ |
20 | sa keśavaṃ yogayuktaṃ śayānaṃ; mṛgāśaṅkī lubdhakaḥ sāyakena
jarāvidhyat pādatale tvarāvāṃs; taṃ cābhitas taj jighṛkṣur jagāma athāpaśyat puruṣaṃ yogayuktaṃ; pītāmbaraṃ lubdhako 'nekabāhum |
21 | matvātmānam aparāddhaṃ sa tasya; jagrāha pādau śirasā cārtarūpaḥ
āśvāsayat taṃ mahātmā tadānīṃ; gacchann ūrdhvaṃ rodasī vyāpya lakṣmyā |
22 | divaṃ prāptaṃ vāsavo 'thāśvinau ca; rudrādityā vasavaś cātha viśve
pratyudyayur munayaś cāpi siddhā; gandharvamukhyāś ca sahāpsarobhiḥ |
23 | tato rājan bhagavān ugratejā; nārāyaṇaḥ prabhavaś cāvyayaś ca
yogācāryo rodasī vyāpya lakṣmyā; sthānaṃ prāpa svaṃ mahātmāprameyam |
24 | tato devair ṛṣibhiś cāpi kṛṣṇaḥ; samāgataś cāraṇaiś caiva rājan
gandharvāgryair apsarobhir varābhiḥ; siddhaiḥ sādhyaiś cānataiḥ pūjyamānaḥ |
25 | te vai devāḥ pratyanandanta rājan; muniśreṣṭhā vāgbhir ānarcur īśam
gandharvāś cāpy upatasthuḥ stuvantaḥ; prītyā cainaṃ puruhūto 'bhyanandat |