Book 15 Chapter 44 | |
1 | janamejaya uvāca |
1 | dṛṣṭvā putrāṃs tathā pautrān sānubandhāñ janādhipaḥ
dhṛtarāṣṭraḥ kim akarod rājā caiva yudhiṣṭhiraḥ |
2 | vaiśaṃpāyana uvāca |
2 | tad dṛṣṭvā mahad āścaryaṃ putrāṇāṃ darśanaṃ punaḥ
vītaśokaḥ sa rājarṣiḥ punar āśramam āgamat |
3 | itaras tu janaḥ sarvas te caiva paramarṣayaḥ
pratijagmur yathākāmaṃ dhṛtarāṣṭrābhyanujñayā |
4 | pāṇḍavās tu mahātmāno laghubhūyiṣṭhasainikāḥ
anujagmur mahātmānaṃ sadāraṃ taṃ mahīpatim |
5 | tam āśramagataṃ dhīmān brahmarṣir lokapūjitaḥ
muniḥ satyavatīputro dhṛtarāṣṭram abhāṣata |
6 | dhṛtarāṣṭra mahābāho śṛṇu kauravanandana
śrutaṃ te jñānavṛddhānām ṛṣīṇāṃ puṇyakarmaṇām |
7 | ṛddhābhijanavṛddhānāṃ vedavedāṅgavedinām
dharmajñānāṃ purāṇānāṃ vadatāṃ vividhāḥ kathāḥ |
8 | mā sma śoke manaḥ kārṣīr diṣṭena vyathate budhaḥ
śrutaṃ devarahasyaṃ te nāradād devadarśanāt |
9 | gatās te kṣatradharmeṇa śastrapūtāṃ gatiṃ śubhām
yathā dṛṣṭās tvayā putrā yathākāmavihāriṇaḥ |
10 | yudhiṣṭhiras tv ayaṃ dhīmān bhavantam anurudhyate
sahito bhrātṛbhiḥ sarvaiḥ sadāraḥ sasuhṛjjanaḥ |
11 | visarjayainaṃ yātv eṣa svarājyam anuśāsatām
māsaḥ samadhiko hy eṣām atīto vasatāṃ vane |
12 | etad dhi nityaṃ yatnena padaṃ rakṣyaṃ paraṃtapa
bahupratyarthikaṃ hy etad rājyaṃ nāma narādhipa |
13 | ity uktaḥ kauravo rājā vyāsenāmitabuddhinā
yudhiṣṭhiram athāhūya vāgmī vacanam abravīt |
14 | ajātaśatro bhadraṃ te śṛṇu me bhrātṛbhiḥ saha
tvatprasādān mahīpāla śoko nāsmān prabādhate |
15 | rame cāhaṃ tvayā putra pureva gajasāhvaye
nāthenānugato vidvan priyeṣu parivartinā |
16 | prāptaṃ putraphalaṃ tvattaḥ prītir me vipulā tvayi
na me manyur mahābāho gamyatāṃ putra mā ciram |
17 | bhavantaṃ ceha saṃprekṣya tapo me parihīyate
tapoyuktaṃ śarīraṃ ca tvāṃ dṛṣṭvā dhāritaṃ punaḥ |
18 | mātarau te tathaiveme śīrṇaparṇakṛtāśane
mama tulyavrate putra naciraṃ vartayiṣyataḥ |
19 | duryodhanaprabhṛtayo dṛṣṭā lokāntaraṃ gatāḥ
vyāsasya tapaso vīryād bhavataś ca samāgamāt |
20 | prayojanaṃ ciraṃ vṛttaṃ jīvitasya ca me 'nagha
ugraṃ tapaḥ samāsthāsye tvam anujñātum arhasi |
21 | tvayy adya piṇḍaḥ kīrtiś ca kulaṃ cedaṃ pratiṣṭhitam
śvo vādya vā mahābāho gamyatāṃ putra mā ciram |
22 | rājanītiḥ subahuśaḥ śrutā te bharatarṣabha
saṃdeṣṭavyaṃ na paśyāmi kṛtam etāvatā vibho |
23 | ity uktavacanaṃ tāta nṛpo rājānam abravīt
na mām arhasi dharmajña parityaktum anāgasam |
24 | kāmaṃ gacchantu me sarve bhrātaro 'nucarās tathā
bhavantam aham anviṣye mātarau ca yatavrate |
25 | tam uvācātha gāndhārī maivaṃ putra śṛṇuṣva me
tvayy adhīnaṃ kurukulaṃ piṇḍaś ca śvaśurasya me |
26 | gamyatāṃ putra paryāptam etāvat pūjitā vayam
rājā yad āha tat kāryaṃ tvayā putra pitur vacaḥ |
27 | ity uktaḥ sa tu gāndhāryā kuntīm idam uvāca ha
snehabāṣpākule netre pramṛjya rudatīṃ vacaḥ |
28 | visarjayati māṃ rājā gāndhārī ca yaśasvinī
bhavatyāṃ baddhacittas tu kathaṃ yāsyāmi duḥkhitaḥ |
29 | na cotsahe tapovighnaṃ kartuṃ te dharmacāriṇi
tapaso hi paraṃ nāsti tapasā vindate mahat |
30 | mamāpi na tathā rājñi rājye buddhir yathā purā
tapasy evānuraktaṃ me manaḥ sarvātmanā tathā |
31 | śūnyeyaṃ ca mahī sarvā na me prītikarī śubhe
bāndhavā naḥ parikṣīṇā balaṃ no na yathā purā |
32 | pāñcālāḥ subhṛśaṃ kṣīṇāḥ kanyāmātrāvaśeṣitāḥ
na teṣāṃ kulakartāraṃ kaṃ cit paśyāmy ahaṃ śubhe |
33 | sarve hi bhasmasān nītā droṇenaikena saṃyuge
avaśeṣās tu nihatā droṇaputreṇa vai niśi |
34 | cedayaś caiva matsyāś ca dṛṣṭapūrvās tathaiva naḥ
kevalaṃ vṛṣṇicakraṃ tu vāsudevaparigrahāt yaṃ dṛṣṭvā sthātum icchāmi dharmārthaṃ nānyahetukam |
35 | śivena paśya naḥ sarvān durlabhaṃ darśanaṃ tava
bhaviṣyaty amba rājā hi tīvram ārapsyate tapaḥ |
36 | etac chrutvā mahābāhuḥ sahadevo yudhāṃ patiḥ
yudhiṣṭhiram uvācedaṃ bāṣpavyākulalocanaḥ |
37 | notsahe 'haṃ parityaktuṃ mātaraṃ pārthivarṣabha
pratiyātu bhavān kṣipraṃ tapas tapsyāmy ahaṃ vane |
38 | ihaiva śoṣayiṣyāmi tapasāhaṃ kalevaram
pādaśuśrūṣaṇe yukto rājño mātros tathānayoḥ |
39 | tam uvāca tataḥ kuntī pariṣvajya mahābhujam
gamyatāṃ putra maiva tvaṃ vocaḥ kuru vaco mama |
40 | āgamā vaḥ śivāḥ santu svasthā bhavata putrakāḥ
uparodho bhaved evam asmākaṃ tapasaḥ kṛte |
41 | tvatsnehapāśabaddhā ca hīyeyaṃ tapasaḥ parāt
tasmāt putraka gaccha tvaṃ śiṣṭam alpaṃ hi naḥ prabho |
42 | evaṃ saṃstambhitaṃ vākyaiḥ kuntyā bahuvidhair manaḥ
sahadevasya rājendra rājñaś caiva viśeṣataḥ |
43 | te mātrā samanujñātā rājñā ca kurupuṃgavāḥ
abhivādya kuruśreṣṭham āmantrayitum ārabhan |
44 | rājan pratigamiṣyāmaḥ śivena pratinanditāḥ
anujñātās tvayā rājan gamiṣyāmo vikalmaṣāḥ |
45 | evam uktaḥ sa rājarṣir dharmarājñā mahātmanā
anujajñe jayāśīrbhir abhinandya yudhiṣṭhiram |
46 | bhīmaṃ ca balināṃ śreṣṭhaṃ sāntvayām āsa pārthivaḥ
sa cāsya samyaṅ medhāvī pratyapadyata vīryavān |
47 | arjunaṃ ca samāśliṣya yamau ca puruṣarṣabhau
anujajñe sa kauravyaḥ pariṣvajyābhinandya ca |
48 | gāndhāryā cābhyanujñātāḥ kṛtapādābhivandanāḥ
jananyā samupāghrātāḥ pariṣvaktāś ca te nṛpam cakruḥ pradakṣiṇaṃ sarve vatsā iva nivāraṇe |
49 | punaḥ punar nirīkṣantaḥ prajagmus te pradakṣiṇam
tathaiva draupadī sādhvī sarvāḥ kauravayoṣitaḥ |
50 | nyāyataḥ śvaśure vṛttiṃ prayujya prayayus tataḥ
śvaśrūbhyāṃ samanujñātāḥ pariṣvajyābhinanditāḥ saṃdiṣṭāś cetikartavyaṃ prayayur bhartṛbhiḥ saha |
51 | tataḥ prajajñe ninadaḥ sūtānāṃ yujyatām iti
uṣṭrāṇāṃ krośatāṃ caiva hayānāṃ heṣatām api |
52 | tato yudhiṣṭhiro rājā sadāraḥ sahasainikaḥ
nagaraṃ hāstinapuraṃ punar āyāt sabāndhavaḥ |