Book 15 Chapter 22 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tataḥ prāsādaharmyeṣu vasudhāyāṃ ca pārthiva
strīṇāṃ ca puruṣāṇāṃ ca sumahān nisvano 'bhavat |
2 | sa rājā rājamārgeṇa nṛnārīsaṃkulena ca
kathaṃ cin niryayau dhīmān vepamānaḥ kṛtāñjaliḥ |
3 | sa vardhamānadvāreṇa niryayau gajasāhvayāt
visarjayām āsa ca taṃ janaughaṃ sa muhur muhuḥ |
4 | vanaṃ gantuṃ ca viduro rājñā saha kṛtakṣaṇaḥ
saṃjayaś ca mahāmātraḥ sūto gāvalgaṇis tathā |
5 | kṛpaṃ nivartayām āsa yuyutsuṃ ca mahāratham
dhṛtarāṣṭro mahīpālaḥ paridāya yudhiṣṭhire |
6 | nivṛtte pauravarge tu rājā sāntaḥpuras tadā
dhṛtarāṣṭrābhyanujñāto nivartitum iyeṣa saḥ |
7 | so 'bravīn mātaraṃ kuntīm upetya bharatarṣabha
ahaṃ rājānam anviṣye bhavatī vinivartatām |
8 | vadhūparivṛtā rājñi nagaraṃ gantum arhasi
rājā yātv eṣa dharmātmā tapase dhṛtaniścayaḥ |
9 | ity uktā dharmarājena bāṣpavyākulalocanā
jagādaivaṃ tadā kuntī gāndhārīṃ parigṛhya ha |
10 | sahadeve mahārāja mā pramādaṃ kṛthāḥ kva cit
eṣa mām anurakto hi rājaṃs tvāṃ caiva nityadā |
11 | karṇaṃ smarethāḥ satataṃ saṃgrāmeṣv apalāyinam
avakīrṇo hi sa mayā vīro duṣprajñayā tadā |
12 | āyasaṃ hṛdayaṃ nūnaṃ mandāyā mama putraka
yat sūryajam apaśyantyāḥ śatadhā na vidīryate |
13 | evaṃgate tu kiṃ śakyaṃ mayā kartum ariṃdama
mama doṣo 'yam atyarthaṃ khyāpito yan na sūryajaḥ tannimittaṃ mahābāho dānaṃ dadyās tvam uttamam |
14 | sadaiva bhrātṛbhiḥ sārdham agrajasyārimardana
draupadyāś ca priye nityaṃ sthātavyam arikarśana |
15 | bhīmasenārjunau caiva nakulaś ca kurūdvaha
samādheyās tvayā vīra tvayy adya kuladhūr gatā |
16 | śvaśrūśvaśurayoḥ pādāñ śuśrūṣantī vane tv aham
gāndhārīsahitā vatsye tāpasī malapaṅkinī |
17 | evam uktaḥ sa dharmātmā bhrātṛbhiḥ sahito vaśī
viṣādam agamat tīvraṃ na ca kiṃ cid uvāca ha |
18 | sa muhūrtam iva dhyātvā dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ
uvāca mātaraṃ dīnaś cintāśokaparāyaṇaḥ |
19 | kim idaṃ te vyavasitaṃ naivaṃ tvaṃ vaktum arhasi
na tvām abhyanujānāmi prasādaṃ kartum arhasi |
20 | vyarocayaḥ purā hy asmān utsāhya priyadarśane
vidurāyā vacobhis tvam asmān na tyaktum arhasi |
21 | nihatya pṛthivīpālān rājyaṃ prāptam idaṃ mayā
tava prajñām upaśrutya vāsudevān nararṣabhāt |
22 | kva sā buddhir iyaṃ cādya bhavatyā yā śrutā mayā
kṣatradharme sthitiṃ hy uktvā tasyāś calitum icchasi |
23 | asmān utsṛjya rājyaṃ ca snuṣāṃ cemāṃ yaśasvinīm
kathaṃ vatsyasi śūnyeṣu vaneṣv amba prasīda me |
24 | iti bāṣpakalāṃ vācaṃ kuntī putrasya śṛṇvatī
jagāmaivāśrupūrṇākṣī bhīmas tām idam abravīt |
25 | yadā rājyam idaṃ kunti bhoktavyaṃ putranirjitam
prāptavyā rājadharmāś ca tadeyaṃ te kuto matiḥ |
26 | kiṃ vayaṃ kāritāḥ pūrvaṃ bhavatyā pṛthivīkṣayam
kasya hetoḥ parityajya vanaṃ gantum abhīpsasi |
27 | vanāc cāpi kim ānītā bhavatyā bālakā vayam
duḥkhaśokasamāviṣṭau mādrīputrāv imau tathā |
28 | prasīda mātar mā gās tvaṃ vanam adya yaśasvini
śriyaṃ yaudhiṣṭhirīṃ tāvad bhuṅkṣva pārthabalārjitām |
29 | iti sā niścitaivātha vanavāsakṛtakṣaṇā
lālapyatāṃ bahuvidhaṃ putrāṇāṃ nākarod vacaḥ |
30 | draupadī cānvayāc chvaśrūṃ viṣaṇṇavadanā tadā
vanavāsāya gacchantīṃ rudatī bhadrayā saha |
31 | sā putrān rudataḥ sarvān muhur muhur avekṣatī
jagāmaiva mahāprājñā vanāya kṛtaniścayā |
32 | anvayuḥ pāṇḍavās tāṃ tu sabhṛtyāntaḥpurās tadā
tataḥ pramṛjya sāśrūṇi putrān vacanam abravīt |