Book 15 Chapter 6 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | na māṃ prīṇayate rājyaṃ tvayy evaṃ duḥkhite nṛpa
dhiṅ mām astu sudurbuddhiṃ rājyasaktaṃ pramādinam |
2 | yo 'haṃ bhavantaṃ duḥkhārtam upavāsakṛśaṃ nṛpa
yatāhāraṃ kṣitiśayaṃ nāvindaṃ bhrātṛbhiḥ saha |
3 | aho 'smi vañcito mūḍho bhavatā gūḍhabuddhinā
viśvāsayitvā pūrvaṃ māṃ yad idaṃ duḥkham aśnuthāḥ |
4 | kiṃ me rājyena bhogair vā kiṃ yajñaiḥ kiṃ sukhena vā
yasya me tvaṃ mahīpāla duḥkhāny etāny avāptavān |
5 | pīḍitaṃ cāpi jānāmi rājyam ātmānam eva ca
anena vacasā tubhyaṃ duḥkhitasya janeśvara |
6 | bhavān pitā bhavān mātā bhavān naḥ paramo guruḥ
bhavatā viprahīṇā hi kva nu tiṣṭhāmahe vayam |
7 | auraso bhavataḥ putro yuyutsur nṛpasattama
astu rājā mahārāja yaṃ cānyaṃ manyate bhavān |
8 | ahaṃ vanaṃ gamiṣyāmi bhavān rājyaṃ praśāstv idam
na mām ayaśasā dagdhaṃ bhūyas tvaṃ dagdhum arhasi |
9 | nāhaṃ rājā bhavān rājā bhavatā paravān aham
kathaṃ guruṃ tvāṃ dharmajñam anujñātum ihotsahe |
10 | na manyur hṛdi naḥ kaś cid duryodhanakṛte 'nagha
bhavitavyaṃ tathā tad dhi vayaṃ te caiva mohitāḥ |
11 | vayaṃ hi putrā bhavato yathā duryodhanādayaḥ
gāndhārī caiva kuntī ca nirviśeṣe mate mama |
12 | sa māṃ tvaṃ yadi rājendra parityajya gamiṣyasi
pṛṣṭhatas tvānuyāsyāmi satyenātmānam ālabhe |
13 | iyaṃ hi vasusaṃpūrṇā mahī sāgaramekhalā
bhavatā viprahīṇasya na me prītikarī bhavet |
14 | bhavadīyam idaṃ sarvaṃ śirasā tvāṃ prasādaye
tvadadhīnāḥ sma rājendra vyetu te mānaso jvaraḥ |
15 | bhavitavyam anuprāptaṃ manye tvāṃ taj janādhipa
diṣṭyā śuśrūṣamāṇas tvāṃ mokṣyāmi manaso jvaram |
16 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
16 | tāpasye me manas tāta vartate kurunandana
ucitaṃ hi kule 'smākam araṇyagamanaṃ prabho |
17 | ciram asmy uṣitaḥ putra ciraṃ śuśrūṣitas tvayā
vṛddhaṃ mām abhyanujñātuṃ tvam arhasi janādhipa |
18 | vaiśaṃpāyana uvāca |
18 | ity uktvā dharmarājānaṃ vepamānaḥ kṛtāñjalim
uvāca vacanaṃ rājā dhṛtarāṣṭro 'mbikāsutaḥ |
19 | saṃjayaṃ ca mahāmātraṃ kṛpaṃ cāpi mahāratham
anunetum ihecchāmi bhavadbhiḥ pṛthivīpatim |
20 | glāyate me mano hīdaṃ mukhaṃ ca pariśuṣyati
vayasā ca prakṛṣṭena vāgvyāyāmena caiva hi |
21 | ity uktvā sa tu dharmātmā vṛddho rājā kurūdvahaḥ
gāndhārīṃ śiśriye dhīmān sahasaiva gatāsuvat |
22 | taṃ tu dṛṣṭvā tathāsīnaṃ niśceṣṭaṃ kurupārthivam
ārtiṃ rājā yayau tūrṇaṃ kaunteyaḥ paravīrahā |
23 | yudhiṣṭhira uvāca |
23 | yasya nāgasahasreṇa daśasaṃkhyena vai balam
so 'yaṃ nārīm upāśritya śete rājā gatāsuvat |
24 | āyasī pratimā yena bhīmasenasya vai purā
cūrṇīkṛtā balavatā sa balārthī śritaḥ striyam |
25 | dhig astu mām adharmajñaṃ dhig buddhiṃ dhik ca me śrutam
yatkṛte pṛthivīpālaḥ śete 'yam atathocitaḥ |
26 | aham apy upavatsyāmi yathaivāyaṃ gurur mama
yadi rājā na bhuṅkte 'yaṃ gāndhārī ca yaśasvinī |
27 | vaiśaṃpāyana uvāca |
27 | tato 'sya pāṇinā rājā jalaśītena pāṇḍavaḥ
uro mukhaṃ ca śanakaiḥ paryamārjata dharmavit |
28 | tena ratnauṣadhimatā puṇyena ca sugandhinā
pāṇisparśena rājñas tu rājā saṃjñām avāpa ha |