Book 14 Chapter 91 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | śamayitvā paśūn anyān vidhivad dvijasattamāḥ
turagaṃ taṃ yathāśāstram ālabhanta dvijātayaḥ |
2 | tataḥ saṃjñāpya turagaṃ vidhivad yājakarṣabhāḥ
upasaṃveśayan rājaṃs tatas tāṃ drupadātmajām kalābhis tisṛbhī rājan yathāvidhi manasvinīm |
3 | uddhṛtya tu vapāṃ tasya yathāśāstraṃ dvijarṣabhāḥ
śrapayām āsur avyagrāḥ śāstravad bharatarṣabha |
4 | taṃ vapādhūmagandhaṃ tu dharmarājaḥ sahānujaḥ
upājighrad yathānyāyaṃ sarvapāpmāpahaṃ tadā |
5 | śiṣṭāny aṅgāni yāny āsaṃs tasyāśvasya narādhipa
tāny agnau juhuvur dhīrāḥ samastāḥ ṣoḍaśartvijaḥ |
6 | saṃsthāpyaivaṃ tasya rājñas taṃ kratuṃ śakratejasaḥ
vyāsaḥ saśiṣyo bhagavān vardhayām āsa taṃ nṛpam |
7 | tato yudhiṣṭhiraḥ prādāt sadasyebhyo yathāvidhi
koṭīsahasraṃ niṣkāṇāṃ vyāsāya tu vasuṃdharām |
8 | pratigṛhya dharāṃ rājan vyāsaḥ satyavatīsutaḥ
abravīd bharataśreṣṭhaṃ dharmātmānaṃ yudhiṣṭhiram |
9 | pṛthivī bhavatas tv eṣā saṃnyastā rājasattama
niṣkrayo dīyatāṃ mahyaṃ brāhmaṇā hi dhanārthinaḥ |
10 | yudhiṣṭhiras tu tān viprān pratyuvāca mahāmanāḥ
bhrātṛbhiḥ sahito dhīmān madhye rājñāṃ mahātmanām |
11 | aśvamedhe mahāyajñe pṛthivī dakṣiṇā smṛtā
arjunena jitā seyam ṛtvigbhyaḥ prāpitā mayā |
12 | vanaṃ pravekṣye viprendrā vibhajadhvaṃ mahīm imām
caturdhā pṛthivīṃ kṛtvā cāturhotrapramāṇataḥ |
13 | nāham ādātum icchāmi brahmasvaṃ munisattamāḥ
idaṃ hi me mataṃ nityaṃ bhrātṝṇāṃ ca mamānaghāḥ |
14 | ity uktavati tasmiṃs te bhrātaro draupadī ca sā
evam etad iti prāhus tad abhūd romaharṣaṇam |
15 | tato 'ntarikṣe vāg āsīt sādhu sādhv iti bhārata
tathaiva dvijasaṃghānāṃ śaṃsatāṃ vibabhau svanaḥ |
16 | dvaipāyanas tathoktas tu punar eva yudhiṣṭhiram
uvāca madhye viprāṇām idaṃ saṃpūjayan muniḥ |
17 | dattaiṣā bhavatā mahyaṃ tāṃ te pratidadāmy aham
hiraṇyaṃ dīyatām ebhyo dvijātibhyo dharās tu te |
18 | tato 'bravīd vāsudevo dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram
yathāha bhagavān vyāsas tathā tat kartum arhasi |
19 | ity uktaḥ sa kuruśreṣṭhaḥ prītātmā bhrātṛbhiḥ saha
koṭikoṭikṛtāṃ prādād dakṣiṇāṃ triguṇāṃ kratoḥ |
20 | na kariṣyati tal loke kaś cid anyo narādhipaḥ
yat kṛtaṃ kurusiṃhena maruttasyānukurvatā |
21 | pratigṛhya tu tad dravyaṃ kṛṣṇadvaipāyanaḥ prabhuḥ
ṛtvigbhyaḥ pradadau vidvāṃś caturdhā vyabhajaṃś ca te |
22 | pṛthivyā niṣkrayaṃ dattvā tad dhiraṇyaṃ yudhiṣṭhiraḥ
dhūtapāpmā jitasvargo mumude bhrātṛbhiḥ saha |
23 | ṛtvijas tam aparyantaṃ suvarṇanicayaṃ tadā
vyabhajanta dvijātibhyo yathotsāhaṃ yathābalam |
24 | yajñavāṭe tu yat kiṃ cid dhiraṇyam api bhūṣaṇam
toraṇāni ca yūpāṃś ca ghaṭāḥ pātrīs tatheṣṭakāḥ yudhiṣṭhirābhyanujñātāḥ sarvaṃ tad vyabhajan dvijāḥ |
25 | anantaraṃ brāhmaṇebhyaḥ kṣatriyā jahrire vasu
tathā viṭśūdrasaṃghāś ca tathānye mlecchajātayaḥ kālena mahatā jahrus tat suvarṇaṃ tatas tataḥ |
26 | tatas te brāhmaṇāḥ sarve muditā jagmur ālayān
tarpitā vasunā tena dharmarājñā mahātmanā |
27 | svam aṃśaṃ bhagavān vyāsaḥ kuntyai pādābhivādanāt
pradadau tasya mahato hiraṇyasya mahādyutiḥ |
28 | śvaśurāt prītidāyaṃ taṃ prāpya sā prītamānasā
cakāra puṇyaṃ loke tu sumahāntaṃ pṛthā tadā |
29 | gatvā tv avabhṛthaṃ rājā vipāpmā bhrātṛbhiḥ saha
sabhājyamānaḥ śuśubhe mahendro daivatair iva |
30 | pāṇḍavāś ca mahīpālaiḥ sametaiḥ saṃvṛtās tadā
aśobhanta mahārāja grahās tārāgaṇair iva |
31 | rājabhyo 'pi tataḥ prādād ratnāni vividhāni ca
gajān aśvān alaṃkārān striyo vastrāṇi kāñcanam |
32 | tad dhanaugham aparyantaṃ pārthaḥ pārthivamaṇḍale
visṛjañ śuśubhe rājā yathā vaiśravaṇas tathā |
33 | ānāyya ca tathā vīraṃ rājānaṃ babhruvāhanam
pradāya vipulaṃ vittaṃ gṛhān prāsthāpayat tadā |
34 | duḥśalāyāś ca taṃ pautraṃ bālakaṃ pārthivarṣabha
svarājye pitṛbhir gupte prītyā samabhiṣecayat |
35 | rājñaś caivāpi tān sarvān suvibhaktān supūjitān
prasthāpayām āsa vaśī kururājo yudhiṣṭhiraḥ |
36 | evaṃ babhūva yajñaḥ sa dharmarājasya dhīmataḥ
bahvannadhanaratnaughaḥ surāmaireyasāgaraḥ |
37 | sarpiḥpaṅkā hradā yatra bahavaś cānnaparvatāḥ
rasālākardamāḥ kulyā babhūvur bharatarṣabha |
38 | bhakṣyaṣāṇḍavarāgāṇāṃ kriyatāṃ bhujyatām iti
paśūnāṃ vadhyatāṃ cāpi nāntas tatra sma dṛśyate |
39 | mattonmattapramuditaṃ pragītayuvatījanam
mṛdaṅgaśaṅkhaśabdaiś ca manoramam abhūt tadā |
40 | dīyatāṃ bhujyatāṃ ceti divārātram avāritam
taṃ mahotsavasaṃkāśam atihṛṣṭajanākulam kathayanti sma puruṣā nānādeśanivāsinaḥ |
41 | varṣitvā dhanadhārābhiḥ kāmai ratnair dhanais tathā
vipāpmā bharataśreṣṭhaḥ kṛtārthaḥ prāviśat puram |