Book 14 Chapter 90 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | sa praviśya yathānyāyaṃ pāṇḍavānāṃ niveśanam
pitāmahīm abhyavadat sāmnā paramavalgunā |
2 | tathā citrāṅgadā devī kauravyasyātmajāpi ca
pṛthāṃ kṛṣṇāṃ ca sahite vinayenābhijagmatuḥ subhadrāṃ ca yathānyāyaṃ yāś cānyāḥ kuruyoṣitaḥ |
3 | dadau kuntī tatas tābhyāṃ ratnāni vividhāni ca
draupadī ca subhadrā ca yāś cāpy anyā daduḥ striyaḥ |
4 | ūṣatus tatra te devyau mahārhaśayanāsane
supūjite svayaṃ kuntyā pārthasya priyakāmyayā |
5 | sa ca rājā mahāvīryaḥ pūjito babhruvāhanaḥ
dhṛtarāṣṭraṃ mahīpālam upatasthe yathāvidhi |
6 | yudhiṣṭhiraṃ ca rājānaṃ bhīmādīṃś cāpi pāṇḍavān
upagamya mahātejā vinayenābhyavādayat |
7 | sa taiḥ premṇā pariṣvaktaḥ pūjitaś ca yathāvidhi
dhanaṃ cāsmai dadur bhūri prīyamāṇā mahārathāḥ |
8 | tathaiva sa mahīpālaḥ kṛṣṇaṃ cakragadādharam
pradyumna iva govindaṃ vinayenopatasthivān |
9 | tasmai kṛṣṇo dadau rājñe mahārham abhipūjitam
rathaṃ hemapariṣkāraṃ divyāśvayujam uttamam |
10 | dharmarājaś ca bhīmaś ca yamajau phalgunas tathā
pṛthak pṛthag atīvainaṃ mānārhaṃ samapūjayan |
11 | tatas tṛtīye divase satyavatyāḥ suto muniḥ
yudhiṣṭhiraṃ samabhyetya vāgmī vacanam abravīt |
12 | adya prabhṛti kaunteya yajasva samayo hi te
muhūrto yajñiyaḥ prāptaś codayanti ca yājakāḥ |
13 | ahīno nāma rājendra kratus te 'yaṃ vikalpavān
bahutvāt kāñcanasyāsya khyāto bahusuvarṇakaḥ |
14 | evam eva mahārāja dakṣiṇāṃ triguṇāṃ kuru
tritvaṃ vrajatu te rājan brāhmaṇā hy atra kāraṇam |
15 | trīn aśvamedhān atra tvaṃ saṃprāpya bahudakṣiṇān
jñātivadhyākṛtaṃ pāpaṃ prahāsyasi narādhipa |
16 | pavitraṃ paramaṃ hy etat pāvanānāṃ ca pāvanam
yad aśvamedhāvabhṛthaṃ prāpsyase kurunandana |
17 | ity uktaḥ sa tu tejasvī vyāsenāmitatejasā
dīkṣāṃ viveśa dharmātmā vājimedhāptaye tadā narādhipaḥ prāyajata vājimedhaṃ mahākratum |
18 | tatra vedavido rājaṃś cakruḥ karmāṇi yājakāḥ
parikramantaḥ śāstrajñā vidhivat sādhuśikṣitāḥ |
19 | na teṣāṃ skhalitaṃ tatra nāsīd apahutaṃ tathā
kramayuktaṃ ca yuktaṃ ca cakrus tatra dvijarṣabhāḥ |
20 | kṛtvā pravargyaṃ dharmajñā yathāvad dvijasattamāḥ
cakrus te vidhivad rājaṃs tathaivābhiṣavaṃ dvijāḥ |
21 | abhiṣūya tato rājan somaṃ somapasattamāḥ
savanāny ānupūrvyeṇa cakruḥ śāstrānusāriṇaḥ |
22 | na tatra kṛpaṇaḥ kaś cin na daridro babhūva ha
kṣudhito duḥkhito vāpi prākṛto vāpi mānavaḥ |
23 | bhojanaṃ bhojanārthibhyo dāpayām āsa nityadā
bhīmaseno mahātejāḥ satataṃ rājaśāsanāt |
24 | saṃstare kuśalāś cāpi sarvakarmāṇi yājakāḥ
divase divase cakrur yathāśāstrārthacakṣuṣaḥ |
25 | nāṣaḍaṅgavid atrāsīt sadasyas tasya dhīmataḥ
nāvrato nānupādhyāyo na ca vādākṣamo dvijaḥ |
26 | tato yūpocchraye prāpte ṣaḍ bailvān bharatarṣabha
khādirān bilvasamitāṃs tāvataḥ sarvavarṇinaḥ |
27 | devadārumayau dvau tu yūpau kurupateḥ kratau
śleṣmātakamayaṃ caikaṃ yājakāḥ samakārayan |
28 | śobhārthaṃ cāparān yūpān kāñcanān puruṣarṣabha
sa bhīmaḥ kārayām āsa dharmarājasya śāsanāt |
29 | te vyarājanta rājarṣe vāsobhir upaśobhitāḥ
narendrābhigatā devān yathā saptarṣayo divi |
30 | iṣṭakāḥ kāñcanīś cātra cayanārthaṃ kṛtābhavan
śuśubhe cayanaṃ tatra dakṣasyeva prajāpateḥ |
31 | catuścityaḥ sa tasyāsīd aṣṭādaśakarātmakaḥ
sa rukmapakṣo nicitas triguṇo garuḍākṛtiḥ |
32 | tato niyuktāḥ paśavo yathāśāstraṃ manīṣibhiḥ
taṃ taṃ devaṃ samuddiśya pakṣiṇaḥ paśavaś ca ye |
33 | ṛṣabhāḥ śāstrapaṭhitās tathā jalacarāś ca ye
sarvāṃs tān abhyayuñjaṃs te tatrāgnicayakarmaṇi |
34 | yūpeṣu niyataṃ cāsīt paśūnāṃ triśataṃ tathā
aśvaratnottaraṃ rājñaḥ kaunteyasya mahātmanaḥ |
35 | sa yajñaḥ śuśubhe tasya sākṣād devarṣisaṃkulaḥ
gandharvagaṇasaṃkīrṇaḥ śobhito 'psarasāṃ gaṇaiḥ |
36 | sa kiṃpuruṣagītaiś ca kiṃnarair upaśobhitaḥ
siddhavipranivāsaiś ca samantād abhisaṃvṛtaḥ |
37 | tasmin sadasi nityās tu vyāsaśiṣyā dvijottamāḥ
sarvaśāstrapraṇetāraḥ kuśalā yajñakarmasu |
38 | nāradaś ca babhūvātra tumburuś ca mahādyutiḥ
viśvāvasuś citrasenas tathānye gītakovidāḥ |
39 | gandharvā gītakuśalā nṛtteṣu ca viśāradāḥ
ramayanti sma tān viprān yajñakarmāntareṣv atha |