Book 14 Chapter 80
1vaiśaṃpāyana uvāca
1tathā vilapyoparatā bhartuḥ pādau pragṛhya sā
upaviṣṭābhavad devī socchvāsaṃ putram īkṣatī
2tataḥ saṃjñāṃ punar labdhvā sa rājā babhruvāhanaḥ
mātaraṃ tām athālokya raṇabhūmāv athābravīt
3ito duḥkhataraṃ kiṃ nu yan me mātā sukhaidhitā
bhūmau nipatitaṃ vīram anuśete mṛtaṃ patim
4nihantāraṃ raṇe 'rīṇāṃ sarvaśastrabhṛtāṃ varam
mayā vinihataṃ saṃkhye prekṣate durmaraṃ bata
5aho 'syā hṛdayaṃ devyā dṛḍhaṃ yan na vidīryate
vyūḍhoraskaṃ mahābāhuṃ prekṣantyā nihataṃ patim
6durmaraṃ puruṣeṇeha manye hy adhvany anāgate
yatra nāhaṃ na me mātā viprayujyeta jīvitāt
7aho dhik kuruvīrasya hy uraḥsthaṃ kāñcanaṃ bhuvi
vyapaviddhaṃ hatasyeha mayā putreṇa paśyata
8bho bho paśyata me vīraṃ pitaraṃ brāhmaṇā bhuvi
śayānaṃ vīraśayane mayā putreṇa pātitam
9brāhmaṇāḥ kurumukhyasya prayuktā hayasāriṇaḥ
kurvantu śāntikāṃ tv adya raṇe yo 'yaṃ mayā hataḥ
10vyādiśantu ca kiṃ viprāḥ prāyaścittam ihādya me
sunṛśaṃsasya pāpasya pitṛhantū raṇājire
11duścarā dvādaśa samā hatvā pitaram adya vai
mameha sunṛśaṃsasya saṃvītasyāsya carmaṇā
12śiraḥkapāle cāsyaiva bhuñjataḥ pitur adya me
prāyaścittaṃ hi nāsty anyad dhatvādya pitaraṃ mama
13paśya nāgottamasute bhartāraṃ nihataṃ mayā
kṛtaṃ priyaṃ mayā te 'dya nihatya samare 'rjunam
14so 'ham apy adya yāsyāmi gatiṃ pitṛniṣevitām
na śaknomy ātmanātmānam ahaṃ dhārayituṃ śubhe
15sā tvaṃ mayi mṛte mātas tathā gāṇḍīvadhanvani
bhava prītimatī devi satyenātmānam ālabhe
16ity uktvā sa tadā rājā duḥkhaśokasamāhataḥ
upaspṛśya mahārāja duḥkhād vacanam abravīt
17śṛṇvantu sarvabhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca
tvaṃ ca mātar yathā satyaṃ bravīmi bhujagottame
18yadi nottiṣṭhati jayaḥ pitā me bharatarṣabhaḥ
asminn eva raṇoddeśe śoṣayiṣye kalevaram
19na hi me pitaraṃ hatvā niṣkṛtir vidyate kva cit
narakaṃ pratipatsyāmi dhruvaṃ guruvadhārditaḥ
20vīraṃ hi kṣatriyaṃ hatvā gośatena pramucyate
pitaraṃ tu nihatyaivaṃ dustarā niṣkṛtir mayā
21eṣa hy eko mahātejāḥ pāṇḍuputro dhanaṃjayaḥ
pitā ca mama dharmātmā tasya me niṣkṛtiḥ kutaḥ
22ity evam uktvā nṛpate dhanaṃjayasuto nṛpaḥ
upaspṛśyābhavat tūṣṇīṃ prāyopeto mahāmatiḥ