Book 14 Chapter 60 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | kathayann eva tu tadā vāsudevaḥ pratāpavān
mahābhāratayuddhaṃ tat kathānte pitur agrataḥ |
2 | abhimanyor vadhaṃ vīraḥ so 'tyakrāmata bhārata
apriyaṃ vasudevasya mā bhūd iti mahāmanāḥ |
3 | mā dauhitravadhaṃ śrutvā vasudevo mahātyayam
duḥkhaśokābhisaṃtapto bhaved iti mahāmatiḥ |
4 | subhadrā tu tam utkrāntam ātmajasya vadhaṃ raṇe
ācakṣva kṛṣṇa saubhadravadham ity apatad bhuvi |
5 | tām apaśyan nipatitāṃ vasudevaḥ kṣitau tadā
dṛṣṭvaiva ca papātorvyāṃ so 'pi duḥkhena mūrchitaḥ |
6 | tataḥ sa dauhitravadhād duḥkhaśokasamanvitaḥ
vasudevo mahārāja kṛṣṇaṃ vākyam athābravīt |
7 | nanu tvaṃ puṇḍarīkākṣa satyavāg bhuvi viśrutaḥ
yad dauhitravadhaṃ me 'dya na khyāpayasi śatruhan |
8 | tad bhāgineyanidhanaṃ tattvenācakṣva me vibho
sadṛśākṣas tava kathaṃ śatrubhir nihato raṇe |
9 | durmaraṃ bata vārṣṇeya kāle 'prāpte nṛbhiḥ sadā
yatra me hṛdayaṃ duḥkhāc chatadhā na vidīryate |
10 | kim abravīt tvā saṃgrāme subhadrāṃ mātaraṃ prati
māṃ cāpi puṇḍarīkākṣa capalākṣaḥ priyo mama |
11 | āhavaṃ pṛṣṭhataḥ kṛtvā kaccin na nihataḥ paraiḥ
kaccin mukhaṃ na govinda tenājau vikṛtaṃ kṛtam |
12 | sa hi kṛṣṇa mahātejāḥ ślāghann iva mamāgrataḥ
bālabhāvena vijayam ātmano 'kathayat prabhuḥ |
13 | kaccin na vikṛto bālo droṇakarṇakṛpādibhiḥ
dharaṇyāṃ nihataḥ śete tan mamācakṣva keśava |
14 | sa hi droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca karṇaṃ ca rathināṃ varam
spardhate sma raṇe nityaṃ duhituḥ putrako mama |
15 | evaṃvidhaṃ bahu tadā vilapantaṃ suduḥkhitam
pitaraṃ duḥkhitataro govindo vākyam abravīt |
16 | na tena vikṛtaṃ vaktraṃ kṛtaṃ saṃgrāmamūrdhani
na pṛṣṭhataḥ kṛtaś cāpi saṃgrāmas tena dustaraḥ |
17 | nihatya pṛthivīpālān sahasraśatasaṃghaśaḥ
khedito droṇakarṇābhyāṃ dauḥśāsanivaśaṃ gataḥ |
18 | eko hy ekena satataṃ yudhyamāno yadi prabho
na sa śakyeta saṃgrāme nihantum api vajriṇā |
19 | samāhūte tu saṃgrāme pārthe saṃśaptakais tadā
paryavāryata saṃkruddhaiḥ sa droṇādibhir āhave |
20 | tataḥ śatrukṣayaṃ kṛtvā sumahāntaṃ raṇe pituḥ
dauhitras tava vārṣṇeya dauḥśāsanivaśaṃ gataḥ |
21 | nūnaṃ ca sa gataḥ svargaṃ jahi śokaṃ mahāmate
na hi vyasanam āsādya sīdante sannarāḥ kva cit |
22 | droṇakarṇaprabhṛtayo yena pratisamāsitāḥ
raṇe mahendrapratimāḥ sa kathaṃ nāpnuyād divam |
23 | sa śokaṃ jahi durdharṣa mā ca manyuvaśaṃ gamaḥ
śastrapūtāṃ hi sa gatiṃ gataḥ parapuraṃjayaḥ |
24 | tasmiṃs tu nihate vīre subhadreyaṃ svasā mama
duḥkhārtātho pṛthāṃ prāpya kurarīva nanāda ha |
25 | draupadīṃ ca samāsādya paryapṛcchata duḥkhitā
ārye kva dārakāḥ sarve draṣṭum icchāmi tān aham |
26 | asyās tu vacanaṃ śrutvā sarvās tāḥ kuruyoṣitaḥ
bhujābhyāṃ parigṛhyaināṃ cukruśuḥ paramārtavat |
27 | uttarāṃ cābravīd bhadrā bhadre bhartā kva te gataḥ
kṣipram āgamanaṃ mahyaṃ tasmai tvaṃ vedayasva ha |
28 | nanu nāma sa vairāṭi śrutvā mama giraṃ purā
bhavanān niṣpataty āśu kasmān nābhyeti te patiḥ |
29 | abhimanyo kuśalino mātulās te mahārathāḥ
kuśalaṃ cābruvan sarve tvāṃ yuyutsum ihāgatam |
30 | ācakṣva me 'dya saṃgrāmaṃ yathāpūrvam ariṃdama
kasmād eva vilapatīṃ nādyeha pratibhāṣase |
31 | evamādi tu vārṣṇeyyās tad asyāḥ paridevitam
śrutvā pṛthā suduḥkhārtā śanair vākyam athābravīt |
32 | subhadre vāsudevena tathā sātyakinā raṇe
pitrā ca pālito bālaḥ sa hataḥ kāladharmaṇā |
33 | īdṛśo martyadharmo 'yaṃ mā śuco yadunandini
putro hi tava durdharṣaḥ saṃprāptaḥ paramāṃ gatim |
34 | kule mahati jātāsi kṣatriyāṇāṃ mahātmanām
mā śucaś capalākṣaṃ tvaṃ puṇḍarīkanibhekṣaṇe |
35 | uttarāṃ tvam avekṣasva garbhiṇīṃ mā śucaḥ śubhe
putram eṣā hi tasyāśu janayiṣyati bhāminī |
36 | evam āśvāsayitvaināṃ kuntī yadukulodvaha
vihāya śokaṃ durdharṣaṃ śrāddham asya hy akalpayat |
37 | samanujñāpya dharmajñā rājānaṃ bhīmam eva ca
yamau yamopamau caiva dadau dānāny anekaśaḥ |
38 | tataḥ pradāya bahvīr gā brāhmaṇebhyo yadūdvaha
samahṛṣyata vārṣṇeyī vairāṭīṃ cābravīd idam |
39 | vairāṭi neha saṃtāpas tvayā kāryo yaśasvini
bhartāraṃ prati suśroṇi garbhasthaṃ rakṣa me śiśum |
40 | evam uktvā tataḥ kuntī virarāma mahādyute
tām anujñāpya caivemāṃ subhadrāṃ samupānayam |
41 | evaṃ sa nidhanaṃ prāpto dauhitras tava mādhava
saṃtāpaṃ jahi durdharṣa mā ca śoke manaḥ kṛthāḥ |