Book 14 Chapter 55 | |
1 | janamejaya uvāca |
1 | uttaṅkaḥ kena tapasā saṃyuktaḥ sumahātapāḥ
yaḥ śāpaṃ dātukāmo 'bhūd viṣṇave prabhaviṣṇave |
2 | vaiśaṃpāyana uvāca |
2 | uttaṅko mahatā yuktas tapasā janamejaya
gurubhaktaḥ sa tejasvī nānyaṃ kaṃ cid apūjayat |
3 | sarveṣām ṛṣiputrāṇām eṣa cāsīn manorathaḥ
auttaṅkīṃ guruvṛttiṃ vai prāpnuyām iti bhārata |
4 | gautamasya tu śiṣyāṇāṃ bahūnāṃ janamejaya
uttaṅke 'bhyadhikā prītiḥ snehaś caivābhavat tadā |
5 | sa tasya damaśaucābhyāṃ vikrāntena ca karmaṇā
samyak caivopacāreṇa gautamaḥ prītimān abhūt |
6 | atha śiṣyasahasrāṇi samanujñāya gautamaḥ
uttaṅkaṃ parayā prītyā nābhyanujñātum aicchata |
7 | taṃ krameṇa jarā tāta pratipede mahāmunim
na cānvabudhyata tadā sa munir guruvatsalaḥ |
8 | tataḥ kadā cid rājendra kāṣṭhāny ānayituṃ yayau
uttaṅkaḥ kāṣṭhabhāraṃ ca mahāntaṃ samupānayat |
9 | sa tu bhārābhibhūtātmā kāṣṭhabhāram ariṃdama
niṣpipeṣa kṣitau rājan pariśrānto bubhukṣitaḥ |
10 | tasya kāṣṭhe vilagnābhūj jaṭā rūpyasamaprabhā
tataḥ kāṣṭhaiḥ saha tadā papāta dharaṇītale |
11 | tataḥ sa bhāraniṣpiṣṭaḥ kṣudhāviṣṭaś ca bhārgavaḥ
dṛṣṭvā tāṃ vayaso 'vasthāṃ rurodārtasvaraṃ tadā |
12 | tato gurusutā tasya padmapatranibhekṣaṇā
jagrāhāśrūṇi suśroṇī kareṇa pṛthulocanā pitur niyogād dharmajñā śirasāvanatā tadā |
13 | tasyā nipetatur dagdhau karau tair aśrubindubhiḥ
na hi tān aśrupātān vai śaktā dhārayituṃ mahī |
14 | gautamas tv abravīd vipram uttaṅkaṃ prītamānasaḥ
kasmāt tāta tavādyeha śokottaram idaṃ manaḥ sa svairaṃ brūhi viprarṣe śrotum icchāmi te vacaḥ |
15 | uttaṅka uvāca |
15 | bhavadgatena manasā bhavatpriyacikīrṣayā
bhavadbhaktigateneha bhavadbhāvānugena ca |
16 | jareyaṃ nāvabuddhā me nābhijñātaṃ sukhaṃ ca me
śatavarṣoṣitaṃ hi tvaṃ na mām abhyanujānathāḥ |
17 | bhavatā hy abhyanujñātāḥ śiṣyāḥ pratyavarā mayā
upapannā dvijaśreṣṭha śataśo 'tha sahasraśaḥ |
18 | gautama uvāca |
18 | tvatprītiyuktena mayā guruśuśrūṣayā tava
vyatikrāman mahān kālo nāvabuddho dvijarṣabha |
19 | kiṃ tv adya yadi te śraddhā gamanaṃ prati bhārgava
anujñāṃ gṛhya mattas tvaṃ gṛhān gacchasva mā ciram |
20 | uttaṅka uvāca |
20 | gurvarthaṃ kaṃ prayacchāmi brūhi tvaṃ dvijasattama
tam upākṛtya gaccheyam anujñātas tvayā vibho |
21 | gautama uvāca |
21 | dakṣiṇā paritoṣo vai gurūṇāṃ sadbhir ucyate
tava hy ācarato brahmaṃs tuṣṭo 'haṃ vai na saṃśayaḥ |
22 | itthaṃ ca parituṣṭaṃ māṃ vijānīhi bhṛgūdvaha
yuvā ṣoḍaśavarṣo hi yad adya bhavitā bhavān |
23 | dadāmi patnīṃ kanyāṃ ca svāṃ te duhitaraṃ dvija
etām ṛte hi nānyā vai tvattejo 'rhati sevitum |
24 | tatas tāṃ pratijagrāha yuvā bhūtvā yaśasvinīm
guruṇā cābhyanujñāto gurupatnīm athābravīt |
25 | kiṃ bhavatyai prayacchāmi gurvarthaṃ viniyuṅkṣva mām
priyaṃ hi tava kāṅkṣāmi prāṇair api dhanair api |
26 | yad durlabhaṃ hi loke 'smin ratnam atyadbhutaṃ bhavet
tad ānayeyaṃ tapasā na hi me 'trāsti saṃśayaḥ |
27 | ahalyovāca |
27 | parituṣṭāsmi te putra nityaṃ bhagavatā saha
paryāptaye tad bhadraṃ te gaccha tāta yathecchakam |
28 | vaiśaṃpāyana uvāca |
28 | uttaṅkas tu mahārāja punar evābravīd vacaḥ
ājñāpayasva māṃ mātaḥ kartavyaṃ hi priyaṃ tava |
29 | ahalyovāca |
29 | saudāsapatnyā vidite divye vai maṇikuṇḍale
te samānaya bhadraṃ te gurvarthaḥ sukṛto bhavet |
30 | sa tatheti pratiśrutya jagāma janamejaya
gurupatnīpriyārthaṃ vai te samānayituṃ tadā |
31 | sa jagāma tataḥ śīghram uttaṅko brāhmaṇarṣabhaḥ
saudāsaṃ puruṣādaṃ vai bhikṣituṃ maṇikuṇḍale |
32 | gautamas tv abravīt patnīm uttaṅko nādya dṛśyate
iti pṛṣṭā tam ācaṣṭa kuṇḍalārthaṃ gataṃ tu vai |
33 | tataḥ provāca patnīṃ sa na te samyag idaṃ kṛtam
śaptaḥ sa pārthivo nūnaṃ brāhmaṇaṃ taṃ vadhiṣyati |
34 | ahalyovāca |
34 | ajānantyā niyuktaḥ sa bhagavan brāhmaṇo 'dya me
bhavatprasādān na bhayaṃ kiṃ cit tasya bhaviṣyati |
35 | ity uktaḥ prāha tāṃ patnīm evam astv iti gautamaḥ
uttaṅko 'pi vane śūnye rājānaṃ taṃ dadarśa ha |