 | Book 14 Chapter 32
|
| 1 | brāhmaṇa uvāca
|
| 1 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
brāhmaṇasya ca saṃvādaṃ janakasya ca bhāmini
|
| 2 | brāhmaṇaṃ janako rājā sannaṃ kasmiṃś cid āgame
viṣaye me na vastavyam iti śiṣṭyartham abravīt
|
| 3 | ity uktaḥ pratyuvācātha brāhmaṇo rājasattamam
ācakṣva viṣayaṃ rājan yāvāṃs tava vaśe sthitaḥ
|
| 4 | so 'nyasya viṣaye rājño vastum icchāmy ahaṃ vibho
vacas te kartum icchāmi yathāśāstraṃ mahīpate
|
| 5 | ity uktaḥ sa tadā rājā brāhmaṇena yaśasvinā
muhur uṣṇaṃ ca niḥśvasya na sa taṃ pratyabhāṣata
|
| 6 | tam āsīnaṃ dhyāyamānaṃ rājānam amitaujasam
kaśmalaṃ sahasāgacchad bhānumantam iva grahaḥ
|
| 7 | samāśvāsya tato rājā vyapete kaśmale tadā
tato muhūrtād iva taṃ brāhmaṇaṃ vākyam abravīt
|
| 8 | pitṛpaitāmahe rājye vaśye janapade sati
viṣayaṃ nādhigacchāmi vicinvan pṛthivīm imām
|
| 9 | nādhyagacchaṃ yadā pṛthvyāṃ mithilā mārgitā mayā
nādhyagacchaṃ yadā tasyāṃ svaprajā mārgitā mayā
|
| 10 | nādhyagacchaṃ yadā tāsu tadā me kaśmalo 'bhavat
tato me kaśmalasyānte matiḥ punar upasthitā
|
| 11 | tayā na viṣayaṃ manye sarvo vā viṣayo mama
ātmāpi cāyaṃ na mama sarvā vā pṛthivī mama
uṣyatāṃ yāvad utsāho bhujyatāṃ yāvad iṣyate
|
| 12 | pitṛpaitāmahe rājye vaśye janapade sati
brūhi kāṃ buddhim āsthāya mamatvaṃ varjitaṃ tvayā
|
| 13 | kāṃ vā buddhiṃ viniścitya sarvo vai viṣayas tava
nāvaiṣi viṣayaṃ yena sarvo vā viṣayas tava
|
| 14 | janaka uvāca
|
| 14 | antavanta ihārambhā viditāḥ sarvakarmasu
nādhyagaccham ahaṃ yasmān mamedam iti yad bhavet
|
| 15 | kasyedam iti kasya svam iti vedavacas tathā
nādhyagaccham ahaṃ buddhyā mamedam iti yad bhavet
|
| 16 | etāṃ buddhiṃ viniścitya mamatvaṃ varjitaṃ mayā
śṛṇu buddhiṃ tu yāṃ jñātvā sarvatra viṣayo mama
|
| 17 | nāham ātmārtham icchāmi gandhān ghrāṇagatān api
tasmān me nirjitā bhūmir vaśe tiṣṭhati nityadā
|
| 18 | nāham ātmārtham icchāmi rasān āsye 'pi vartataḥ
āpo me nirjitās tasmād vaśe tiṣṭhanti nityadā
|
| 19 | nāham ātmārtham icchāmi rūpaṃ jyotiś ca cakṣuṣā
tasmān me nirjitaṃ jyotir vaśe tiṣṭhati nityadā
|
| 20 | nāham ātmārtham icchāmi sparśāṃs tvaci gatāś ca ye
tasmān me nirjito vāyur vaśe tiṣṭhati nityadā
|
| 21 | nāham ātmārtham icchāmi śabdāñ śrotragatān api
tasmān me nirjitāḥ śabdā vaśe tiṣṭhanti nityadā
|
| 22 | nāham ātmārtham icchāmi mano nityaṃ manontare
mano me nirjitaṃ tasmād vaśe tiṣṭhati nityadā
|
| 23 | devebhyaś ca pitṛbhyaś ca bhūtebhyo 'tithibhiḥ saha
ityarthaṃ sarva eveme samārambhā bhavanti vai
|
| 24 | tataḥ prahasya janakaṃ brāhmaṇaḥ punar abravīt
tvajjijñāsārtham adyeha viddhi māṃ dharmam āgatam
|
| 25 | tvam asya brahmanābhasya buddhyārasyānivartinaḥ
sattvaneminiruddhasya cakrasyaikaḥ pravartakaḥ
|