 | Book 14 Chapter 24
|
| 1 | brāhmaṇa uvāca
|
| 1 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
nāradasya ca saṃvādam ṛṣer devamatasya ca
|
| 2 | devamata uvāca
|
| 2 | jantoḥ saṃjāyamānasya kiṃ nu pūrvaṃ pravartate
prāṇo 'pānaḥ samāno vā vyāno vodāna eva ca
|
| 3 | nārada uvāca
|
| 3 | yenāyaṃ sṛjyate jantus tato 'nyaḥ pūrvam eti tam
prāṇadvaṃdvaṃ ca vijñeyaṃ tiryagaṃ cordhvagaṃ ca yat
|
| 4 | devamata uvāca
|
| 4 | kenāyaṃ sṛjyate jantuḥ kaś cānyaḥ pūrvam eti tam
prāṇadvaṃdvaṃ ca me brūhi tiryag ūrdhvaṃ ca niścayāt
|
| 5 | nārada uvāca
|
| 5 | saṃkalpāj jāyate harṣaḥ śabdād api ca jāyate
rasāt saṃjāyate cāpi rūpād api ca jāyate
|
| 6 | sparśāt saṃjāyate cāpi gandhād api ca jāyate
etad rūpam udānasya harṣo mithunasaṃbhavaḥ
|
| 7 | kāmāt saṃjāyate śukraṃ kāmāt saṃjāyate rasaḥ
samānavyānajanite sāmānye śukraśoṇite
|
| 8 | śukrāc choṇitasaṃsṛṣṭāt pūrvaṃ prāṇaḥ pravartate
prāṇena vikṛte śukre tato 'pānaḥ pravartate
|
| 9 | prāṇāpānāv idaṃ dvaṃdvam avāk cordhvaṃ ca gacchataḥ
vyānaḥ samānaś caivobhau tiryag dvaṃdvatvam ucyate
|
| 10 | agnir vai devatāḥ sarvā iti vedasya śāsanam
saṃjāyate brāhmaṇeṣu jñānaṃ buddhisamanvitam
|
| 11 | tasya dhūmas tamorūpaṃ rajo bhasma suretasaḥ
sattvaṃ saṃjāyate tasya yatra prakṣipyate haviḥ
|
| 12 | āghārau samāno vyānaś ca iti yajñavido viduḥ
prāṇāpānāv ājyabhāgau tayor madhye hutāśanaḥ
etad rūpam udānasya paramaṃ brāhmaṇā viduḥ
|
| 13 | nirdvaṃdvam iti yat tv etat tan me nigadataḥ śṛṇu
|
| 14 | ahorātram idaṃ dvaṃdvaṃ tayor madhye hutāśanaḥ
etad rūpam udānasya paramaṃ brāhmaṇā viduḥ
|
| 15 | ubhe caivāyane dvaṃdvaṃ tayor madhye hutāśanaḥ
etad rūpam udānasya paramaṃ brāhmaṇā viduḥ
|
| 16 | ubhe satyānṛte dvaṃdvaṃ tayor madhye hutāśanaḥ
etad rūpam udānasya paramaṃ brāhmaṇā viduḥ
|
| 17 | ubhe śubhāśubhe dvaṃdvaṃ tayor madhye hutāśanaḥ
etad rūpam udānasya paramaṃ brāhmaṇā viduḥ
|
| 18 | sac cāsac caiva tad dvaṃdvaṃ tayor madhye hutāśanaḥ
etad rūpam udānasya paramaṃ brāhmaṇā viduḥ
|
| 19 | prathamaṃ samāno vyāno vyasyate karma tena tat
tṛtīyaṃ tu samānena punar eva vyavasyate
|
| 20 | śāntyarthaṃ vāmadevaṃ ca śāntir brahma sanātanam
etad rūpam udānasya paramaṃ brāhmaṇā viduḥ
|