Book 14 Chapter 16
1	janamejaya uvāca
1	sabhāyāṃ vasatos tasyāṃ nihatyārīn mahātmanoḥ keśavārjunayoḥ kā nu kathā samabhavad dvija
2	vaiśaṃpāyana uvāca
2	kṛṣṇena sahitaḥ pārthaḥ svarājyaṃ prāpya kevalam tasyāṃ sabhāyāṃ ramyāyāṃ vijahāra mudā yutaḥ
3	tataḥ kaṃ cit sabhoddeśaṃ svargoddeśasamaṃ nṛpa yadṛcchayā tau muditau jagmatuḥ svajanāvṛtau
4	tataḥ pratītaḥ kṛṣṇena sahitaḥ pāṇḍavo 'rjunaḥ nirīkṣya tāṃ sabhāṃ ramyām idaṃ vacanam abravīt
5	viditaṃ te mahābāho saṃgrāme samupasthite māhātmyaṃ devakīmātas tac ca te rūpam aiśvaram
6	yat tu tad bhavatā proktaṃ tadā keśava sauhṛdāt tat sarvaṃ puruṣavyāghra naṣṭaṃ me naṣṭacetasaḥ
7	mama kautūhalaṃ tv asti teṣv artheṣu punaḥ prabho bhavāṃś ca dvārakāṃ gantā nacirād iva mādhava
8	evam uktas tataḥ kṛṣṇaḥ phalgunaṃ pratyabhāṣata pariṣvajya mahātejā vacanaṃ vadatāṃ varaḥ
9	śrāvitas tvaṃ mayā guhyaṃ jñāpitaś ca sanātanam dharmaṃ svarūpiṇaṃ pārtha sarvalokāṃś ca śāśvatān
10	abuddhvā yan na gṛhṇīthās tan me sumahad apriyam nūnam aśraddadhāno 'si durmedhāś cāsi pāṇḍava
11	sa hi dharmaḥ suparyāpto brahmaṇaḥ padavedane na śakyaṃ tan mayā bhūyas tathā vaktum aśeṣataḥ
12	paraṃ hi brahma kathitaṃ yogayuktena tan mayā itihāsaṃ tu vakṣyāmi tasminn arthe purātanam
13	yathā tāṃ buddhim āsthāya gatim agryāṃ gamiṣyasi śṛṇu dharmabhṛtāṃ śreṣṭha gadataḥ sarvam eva me
14	āgacchad brāhmaṇaḥ kaś cit svargalokād ariṃdama brahmalokāc ca durdharṣaḥ so 'smābhiḥ pūjito 'bhavat
15	asmābhiḥ paripṛṣṭaś ca yad āha bharatarṣabha divyena vidhinā pārtha tac chṛṇuṣvāvicārayan
16	brāhmaṇa uvāca
16	mokṣadharmaṃ samāśritya kṛṣṇa yan mānupṛcchasi bhūtānām anukampārthaṃ yan mohacchedanaṃ prabho
17	tat te 'haṃ saṃpravakṣyāmi yathāvan madhusūdana śṛṇuṣvāvahito bhūtvā gadato mama mādhava
18	kaś cid vipras tapoyuktaḥ kāśyapo dharmavittamaḥ āsasāda dvijaṃ kaṃ cid dharmāṇām āgatāgamam
19	gatāgate subahuśo jñānavijñānapāragam lokatattvārthakuśalaṃ jñātāraṃ sukhaduḥkhayoḥ
20	jātīmaraṇatattvajñaṃ kovidaṃ puṇyapāpayoḥ draṣṭāram uccanīcānāṃ karmabhir dehināṃ gatim
21	carantaṃ muktavat siddhaṃ praśāntaṃ saṃyatendriyam dīpyamānaṃ śriyā brāhmyā kramamāṇaṃ ca sarvaśaḥ
22	antardhānagatijñaṃ ca śrutvā tattvena kāśyapaḥ tathaivāntarhitaiḥ siddhair yāntaṃ cakradharaiḥ saha
23	saṃbhāṣamāṇam ekānte samāsīnaṃ ca taiḥ saha yadṛcchayā ca gacchantam asaktaṃ pavanaṃ yathā
24	taṃ samāsādya medhāvī sa tadā dvijasattamaḥ caraṇau dharmakāmo vai tapasvī susamāhitaḥ pratipede yathānyāyaṃ bhaktyā paramayā yutaḥ
25	vismitaś cādbhutaṃ dṛṣṭvā kāśyapas taṃ dvijottamam paricāreṇa mahatā guruṃ vaidyam atoṣayat
26	prītātmā copapannaś ca śrutacāritrasaṃyutaḥ bhāvena toṣayac cainaṃ guruvṛttyā paraṃtapaḥ
27	tasmai tuṣṭaḥ sa śiṣyāya prasanno 'thābravīd guruḥ siddhiṃ parām abhiprekṣya śṛṇu tan me janārdana
28	vividhaiḥ karmabhis tāta puṇyayogaiś ca kevalaiḥ gacchantīha gatiṃ martyā devaloke 'pi ca sthitim
29	na kva cit sukham atyantaṃ na kva cic chāśvatī sthitiḥ sthānāc ca mahato bhraṃśo duḥkhalabdhāt punaḥ punaḥ
30	aśubhā gatayaḥ prāptāḥ kaṣṭā me pāpasevanāt kāmamanyuparītena tṛṣṇayā mohitena ca
31	punaḥ punaś ca maraṇaṃ janma caiva punaḥ punaḥ āhārā vividhā bhuktāḥ pītā nānāvidhāḥ stanāḥ
32	mātaro vividhā dṛṣṭāḥ pitaraś ca pṛthagvidhāḥ sukhāni ca vicitrāṇi duḥkhāni ca mayānagha
33	priyair vivāso bahuśaḥ saṃvāsaś cāpriyaiḥ saha dhananāśaś ca saṃprāpto labdhvā duḥkhena tad dhanam
34	avamānāḥ sukaṣṭāś ca parataḥ svajanāt tathā śārīrā mānasāś cāpi vedanā bhṛśadāruṇāḥ
35	prāptā vimānanāś cogrā vadhabandhāś ca dāruṇāḥ patanaṃ niraye caiva yātanāś ca yamakṣaye
36	jarā rogāś ca satataṃ vāsanāni ca bhūriśaḥ loke 'sminn anubhūtāni dvaṃdvajāni bhṛśaṃ mayā
37	tataḥ kadā cin nirvedān nikārān nikṛtena ca lokatantraṃ parityaktaṃ duḥkhārtena bhṛśaṃ mayā tataḥ siddhir iyaṃ prāptā prasādād ātmano mayā
38	nāhaṃ punar ihāgantā lokān ālokayāmy aham ā siddher ā prajāsargād ātmano me gatiḥ śubhā
39	upalabdhā dvijaśreṣṭha tatheyaṃ siddhir uttamā itaḥ paraṃ gamiṣyāmi tataḥ parataraṃ punaḥ brahmaṇaḥ padam avyagraṃ mā te bhūd atra saṃśayaḥ
40	nāhaṃ punar ihāgantā martyalokaṃ paraṃtapa prīto 'smi te mahāprājña brūhi kiṃ karavāṇi te
41	yadīpsur upapannas tvaṃ tasya kālo 'yam āgataḥ abhijāne ca tad ahaṃ yadarthaṃ mā tvam āgataḥ acirāt tu gamiṣyāmi yenāhaṃ tvām acūcudam
42	bhṛśaṃ prīto 'smi bhavataś cāritreṇa vicakṣaṇa paripṛccha yāvad bhavate bhāṣeyaṃ yat tavepsitam
43	bahu manye ca te buddhiṃ bhṛśaṃ saṃpūjayāmi ca yenāhaṃ bhavatā buddho medhāvī hy asi kāśyapa