Book 14 Chapter 12 | |
1 | vāsudeva uvāca |
1 | dvividho jāyate vyādhiḥ śārīro mānasas tathā
parasparaṃ tayor janma nirdvaṃdvaṃ nopalabhyate |
2 | śarīre jāyate vyādhiḥ śārīro nātra saṃśayaḥ
mānaso jāyate vyādhir manasy eveti niścayaḥ |
3 | śītoṣṇe caiva vāyuś ca guṇā rājañ śarīrajāḥ
teṣāṃ guṇānāṃ sāmyaṃ cet tad āhuḥ svasthalakṣaṇam uṣṇena bādhyate śītaṃ śītenoṣṇaṃ ca bādhyate |
4 | sattvaṃ rajas tamaś ceti trayas tv ātmaguṇāḥ smṛtāḥ
teṣāṃ guṇānāṃ sāmyaṃ cet tad āhuḥ svasthalakṣaṇam teṣām anyatamotseke vidhānam upadiśyate |
5 | harṣeṇa bādhyate śoko harṣaḥ śokena bādhyate
kaś cid duḥkhe vartamānaḥ sukhasya smartum icchati kaś cit sukhe vartamāno duḥkhasya smartum icchati |
6 | sa tvaṃ na duḥkhī duḥkhasya na sukhī susukhasya vā
smartum icchasi kaunteya diṣṭaṃ hi balavattaram |
7 | atha vā te svabhāvo 'yaṃ yena pārthāvakṛṣyase
dṛṣṭvā sabhāgatāṃ kṛṣṇām ekavastrāṃ rajasvalām miṣatāṃ pāṇḍaveyānāṃ na tat saṃsmartum icchasi |
8 | pravrājanaṃ ca nagarād ajinaiś ca vivāsanam
mahāraṇyanivāsaś ca na tasya smartum icchasi |
9 | jaṭāsurāt parikleśaś citrasenena cāhavaḥ
saindhavāc ca parikleśo na tasya smartum icchasi |
10 | punar ajñātacaryāyāṃ kīcakena padā vadhaḥ
yājñasenyās tadā pārtha na tasya smartum icchasi |
11 | yac ca te droṇabhīṣmābhyāṃ yuddham āsīd ariṃdama
manasaikena yoddhavyaṃ tat te yuddham upasthitam tasmād abhyupagantavyaṃ yuddhāya bharatarṣabha |
12 | param avyaktarūpasya paraṃ muktvā svakarmabhiḥ
yatra naiva śaraiḥ kāryaṃ na bhṛtyair na ca bandhubhiḥ ātmanaikena yoddhavyaṃ tat te yuddham upasthitam |
13 | tasminn anirjite yuddhe kām avasthāṃ gamiṣyasi
etaj jñātvā tu kaunteya kṛtakṛtyo bhaviṣyasi |
14 | etāṃ buddhiṃ viniścitya bhūtānām āgatiṃ gatim
pitṛpaitāmahe vṛtte śādhi rājyaṃ yathocitam |