Book 14 Chapter 9 | |
1 | indra uvāca |
1 | kaccit sukhaṃ svapiṣi tvaṃ bṛhaspate; kaccin manojñāḥ paricārakās te
kaccid devānāṃ sukhakāmo 'si vipra; kaccid devās tvāṃ paripālayanti |
2 | bṛhaspatir uvāca |
2 | sukhaṃ śaye 'haṃ śayane mahendra; tathā manojñāḥ paricārakā me
tathā devānāṃ sukhakāmo 'smi śakra; devāś ca māṃ subhṛśaṃ pālayanti |
3 | indra uvāca |
3 | kuto duḥkhaṃ mānasaṃ dehajaṃ vā; pāṇḍur vivarṇaś ca kutas tvam adya
ācakṣva me tad dvija yāvad etān; nihanmi sarvāṃs tava duḥkhakartṝn |
4 | bṛhaspatir uvāca |
4 | maruttam āhur maghavan yakṣyamāṇaṃ; mahāyajñenottamadakṣiṇena
taṃ saṃvarto yājayiteti me śrutaṃ; tad icchāmi na sa taṃ yājayeta |
5 | indra uvāca |
5 | sarvān kāmān anujāto 'si vipra; yas tvaṃ devānāṃ mantrayase purodhāḥ
ubhau ca te janmamṛtyū vyatītau; kiṃ saṃvartas tava kartādya vipra |
6 | bṛhaspatir uvāca |
6 | devaiḥ saha tvam asurān saṃpraṇudya; jighāṃsase 'dyāpy uta sānubandhān
yaṃ yaṃ samṛddhaṃ paśyasi tatra tatra; duḥkhaṃ sapatneṣu samṛddhabhāvaḥ |
7 | ato 'smi devendra vivarṇarūpaḥ; sapatno me vardhate tan niśamya
sarvopāyair maghavan saṃniyaccha; saṃvartaṃ vā pārthivaṃ vā maruttam |
8 | indra uvāca |
8 | ehi gaccha prahito jātavedo; bṛhaspatiṃ paridātuṃ marutte
ayaṃ vai tvā yājayitā bṛhaspatis; tathāmaraṃ caiva kariṣyatīti |
9 | agnir uvāca |
9 | ayaṃ gacchāmi tava śakrādya dūto; bṛhaspatiṃ paridātuṃ marutte
vācaṃ satyāṃ puruhūtasya kartuṃ; bṛhaspateś cāpacitiṃ cikīrṣuḥ |
10 | vyāsa uvāca |
10 | tataḥ prāyād dhūmaketur mahātmā; vanaspatīn vīrudhaś cāvamṛdnan
kāmād dhimānte parivartamānaḥ; kāṣṭhātigo mātariśveva nardan |
11 | marutta uvāca |
11 | āścaryam adya paśyāmi rūpiṇaṃ vahnim āgatam
āsanaṃ salilaṃ pādyaṃ gāṃ copānaya vai mune |
12 | agnir uvāca |
12 | āsanaṃ salilaṃ pādyaṃ pratinandāmi te 'nagha
indreṇa tu samādiṣṭaṃ viddhi māṃ dūtam āgatam |
13 | marutta uvāca |
13 | kaccic chrīmān devarājaḥ sukhī ca; kaccic cāsmān prīyate dhūmaketo
kaccid devāś cāsya vaśe yathāvat; tad brūhi tvaṃ mama kārtsnyena deva |
14 | agnir uvāca |
14 | śakro bhṛśaṃ susukhī pārthivendra; prītiṃ cecchaty ajarāṃ vai tvayā saḥ
devāś ca sarve vaśagās tasya rājan; saṃdeśaṃ tvaṃ śṛṇu me devarājñaḥ |
15 | yadarthaṃ māṃ prāhiṇot tvatsakāśaṃ; bṛhaspatiṃ paridātuṃ marutte
ayaṃ gurur yājayitā nṛpa tvāṃ; martyaṃ santam amaraṃ tvāṃ karotu |
16 | marutta uvāca |
16 | saṃvarto 'yaṃ yājayitā dvijo me; bṛhaspater añjalir eṣa tasya
nāsau devaṃ yājayitvā mahendraṃ; martyaṃ santaṃ yājayann adya śobhet |
17 | agnir uvāca |
17 | ye vai lokā devaloke mahāntaḥ; saṃprāpsyase tān devarājaprasādāt
tvāṃ ced asau yājayed vai bṛhaspatir; nūnaṃ svargaṃ tvaṃ jayeḥ kīrtiyuktaḥ |
18 | tathā lokā mānuṣā ye ca divyāḥ; prajāpateś cāpi ye vai mahāntaḥ
te te jitā devarājyaṃ ca kṛtsnaṃ; bṛhaspatiś ced yājayet tvāṃ narendra |
19 | saṃvarta uvāca |
19 | māsmān evaṃ tvaṃ punar āgāḥ kathaṃ cid; bṛhaspatiṃ paridātuṃ marutte
mā tvāṃ dhakṣye cakṣuṣā dāruṇena; saṃkruddho 'haṃ pāvaka tan nibodha |
20 | vyāsa uvāca |
20 | tato devān agamad dhūmaketur; dāhād bhīto vyathito 'śvatthaparṇavat
taṃ vai dṛṣṭvā prāha śakro mahātmā; bṛhaspateḥ saṃnidhau havyavāham |
21 | yat tvaṃ gataḥ prahito jātavedo; bṛhaspatiṃ paridātuṃ marutte
tat kiṃ prāha sa nṛpo yakṣyamāṇaḥ; kaccid vacaḥ pratigṛhṇāti tac ca |
22 | agnir uvāca |
22 | na te vācaṃ rocayate marutto; bṛhaspater añjaliṃ prāhiṇot saḥ
saṃvarto māṃ yājayitety abhīkṣṇaṃ; punaḥ punaḥ sa mayā procyamānaḥ |
23 | uvācedaṃ mānuṣā ye ca divyāḥ; prajāpater ye ca lokā mahāntaḥ
tāṃś cel labheyaṃ saṃvidaṃ tena kṛtvā; tathāpi neccheyam iti pratītaḥ |
24 | indra uvāca |
24 | punar bhavān pārthivaṃ taṃ sametya; vākyaṃ madīyaṃ prāpaya svārthayuktam
punar yady ukto na kariṣyate vacas; tato vajraṃ saṃprahartāsmi tasmai |
25 | agnir uvāca |
25 | gandharvarāḍ yātv ayaṃ tatra dūto; bibhemy ahaṃ vāsava tatra gantum
saṃrabdho mām abravīt tīkṣṇaroṣaḥ; saṃvarto vākyaṃ caritabrahmacaryaḥ |
26 | yady āgaccheḥ punar evaṃ kathaṃ cid; bṛhaspatiṃ paridātuṃ marutte
daheyaṃ tvāṃ cakṣuṣā dāruṇena; saṃkruddha ity etad avaihi śakra |
27 | indra uvāca |
27 | tvam evānyān dahase jātavedo; na hi tvad anyo vidyate bhasmakartā
tvatsaṃsparśāt sarvaloko bibhety; aśraddheyaṃ vadase havyavāha |
28 | agnir uvāca |
28 | divaṃ devendra pṛthivīṃ caiva sarvāṃ; saṃveṣṭayes tvaṃ svabalenaiva śakra
evaṃvidhasyeha satas tavāsau; kathaṃ vṛtras tridivaṃ prāg jahāra |
29 | indra uvāca |
29 | na caṇḍikā jaṅgamā no kareṇur; na vārisomaṃ prapibāmi vahne
na durbale vai visṛjāmi vajraṃ; ko me 'sukhāya praharen manuṣyaḥ |
30 | pravrājayeyaṃ kālakeyān pṛthivyām; apākarṣaṃ dānavān antarikṣāt
divaḥ prahrādam avasānam ānayaṃ; ko me 'sukhāya prahareta martyaḥ |
31 | agnir uvāca |
31 | yatra śaryātiṃ cyavano yājayiṣyan; sahāśvibhyāṃ somam agṛhṇad ekaḥ
taṃ tvaṃ kruddhaḥ pratyaṣedhīḥ purastāc; charyātiyajñaṃ smara taṃ mahendra |
32 | vajraṃ gṛhītvā ca puraṃdara tvaṃ; saṃprāhārṣīś cyavanasyātighoram
sa te vipraḥ saha vajreṇa bāhum; apāgṛhṇāt tapasā jātamanyuḥ |
33 | tato roṣāt sarvato ghorarūpaṃ; sapatnaṃ te janayām āsa bhūyaḥ
madaṃ nāmāsuraṃ viśvarūpaṃ; yaṃ tvaṃ dṛṣṭvā cakṣuṣī saṃnyamīlaḥ |
34 | hanur ekā jagatīsthā tathaikā; divaṃ gatā mahato dānavasya
sahasraṃ dantānāṃ śatayojanānāṃ; sutīkṣṇānāṃ ghorarūpaṃ babhūva |
35 | vṛttāḥ sthūlā rajatastambhavarṇā; daṃṣṭrāś catasro dve śate yojanānām
sa tvāṃ dantān vidaśann abhyadhāvaj; jighāṃsayā śūlam udyamya ghoram |
36 | apaśyas tvaṃ taṃ tadā ghorarūpaṃ; sarve tv anye dadṛśur darśanīyam
yasmād bhītaḥ prāñjalis tvaṃ maharṣim; āgacchethāḥ śaraṇaṃ dānavaghna |
37 | kṣatrād evaṃ brahmabalaṃ garīyo; na brahmataḥ kiṃ cid anyad garīyaḥ
so 'haṃ jānan brahmatejo yathāvan; na saṃvartaṃ gantum icchāmi śakra |