 | Book 14 Chapter 6
|
| 1 | vyāsa uvāca
|
| 1 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
bṛhaspateś ca saṃvādaṃ maruttasya ca bhārata
|
| 2 | devarājasya samayaṃ kṛtam āṅgirasena ha
śrutvā marutto nṛpatir manyum āhārayat tadā
|
| 3 | saṃkalpya manasā yajñaṃ karaṃdhamasutātmajaḥ
bṛhaspatim upāgamya vāgmī vacanam abravīt
|
| 4 | bhagavan yan mayā pūrvam abhigamya tapodhana
kṛto 'bhisaṃdhir yajñāya bhavato vacanād guro
|
| 5 | tam ahaṃ yaṣṭum icchāmi saṃbhārāḥ saṃbhṛtāś ca me
yājyo 'smi bhavataḥ sādho tat prāpnuhi vidhatsva ca
|
| 6 | bṛhaspatir uvāca
|
| 6 | na kāmaye yājayituṃ tvām ahaṃ pṛthivīpate
vṛto 'smi devarājena pratijñātaṃ ca tasya me
|
| 7 | marutta uvāca
|
| 7 | pitryam asmi tava kṣetraṃ bahu manye ca te bhṛśam
na cāsmy ayājyatāṃ prāpto bhajamānaṃ bhajasva mām
|
| 8 | bṛhaspatir uvāca
|
| 8 | amartyaṃ yājayitvāhaṃ yājayiṣye na mānuṣam
marutta gaccha vā mā vā nivṛtto 'smy adya yājanāt
|
| 9 | na tvāṃ yājayitāsmy adya vṛṇu tvaṃ yam ihecchasi
upādhyāyaṃ mahābāho yas te yajñaṃ kariṣyati
|
| 10 | vyāsa uvāca
|
| 10 | evam uktas tu nṛpatir marutto vrīḍito 'bhavat
pratyāgacchac ca saṃvigno dadarśa pathi nāradam
|
| 11 | devarṣiṇā samāgamya nāradena sa pārthivaḥ
vidhivat prāñjalis tasthāv athainaṃ nārado 'bravīt
|
| 12 | rājarṣe nātihṛṣṭo 'si kaccit kṣemaṃ tavānagha
kva gato 'si kuto vedam aprītisthānam āgatam
|
| 13 | śrotavyaṃ cen mayā rājan brūhi me pārthivarṣabha
vyapaneṣyāmi te manyuṃ sarvayatnair narādhipa
|
| 14 | evam ukto maruttas tu nāradena maharṣiṇā
vipralambham upādhyāyāt sarvam eva nyavedayat
|
| 15 | gato 'smy aṅgirasaḥ putraṃ devācāryaṃ bṛhaspatim
yajñārtham ṛtvijaṃ draṣṭuṃ sa ca māṃ nābhyanandata
|
| 16 | pratyākhyātaś ca tenāhaṃ jīvituṃ nādya kāmaye
parityaktaś ca guruṇā dūṣitaś cāsmi nārada
|
| 17 | evam uktas tu rājñā sa nāradaḥ pratyuvāca ha
āvikṣitaṃ mahārāja vācā saṃjīvayann iva
|
| 18 | rājann aṅgirasaḥ putraḥ saṃvarto nāma dhārmikaḥ
caṅkramīti diśaḥ sarvā digvāsā mohayan prajāḥ
|
| 19 | taṃ gaccha yadi yājyaṃ tvāṃ na vāñchati bṛhaspatiḥ
prasannas tvāṃ mahārāja saṃvarto yājayiṣyati
|
| 20 | marutta uvāca
|
| 20 | saṃjīvito 'haṃ bhavatā vākyenānena nārada
paśyeyaṃ kva nu saṃvartaṃ śaṃsa me vadatāṃ vara
|
| 21 | kathaṃ ca tasmai varteyaṃ kathaṃ māṃ na parityajet
pratyākhyātaś ca tenāpi nāhaṃ jīvitum utsahe
|
| 22 | nārada uvāca
|
| 22 | unmattaveṣaṃ bibhrat sa caṅkramīti yathāsukham
vārāṇasīṃ tu nagarīm abhīkṣṇam upasevate
|
| 23 | tasyā dvāraṃ samāsādya nyasethāḥ kuṇapaṃ kva cit
taṃ dṛṣṭvā yo nivarteta sa saṃvarto mahīpate
|
| 24 | taṃ pṛṣṭhato 'nugacchethā yatra gacchet sa vīryavān
tam ekānte samāsādya prāñjaliḥ śaraṇaṃ vrajeḥ
|
| 25 | pṛcchet tvāṃ yadi kenāhaṃ tavākhyāta iti sma ha
brūyās tvaṃ nāradeneti saṃtapta iva śatruhan
|
| 26 | sa cet tvām anuyuñjīta mamābhigamanepsayā
śaṃsethā vahnim ārūḍhaṃ mām api tvam aśaṅkayā
|
| 27 | vyāsa uvāca
|
| 27 | sa tatheti pratiśrutya pūjayitvā ca nāradam
abhyanujñāya rājarṣir yayau vārāṇasīṃ purīm
|
| 28 | tatra gatvā yathoktaṃ sa puryā dvāre mahāyaśāḥ
kuṇapaṃ sthāpayām āsa nāradasya vacaḥ smaran
|
| 29 | yaugapadyena vipraś ca sa purīdvāram āviśat
tataḥ sa kuṇapaṃ dṛṣṭvā sahasā sa nyavartata
|
| 30 | sa taṃ nivṛttam ālakṣya prāñjaliḥ pṛṣṭhato 'nvagāt
āvikṣito mahīpālaḥ saṃvartam upaśikṣitum
|
| 31 | sa enaṃ vijane dṛṣṭvā pāṃsubhiḥ kardamena ca
śleṣmaṇā cāpi rājānaṃ ṣṭhīvanaiś ca samākirat
|
| 32 | sa tathā bādhyamāno 'pi saṃvartena mahīpatiḥ
anvagād eva tam ṛṣiṃ prāñjaliḥ saṃprasādayan
|
| 33 | tato nivṛtya saṃvartaḥ pariśrānta upāviśat
śītalacchāyam āsādya nyagrodhaṃ bahuśākhinam
|