Book 14 Chapter 5 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | kathaṃvīryaḥ samabhavat sa rājā vadatāṃ varaḥ
kathaṃ ca jātarūpeṇa samayujyata sa dvija |
2 | kva ca tat sāṃprataṃ dravyaṃ bhagavann avatiṣṭhate
kathaṃ ca śakyam asmābhis tad avāptuṃ tapodhana |
3 | vyāsa uvāca |
3 | asurāś caiva devāś ca dakṣasyāsan prajāpateḥ
apatyaṃ bahulaṃ tāta te 'spardhanta parasparam |
4 | tathaivāṅgirasaḥ putrau vratatulyau babhūvatuḥ
bṛhaspatir bṛhattejāḥ saṃvartaś ca tapodhanaḥ |
5 | tāv api spardhinau rājan pṛthag āstāṃ parasparam
bṛhaspatiś ca saṃvartaṃ bādhate sma punaḥ punaḥ |
6 | sa bādhyamānaḥ satataṃ bhrātrā jyeṣṭhena bhārata
arthān utsṛjya digvāsā vanavāsam arocayat |
7 | vāsavo 'py asurān sarvān nirjitya ca nihatya ca
indratvaṃ prāpya lokeṣu tato vavre purohitam putram aṅgiraso jyeṣṭhaṃ vipraśreṣṭhaṃ bṛhaspatim |
8 | yājyas tv aṅgirasaḥ pūrvam āsīd rājā karaṃdhamaḥ
vīryeṇāpratimo loke vṛttena ca balena ca śatakratur ivaujasvī dharmātmā saṃśitavrataḥ |
9 | vāhanaṃ yasya yodhāś ca dravyāṇi vividhāni ca
dhyānād evābhavad rājan mukhavātena sarvaśaḥ |
10 | sa guṇaiḥ pārthivān sarvān vaśe cakre narādhipaḥ
saṃjīvya kālam iṣṭaṃ ca saśarīro divaṃ gataḥ |
11 | babhūva tasya putras tu yayātir iva dharmavit
avikṣin nāma śatrukṣit sa vaśe kṛtavān mahīm vikrameṇa guṇaiś caiva pitevāsīt sa pārthivaḥ |
12 | tasya vāsavatulyo 'bhūn marutto nāma vīryavān
putras tam anuraktābhūt pṛthivī sāgarāmbarā |
13 | spardhate satataṃ sa sma devarājena pārthivaḥ
vāsavo 'pi maruttena spardhate pāṇḍunandana |
14 | śuciḥ sa guṇavān āsīn maruttaḥ pṛthivīpatiḥ
yatamāno 'pi yaṃ śakro na viśeṣayati sma ha |
15 | so 'śaknuvan viśeṣāya samāhūya bṛhaspatim
uvācedaṃ vaco devaiḥ sahito harivāhanaḥ |
16 | bṛhaspate maruttasya mā sma kārṣīḥ kathaṃ cana
daivaṃ karmātha vā pitryaṃ kartāsi mama cet priyam |
17 | ahaṃ hi triṣu lokeṣu surāṇāṃ ca bṛhaspate
indratvaṃ prāptavān eko maruttas tu mahīpatiḥ |
18 | kathaṃ hy amartyaṃ brahmaṃs tvaṃ yājayitvā surādhipam
yājayer mṛtyusaṃyuktaṃ maruttam aviśaṅkayā |
19 | māṃ vā vṛṇīṣva bhadraṃ te maruttaṃ vā mahīpatim
parityajya maruttaṃ vā yathājoṣaṃ bhajasva mām |
20 | evam uktaḥ sa kauravya devarājñā bṛhaspatiḥ
muhūrtam iva saṃcintya devarājānam abravīt |
21 | tvaṃ bhūtānām adhipatis tvayi lokāḥ pratiṣṭhitāḥ
namucer viśvarūpasya nihantā tvaṃ balasya ca |
22 | tvam ājahartha devānām eko vīra śriyaṃ parām
tvaṃ bibharṣi bhuvaṃ dyāṃ ca sadaiva balasūdana |
23 | paurohityaṃ kathaṃ kṛtvā tava devagaṇeśvara
yājayeyam ahaṃ martyaṃ maruttaṃ pākaśāsana |
24 | samāśvasihi deveśa nāhaṃ martyāya karhi cit
grahīṣyāmi sruvaṃ yajñe śṛṇu cedaṃ vaco mama |
25 | hiraṇyaretaso 'mbhaḥ syāt parivarteta medinī
bhāsaṃ ca na raviḥ kuryān matsatyaṃ vicaled yadi |
26 | bṛhaspativacaḥ śrutvā śakro vigatamatsaraḥ
praśasyainaṃ viveśātha svam eva bhavanaṃ tadā |