Book 13 Chapter 146 | |
1 | vāsudeva uvāca |
1 | yudhiṣṭhira mahābāho mahābhāgyaṃ mahātmanaḥ
rudrāya bahurūpāya bahunāmne nibodha me |
2 | vadanty agniṃ mahādevaṃ tathā sthāṇuṃ maheśvaram
ekākṣaṃ tryambakaṃ caiva viśvarūpaṃ śivaṃ tathā |
3 | dve tanū tasya devasya vedajñā brāhmaṇā viduḥ
ghorām anyāṃ śivām anyāṃ te tanū bahudhā punaḥ |
4 | ugrā ghorā tanūr yāsya so 'gnir vidyut sa bhāskaraḥ
śivā saumyā ca yā tasya dharmas tv āpo 'tha candramāḥ |
5 | ātmano 'rdhaṃ tu tasyāgnir ucyate bharatarṣabha
brahmacaryaṃ caraty eṣa śivā yāsya tanus tathā |
6 | yāsya ghoratamā mūrtir jagat saṃharate tayā
īśvaratvān mahattvāc ca maheśvara iti smṛtaḥ |
7 | yan nirdahati yat tīkṣṇo yad ugro yat pratāpavān
māṃsaśoṇitamajjādo yat tato rudra ucyate |
8 | devānāṃ sumahān yac ca yac cāsya viṣayo mahān
yac ca viśvaṃ mahat pāti mahādevas tataḥ smṛtaḥ |
9 | samedhayati yan nityaṃ sarvārthān sarvakarmabhiḥ
śivam icchan manuṣyāṇāṃ tasmād eṣa śivaḥ smṛtaḥ |
10 | dahaty ūrdhvaṃ sthito yac ca prāṇotpattiḥ sthitiś ca yat
sthiraliṅgaś ca yan nityaṃ tasmāt sthāṇur iti smṛtaḥ |
11 | yad asya bahudhā rūpaṃ bhūtaṃ bhavyaṃ bhavat tathā
sthāvaraṃ jaṅgamaṃ caiva bahurūpas tataḥ smṛtaḥ |
12 | dhūmraṃ rūpaṃ ca yat tasya dhūrjaṭīty ata ucyate
viśve devāś ca yat tasmin viśvarūpas tataḥ smṛtaḥ |
13 | sahasrākṣo 'yutākṣo vā sarvatokṣimayo 'pi vā
cakṣuṣaḥ prabhavas tejo nāsty anto 'thāsya cakṣuṣām |
14 | sarvathā yat paśūn pāti taiś ca yad ramate punaḥ
teṣām adhipatir yac ca tasmāt paśupatiḥ smṛtaḥ |
15 | nityena brahmacaryeṇa liṅgam asya yadā sthitam
mahayanty asya lokāś ca maheśvara iti smṛtaḥ |
16 | vigrahaṃ pūjayed yo vai liṅgaṃ vāpi mahātmanaḥ
liṅgaṃ pūjayitā nityaṃ mahatīṃ śriyam aśnute |
17 | ṛṣayaś cāpi devāś ca gandharvāpsarasas tathā
liṅgam evārcayanti sma yat tad ūrdhvaṃ samāsthitam |
18 | pūjyamāne tatas tasmin modate sa maheśvaraḥ
sukhaṃ dadāti prītātmā bhaktānāṃ bhaktavatsalaḥ |
19 | eṣa eva śmaśāneṣu devo vasati nityaśaḥ
yajante taṃ janās tatra vīrasthānaniṣeviṇam |
20 | viṣamasthaḥ śarīreṣu sa mṛtyuḥ prāṇinām iha
sa ca vāyuḥ śarīreṣu prāṇo 'pānaḥ śarīriṇām |
21 | tasya ghorāṇi rūpāṇi dīptāni ca bahūni ca
loke yāny asya pūjyante viprās tāni vidur budhāḥ |
22 | nāmadheyāni vedeṣu bahūny asya yathārthataḥ
nirucyante mahattvāc ca vibhutvāt karmabhis tathā |
23 | vede cāsya vidur viprāḥ śatarudrīyam uttamam
vyāsād anantaraṃ yac cāpy upasthānaṃ mahātmanaḥ |
24 | pradātā sarvalokānāṃ viśvaṃ cāpy ucyate mahat
jyeṣṭhabhūtaṃ vadanty enaṃ brāhmaṇā ṛṣayo 'pare |
25 | prathamo hy eṣa devānāṃ mukhād agnir ajāyata
grahair bahuvidhaiḥ prāṇān saṃruddhān utsṛjaty api |
26 | sa mocayati puṇyātmā śaraṇyaḥ śaraṇāgatān
āyur ārogyam aiśvaryaṃ vittaṃ kāmāṃś ca puṣkalān |
27 | sa dadāti manuṣyebhyaḥ sa evākṣipate punaḥ
śakrādiṣu ca deveṣu tasya caiśvaryam ucyate |
28 | sa evābhyadhiko nityaṃ trailokyasya śubhāśubhe
aiśvaryāc caiva kāmānām īśvaraḥ punar ucyate |
29 | maheśvaraś ca lokānāṃ mahatām īśvaraś ca saḥ
bahubhir vividhai rūpair viśvaṃ vyāptam idaṃ jagat tasya devasya yad vaktraṃ samudre vaḍavāmukham |