Book 13 Chapter 144
1	yudhiṣṭhira uvāca
1	brūhi brāhmaṇapūjāyāṃ vyuṣṭiṃ tvaṃ madhusūdana vettā tvam asya cārthasya veda tvāṃ hi pitāmahaḥ
2	vāsudeva uvāca
2	śṛṇuṣvāvahito rājan dvijānāṃ bharatarṣabha yathātattvena vadato guṇān me kurusattama
3	pradyumnaḥ paripapraccha brāhmaṇaiḥ parikopitaḥ kiṃ phalaṃ brāhmaṇeṣv asti pūjāyāṃ madhusūdana īśvarasya satas tasya iha caiva paratra ca
4	sadā dvijātīn saṃpūjya kiṃ phalaṃ tatra mānada etad brūhi pitaḥ sarvaṃ sumahān saṃśayo 'tra me
5	ity uktavacanas tena pradyumnena tadā tv aham pratyabruvaṃ mahārāja yat tac chṛṇu samāhitaḥ
6	vyuṣṭiṃ brāhmaṇapūjāyāṃ raukmiṇeya nibodha me ete hi somarājāna īśvarāḥ sukhaduḥkhayoḥ
7	asmiṃl loke raukmiṇeya tathāmuṣmiṃś ca putraka brāhmaṇapramukhaṃ saukhyaṃ na me 'trāsti vicāraṇā
8	brāhmaṇapramukhaṃ vīryam āyuḥ kīrtir yaśo balam lokā lokeśvarāś caiva sarve brāhmaṇapūrvakāḥ
9	tat kathaṃ nādriyeyaṃ vai īśvaro 'smīti putraka mā te manyur mahābāho bhavatv atra dvijān prati
10	brāhmaṇo hi mahad bhūtam asmiṃl loke paratra ca bhasma kuryur jagad idaṃ kruddhāḥ pratyakṣadarśinaḥ
11	anyān api sṛjeyuś ca lokāṃl lokeśvarāṃs tathā kathaṃ teṣu na varteya samyag jñānāt sutejasaḥ
12	avasan madgṛhe tāta brāhmaṇo haripiṅgalaḥ cīravāsā bilvadaṇḍī dīrghaśmaśrunakhādimān dīrghebhyaś ca manuṣyebhyaḥ pramāṇād adhiko bhuvi
13	sa sma saṃcarate lokān ye divyā ye ca mānuṣāḥ imā gāthā gāyamānaś catvareṣu sabhāsu ca
14	durvāsasaṃ vāsayet ko brāhmaṇaṃ satkṛtaṃ gṛhe paribhāṣāṃ ca me śrutvā ko nu dadyāt pratiśrayam yo māṃ kaś cid vāsayeta na sa māṃ kopayed iha
15	taṃ sma nādriyate kaś cit tato 'haṃ tam avāsayam
16	sa sma bhuṅkte sahasrāṇāṃ bahūnām annam ekadā ekadā smālpakaṃ bhuṅkte na vaiti ca punar gṛhān
17	akasmāc ca prahasati tathākasmāt praroditi na cāsya vayasā tulyaḥ pṛthivyām abhavat tadā
18	so 'smadāvasathaṃ gatvā śayyāś cāstaraṇāni ca kanyāś cālaṃkṛtā dagdhvā tato vyapagataḥ svayam
19	atha mām abravīd bhūyaḥ sa muniḥ saṃśitavrataḥ kṛṣṇa pāyasam icchāmi bhoktum ity eva satvaraḥ
20	sadaiva tu mayā tasya cittajñena gṛhe janaḥ sarvāṇy evānnapānāni bhakṣyāś coccāvacās tathā bhavantu satkṛtānīti pūrvam eva pracoditaḥ
21	tato 'haṃ jvalamānaṃ vai pāyasaṃ pratyavedayam tad bhuktvaiva tu sa kṣipraṃ tato vacanam abravīt kṣipram aṅgāni limpasva pāyaseneti sa sma ha
22	avimṛśyaiva ca tataḥ kṛtavān asmi tat tathā tenocchiṣṭena gātrāṇi śiraś caivābhyamṛkṣayam
23	sa dadarśa tadābhyāśe mātaraṃ te śubhānanām tām api smayamānaḥ sa pāyasenābhyalepayat
24	muniḥ pāyasadigdhāṅgīṃ rathe tūrṇam ayojayat tam āruhya rathaṃ caiva niryayau sa gṛhān mama
25	agnivarṇo jvalan dhīmān sa dvijo rathadhuryavat pratodenātudad bālāṃ rukmiṇīṃ mama paśyataḥ
26	na ca me stokam apy āsīd duḥkham īrṣyākṛtaṃ tadā tataḥ sa rājamārgeṇa mahatā niryayau bahiḥ
27	tad dṛṣṭvā mahad āścaryaṃ dāśārhā jātamanyavaḥ tatrājalpan mithaḥ ke cit samābhāṣya parasparam
28	brāhmaṇā eva jāyeran nānyo varṇaḥ kathaṃ cana ko hy enaṃ ratham āsthāya jīved anyaḥ pumān iha
29	āśīviṣaviṣaṃ tīkṣṇaṃ tatas tīkṣṇataraṃ viṣam brahmāśīviṣadagdhasya nāsti kaś cic cikitsakaḥ
30	tasmin vrajati durdharṣe prāskhalad rukmiṇī pathi tāṃ nāmarṣayata śrīmāṃs tatas tūrṇam acodayat
31	tataḥ paramasaṃkruddho rathāt praskandya sa dvijaḥ padātir utpathenaiva prādhāvad dakṣiṇāmukhaḥ
32	tam utpathena dhāvantam anvadhāvaṃ dvijottamam tathaiva pāyasādigdhaḥ prasīda bhagavann iti
33	tato vilokya tejasvī brāhmaṇo mām uvāca ha jitaḥ krodhas tvayā kṛṣṇa prakṛtyaiva mahābhuja
34	na te 'parādham iha vai dṛṣṭavān asmi suvrata prīto 'smi tava govinda vṛṇu kāmān yathepsitān prasannasya ca me tāta paśya vyuṣṭir yathāvidhā
35	yāvad eva manuṣyāṇām anne bhāvo bhaviṣyati yathaivānne tathā teṣāṃ tvayi bhāvo bhaviṣyati
36	yāvac ca puṇyā lokeṣu tvayi kīrtir bhaviṣyati triṣu lokeṣu tāvac ca vaiśiṣṭyaṃ pratipatsyase supriyaḥ sarvalokasya bhaviṣyasi janārdana
37	yat te bhinnaṃ ca dagdhaṃ ca yac ca kiṃ cid vināśitam sarvaṃ tathaiva draṣṭāsi viśiṣṭaṃ vā janārdana
38	yāvad etat praliptaṃ te gātreṣu madhusūdana ato mṛtyubhayaṃ nāsti yāvadicchā tavācyuta
39	na tu pādatale lipte kasmāt te putrakādya vai naitan me priyam ity eva sa māṃ prīto 'bravīt tadā ity ukto 'haṃ śarīraṃ svam apaśyaṃ śrīsamāyutam
40	rukmiṇīṃ cābravīt prītaḥ sarvastrīṇāṃ varaṃ yaśaḥ kīrtiṃ cānuttamāṃ loke samavāpsyasi śobhane
41	na tvāṃ jarā vā rogo vā vaivarṇyaṃ cāpi bhāmini sprakṣyanti puṇyagandhā ca kṛṣṇam ārādhayiṣyasi
42	ṣoḍaśānāṃ sahasrāṇāṃ vadhūnāṃ keśavasya ha variṣṭhā sahalokyā ca keśavasya bhaviṣyasi
43	tava mātaram ity uktvā tato māṃ punar abravīt prasthitaḥ sumahātejā durvāsā vahnivaj jvalan
44	eṣaiva te buddhir astu brāhmaṇān prati keśava ity uktvā sa tadā putra tatraivāntaradhīyata
45	tasminn antarhite cāham upāṃśuvratam ādiśam yat kiṃ cid brāhmaṇo brūyāt sarvaṃ kuryām iti prabho
46	etad vratam ahaṃ kṛtvā mātrā te saha putraka tataḥ paramahṛṣṭātmā prāviśaṃ gṛham eva ca
47	praviṣṭamātraś ca gṛhe sarvaṃ paśyāmi tan navam yad bhinnaṃ yac ca vai dagdhaṃ tena vipreṇa putraka
48	tato 'haṃ vismayaṃ prāptaḥ sarvaṃ dṛṣṭvā navaṃ dṛḍham apūjayaṃ ca manasā raukmiṇeya dvijaṃ tadā
49	ity ahaṃ raukmiṇeyasya pṛcchato bharatarṣabha māhātmyaṃ dvijamukhyasya sarvam ākhyātavāṃs tadā
50	tathā tvam api kaunteya brāhmaṇān satataṃ prabho pūjayasva mahābhāgān vāgbhir dānaiś ca nityadā
51	evaṃ vyuṣṭim ahaṃ prāpto brāhmaṇānāṃ prasādajām yac ca mām āha bhīṣmo 'yaṃ tat satyaṃ bharatarṣabha