Book 13 Chapter 137 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | kāṃ tu brāhmaṇapūjāyāṃ vyuṣṭiṃ dṛṣṭvā janādhipa
kaṃ vā karmodayaṃ matvā tān arcasi mahāmate |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
pavanasya ca saṃvādam arjunasya ca bhārata |
3 | sahasrabhujabhṛc chrīmān kārtavīryo 'bhavat prabhuḥ
asya lokasya sarvasya māhiṣmatyāṃ mahābalaḥ |
4 | sa tu ratnākaravatīṃ sadvīpāṃ sāgarāmbarām
śaśāsa sarvāṃ pṛthivīṃ haihayaḥ satyavikramaḥ |
5 | svavittaṃ tena dattaṃ tu dattātreyāya kāraṇe
kṣatradharmaṃ puraskṛtya vinayaṃ śrutam eva ca |
6 | ārādhayām āsa ca taṃ kṛtavīryātmajo munim
nyamantrayata saṃhṛṣṭaḥ sa dvijaś ca varais tribhiḥ |
7 | sa varaiś chanditas tena nṛpo vacanam abravīt
sahasrabāhur bhūyāṃ vai camūmadhye gṛhe 'nyathā |
8 | mama bāhusahasraṃ tu paśyantāṃ sainikā raṇe
vikrameṇa mahīṃ kṛtsnāṃ jayeyaṃ vipulavrata tāṃ ca dharmeṇa saṃprāpya pālayeyam atandritaḥ |
9 | caturthaṃ tu varaṃ yāce tvām ahaṃ dvijasattama
taṃ mamānugrahakṛte dātum arhasy anindita anuśāsantu māṃ santo mithyāvṛttaṃ tadāśrayam |
10 | ity uktaḥ sa dvijaḥ prāha tathāstv iti narādhipam
evaṃ samabhavaṃs tasya varās te dīptatejasaḥ |
11 | tataḥ sa ratham āsthāya jvalanārkasamadyutiḥ
abravīd vīryasaṃmohāt ko nv asti sadṛśo mayā vīryadhairyayaśaḥśaucair vikrameṇaujasāpi vā |
12 | tadvākyānte cāntarikṣe vāg uvācāśarīriṇī
na tvaṃ mūḍha vijānīṣe brāhmaṇaṃ kṣatriyād varam sahito brāhmaṇeneha kṣatriyo rakṣati prajāḥ |
13 | arjuna uvāca |
13 | kuryāṃ bhūtāni tuṣṭo 'haṃ kruddho nāśaṃ tathā naye
karmaṇā manasā vācā na matto 'sti varo dvijaḥ |
14 | pūrvo brahmottaro vādo dvitīyaḥ kṣatriyottaraḥ
tvayoktau yau tu tau hetū viśeṣas tv atra dṛśyate |
15 | brāhmaṇāḥ saṃśritāḥ kṣatraṃ na kṣatraṃ brāhmaṇāśritam
śritān brahmopadhā viprāḥ khādanti kṣatriyān bhuvi |
16 | kṣatriyeṣv āśrito dharmaḥ prajānāṃ paripālanam
kṣatrād vṛttir brāhmaṇānāṃ taiḥ kathaṃ brāhmaṇo varaḥ |
17 | sarvabhūtapradhānāṃs tān bhaikṣavṛttīn ahaṃ sadā
ātmasaṃbhāvitān viprān sthāpayāmy ātmano vaśe |
18 | kathitaṃ hy anayā satyaṃ gāyatryā kanyayā divi
vijeṣyāmy avaśān sarvān brāhmaṇāṃś carmavāsasaḥ |
19 | na ca māṃ cyāvayed rāṣṭrāt triṣu lokeṣu kaś cana
devo vā mānuṣo vāpi tasmāj jyeṣṭho dvijād aham |
20 | adya brahmottaraṃ lokaṃ kariṣye kṣatriyottaram
na hi me saṃyuge kaś cit soḍhum utsahate balam |
21 | arjunasya vacaḥ śrutvā vitrastābhūn niśācarī
athainam antarikṣasthas tato vāyur abhāṣata |
22 | tyajainaṃ kaluṣaṃ bhāvaṃ brāhmaṇebhyo namaskuru
eteṣāṃ kurvataḥ pāpaṃ rāṣṭrakṣobho hi te bhavet |
23 | atha vā tvāṃ mahīpāla śamayiṣyanti vai dvijāḥ
nirasiṣyanti vā rāṣṭrād dhatotsāhaṃ mahābalāḥ |
24 | taṃ rājā kas tvam ity āha tatas taṃ prāha mārutaḥ
vāyur vai devadūto 'smi hitaṃ tvāṃ prabravīmy aham |
25 | arjuna uvāca |
25 | aho tvayādya vipreṣu bhaktirāgaḥ pradarśitaḥ
yādṛśaṃ pṛthivī bhūtaṃ tādṛśaṃ brūhi vai dvijam |
26 | vāyor vā sadṛśaṃ kiṃ cid brūhi tvaṃ brāhmaṇottamam
apāṃ vai sadṛśaṃ brūhi sūryasya nabhaso 'pi vā |