Book 13 Chapter 111 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | yad varaṃ sarvatīrthānāṃ tad bravīhi pitāmaha
yatra vai paramaṃ śaucaṃ tan me vyākhyātum arhasi |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | sarvāṇi khalu tīrthāni guṇavanti manīṣiṇām
yat tu tīrthaṃ ca śaucaṃ ca tan me śṛṇu samāhitaḥ |
3 | agādhe vimale śuddhe satyatoye dhṛtihrade
snātavyaṃ mānase tīrthe sattvam ālambya śāśvatam |
4 | tīrthaśaucam anarthitvamārdavaṃ satyam ārjavam
ahiṃsā sarvabhūtānām ānṛśaṃsyaṃ damaḥ śamaḥ |
5 | nirmamā nirahaṃkārā nirdvaṃdvā niṣparigrahāḥ
śucayas tīrthabhūtās te ye bhaikṣam upabhuñjate |
6 | tattvavit tv anahaṃbuddhis tīrthaṃ paramam ucyate
śaucalakṣaṇam etat te sarvatraivānvavekṣaṇam |
7 | rajas tamaḥ sattvam atho yeṣāṃ nirdhautam ātmanaḥ
śaucāśauce na te saktāḥ svakāryaparimārgiṇaḥ |
8 | sarvatyāgeṣv abhiratāḥ sarvajñāḥ sarvadarśinaḥ
śaucena vṛttaśaucārthās te tīrthāḥ śucayaś ca te |
9 | nodakaklinnagātras tu snāta ity abhidhīyate
sa snāto yo damasnātaḥ sabāhyābhyantaraḥ śuciḥ |
10 | atīteṣv anapekṣā ye prāpteṣv artheṣu nirmamāḥ
śaucam eva paraṃ teṣāṃ yeṣāṃ notpadyate spṛhā |
11 | prajñānaṃ śaucam eveha śarīrasya viśeṣataḥ
tathā niṣkiṃcanatvaṃ ca manasaś ca prasannatā |
12 | vṛttaśaucaṃ manaḥśaucaṃ tīrthaśaucaṃ paraṃ hitam
jñānotpannaṃ ca yac chaucaṃ tac chaucaṃ paramaṃ matam |
13 | manasātha pradīpena brahmajñānabalena ca
snātā ye mānase tīrthe tajjñāḥ kṣetrajñadarśinaḥ |
14 | samāropitaśaucas tu nityaṃ bhāvasamanvitaḥ
kevalaṃ guṇasaṃpannaḥ śucir eva naraḥ sadā |
15 | śarīrasthāni tīrthāni proktāny etāni bhārata
pṛthivyāṃ yāni tīrthāni puṇyāni śṛṇu tāny api |
16 | yathā śarīrasyoddeśāḥ śucayaḥ parinirmitāḥ
tathā pṛthivyā bhāgāś ca puṇyāni salilāni ca |
17 | prārthanāc caiva tīrthasya snānāc ca pitṛtarpaṇāt
dhunanti pāpaṃ tīrtheṣu pūtā yānti divaṃ sukham |
18 | parigrahāc ca sādhūnāṃ pṛthivyāś caiva tejasā
atīva puṇyās te bhāgāḥ salilasya ca tejasā |
19 | manasaś ca pṛthivyāś ca puṇyatīrthās tathāpare
ubhayor eva yaḥ snātaḥ sa siddhiṃ śīghram āpnuyāt |
20 | yathā balaṃ kriyāhīnaṃ kriyā vā balavarjitā
neha sādhayate kāryaṃ samāyuktas tu sidhyati |
21 | evaṃ śarīraśaucena tīrthaśaucena cānvitaḥ
tataḥ siddhim avāpnoti dvividhaṃ śaucam uttamam |