Book 13 Chapter 110 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | pitāmahena vidhivad yajñāḥ proktā mahātmanā
guṇāś caiṣāṃ yathātattvaṃ pretya ceha ca sarvaśaḥ |
2 | na te śakyā daridreṇa yajñāḥ prāptuṃ pitāmaha
bahūpakaraṇā yajñā nānāsaṃbhāravistarāḥ |
3 | pārthivai rājaputrair vā śakyāḥ prāptuṃ pitāmaha
nārthanyūnair avaguṇair ekātmabhir asaṃhataiḥ |
4 | yo daridrair api vidhiḥ śakyaḥ prāptuṃ sadā bhavet
tulyo yajñaphalair etais tan me brūhi pitāmaha |
5 | bhīṣma uvāca |
5 | idam aṅgirasā proktam upavāsaphalātmakam
vidhiṃ yajñaphalais tulyaṃ tan nibodha yudhiṣṭhira |
6 | yas tu kalyaṃ tathā sāyaṃ bhuñjāno nāntarā pibet
ahiṃsānirato nityaṃ juhvāno jātavedasam |
7 | ṣaḍbhir eva tu varṣaiḥ sa sidhyate nātra saṃśayaḥ
taptakāñcanavarṇaṃ ca vimānaṃ labhate naraḥ |
8 | devastrīṇām adhīvāse nṛtyagītaninādite
prājāpatye vaset padmaṃ varṣāṇām agnisaṃnibhe |
9 | trīṇi varṣāṇi yaḥ prāśet satataṃ tv ekabhojanam
dharmapatnīrato nityam agniṣṭomaphalaṃ labhet |
10 | dvitīye divase yas tu prāśnīyād ekabhojanam
sadā dvādaśamāsāṃs tu juhvāno jātavedasam yajñaṃ bahusuvarṇaṃ vā vāsavapriyam āharet |
11 | satyavāg dānaśīlaś ca brahmaṇyaś cānasūyakaḥ
kṣānto dānto jitakrodhaḥ sa gacchati parāṃ gatim |
12 | pāṇḍurābhrapratīkāśe vimāne haṃsalakṣaṇe
dve samāpte tataḥ padme so 'psarobhir vaset saha |
13 | tṛtīye divase yas tu prāśnīyād ekabhojanam
sadā dvādaśamāsāṃs tu juhvāno jātavedasam |
14 | atirātrasya yajñasya phalaṃ prāpnoty anuttamam
mayūrahaṃsasaṃyuktaṃ vimānaṃ labhate naraḥ |
15 | saptarṣīṇāṃ sadā loke so 'psarobhir vaset saha
nivartanaṃ ca tatrāsya trīṇi padmāni vai viduḥ |
16 | divase yaś caturthe tu prāśnīyād ekabhojanam
sadā dvādaśamāsān vai juhvāno jātavedasam |
17 | vājapeyasya yajñasya phalaṃ prāpnoty anuttamam
indrakanyābhirūḍhaṃ ca vimānaṃ labhate naraḥ |
18 | sāgarasya ca paryante vāsavaṃ lokam āvaset
devarājasya ca krīḍāṃ nityakālam avekṣate |
19 | divase pañcame yas tu prāśnīyād ekabhojanam
sadā dvādaśamāsāṃs tu juhvāno jātavedasam |
20 | alubdhaḥ satyavādī ca brahmaṇyaś cāvihiṃsakaḥ
anasūyur apāpastho dvādaśāhaphalaṃ labhet |
21 | jāmbūnadamayaṃ divyaṃ vimānaṃ haṃsalakṣaṇam
sūryamālāsamābhāsam ārohet pāṇḍuraṃ gṛham |
22 | āvartanāni catvāri tathā padmāni dvādaśa
śarāgniparimāṇaṃ ca tatrāsau vasate sukham |
23 | divase yas tu ṣaṣṭhe vai muniḥ prāśeta bhojanam
sadā dvādaśamāsān vai juhvāno jātavedasam |
24 | sadā triṣavaṇasnāyī brahmacāry anasūyakaḥ
gavāmayasya yajñasya phalaṃ prāpnoty anuttamam |
25 | agnijvālāsamābhāsaṃ haṃsabarhiṇasevitam
śātakumbhamayaṃ yuktaṃ sādhayed yānam uttamam |
26 | tathaivāpsarasām aṅke prasuptaḥ pratibudhyate
nūpurāṇāṃ ninādena mekhalānāṃ ca nisvanaiḥ |
27 | koṭīsahasraṃ varṣāṇāṃ trīṇi koṭiśatāni ca
padmāny aṣṭādaśa tathā patāke dve tathaiva ca |
28 | ayutāni ca pañcāśad ṛkṣacarmaśatasya ca
lomnāṃ pramāṇena samaṃ brahmaloke mahīyate |
29 | divase saptame yas tu prāśnīyād ekabhojanam
sadā dvādaśamāsān vai juhvāno jātavedasam |
30 | sarasvatīṃ gopayāno brahmacaryaṃ samācaran
sumanovarṇakaṃ caiva madhumāṃsaṃ ca varjayet |
31 | puruṣo marutāṃ lokam indralokaṃ ca gacchati
tatra tatra ca siddhārtho devakanyābhir uhyate |
32 | phalaṃ bahusuvarṇasya yajñasya labhate naraḥ
saṃkhyām atiguṇāṃ cāpi teṣu lokeṣu modate |
33 | yas tu saṃvatsaraṃ kṣānto bhuṅkte 'hany aṣṭame naraḥ
devakāryaparo nityaṃ juhvāno jātavedasam |
34 | pauṇḍarīkasya yajñasya phalaṃ prāpnoty anuttamam
padmavarṇanibhaṃ caiva vimānam adhirohati |
35 | kṛṣṇāḥ kanakagauryaś ca nāryaḥ śyāmās tathāparāḥ
vayorūpavilāsinyo labhate nātra saṃśayaḥ |
36 | yas tu saṃvatsaraṃ bhuṅkte navame navame 'hani
sadā dvādaśamāsān vai juhvāno jātavedasam |
37 | aśvamedhasya yajñasya phalaṃ prāpnoti mānavaḥ
puṇḍarīkaprakāśaṃ ca vimānaṃ labhate naraḥ |
38 | dīptasūryāgnitejobhir divyamālābhir eva ca
nīyate rudrakanyābhiḥ so 'ntarikṣaṃ sanātanam |
39 | aṣṭādaśasahasrāṇi varṣāṇāṃ kalpam eva ca
koṭīśatasahasraṃ ca teṣu lokeṣu modate |
40 | yas tu saṃvatsaraṃ bhuṅkte daśāhe vai gate gate
sadā dvādaśamāsān vai juhvāno jātavedasam |
41 | brahmakanyāniveśe ca sarvabhūtamanohare
aśvamedhasahasrasya phalaṃ prāpnoty anuttamam |
42 | rūpavatyaś ca taṃ kanyā ramayanti sadā naram
nīlotpalanibhair varṇai raktotpalanibhais tathā |
43 | vimānaṃ maṇḍalāvartam āvartagahanāvṛtam
sāgarormipratīkāśaṃ sādhayed yānam uttamam |
44 | vicitramaṇimālābhir nāditaṃ śaṅkhapuṣkaraiḥ
sphāṭikair vajrasāraiś ca stambhaiḥ sukṛtavedikam ārohati mahad yānaṃ haṃsasārasavāhanam |
45 | ekādaśe tu divase yaḥ prāpte prāśate haviḥ
sadā dvādaśamāsān vai juhvāno jātavedasam |
46 | parastriyo nābhilaṣed vācātha manasāpi vā
anṛtaṃ ca na bhāṣeta mātāpitroḥ kṛte 'pi vā |
47 | abhigacchen mahādevaṃ vimānasthaṃ mahābalam
svayaṃbhuvaṃ ca paśyeta vimānaṃ samupasthitam |
48 | kumāryaḥ kāñcanābhāsā rūpavatyo nayanti tam
rudrāṇāṃ tam adhīvāsaṃ divi divyaṃ manoharam |
49 | varṣāṇy aparimeyāni yugāntam api cāvaset
koṭīśatasahasraṃ ca daśa koṭiśatāni ca |
50 | rudraṃ nityaṃ praṇamate devadānavasaṃmatam
sa tasmai darśanaṃ prāpto divase divase bhavet |
51 | divase dvādaśe yas tu prāpte vai prāśate haviḥ
sadā dvādaśamāsān vai sarvamedhaphalaṃ labhet |
52 | ādityair dvādaśais tasya vimānaṃ saṃvidhīyate
maṇimuktāpravālaiś ca mahārhair upaśobhitam |
53 | haṃsamālāparikṣiptaṃ nāgavīthīsamākulam
mayūraiś cakravākaiś ca kūjadbhir upaśobhitam |
54 | aṭṭair mahadbhiḥ saṃyuktaṃ brahmaloke pratiṣṭhitam
nityam āvasate rājan naranārīsamāvṛtam ṛṣir evaṃ mahābhāgas tv aṅgirāḥ prāha dharmavit |
55 | trayodaśe tu divase yaḥ prāpte prāśate haviḥ
sadā dvādaśa māsān vai devasatraphalaṃ labhet |
56 | raktapadmodayaṃ nāma vimānaṃ sādhayen naraḥ
jātarūpaprayuktaṃ ca ratnasaṃcayabhūṣitam |
57 | devakanyābhir ākīrṇaṃ divyābharaṇabhūṣitam
puṇyagandhodayaṃ divyaṃ vāyavyair upaśobhitam |
58 | tatra śaṅkupatākaṃ ca yugāntaṃ kalpam eva ca
ayutāyutaṃ tathā padmaṃ samudraṃ ca tathā vaset |
59 | gītagandharvaghoṣaiś ca bherīpaṇavanisvanaiḥ
sadā pramuditas tābhir devakanyābhir īḍyate |
60 | caturdaśe tu divase yaḥ pūrṇe prāśate haviḥ
sadā dvādaśa māsān vai mahāmedhaphalaṃ labhet |
61 | anirdeśyavayorūpā devakanyāḥ svalaṃkṛtāḥ
mṛṣṭataptāṅgadadharā vimānair anuyānti tam |
62 | kalahaṃsavinirghoṣair nūpurāṇāṃ ca nisvanaiḥ
kāñcīnāṃ ca samutkarṣais tatra tatra vibodhyate |
63 | devakanyānivāse ca tasmin vasati mānavaḥ
jāhnavīvālukākīrṇe pūrṇaṃ saṃvatsaraṃ naraḥ |
64 | yas tu pakṣe gate bhuṅkte ekabhaktaṃ jitendriyaḥ
sadā dādaśa māsāṃs tu juhvāno jātavedasam rājasūyasahasrasya phalaṃ prāpnoty anuttamam |
65 | yānam ārohate nityaṃ haṃsabarhiṇasevitam
maṇimaṇḍalakaiś citraṃ jātarūpasamāvṛtam |
66 | divyābharaṇaśobhābhir varastrībhir alaṃkṛtam
ekastambhaṃ caturdvāraṃ saptabhaumaṃ sumaṅgalam vaijayantīsahasraiś ca śobhitaṃ gītanisvanaiḥ |
67 | divyaṃ divyaguṇopetaṃ vimānam adhirohati
maṇimuktāpravālaiś ca bhūṣitaṃ vaidyutaprabham vased yugasahasraṃ ca khaḍgakuñjaravāhanaḥ |
68 | ṣoḍaśe divase yas tu saṃprāpte prāśate haviḥ
sadā dvādaśa māsān vai somayajñaphalaṃ labhet |
69 | somakanyānivāseṣu so 'dhyāvasati nityadā
saumyagandhānuliptaś ca kāmacāragatir bhavet |
70 | sudarśanābhir nārībhir madhurābhis tathaiva ca
arcyate vai vimānasthaḥ kāmabhogaiś ca sevyate |
71 | phalaṃ padmaśataprakhyaṃ mahākalpaṃ daśādhikam
āvartanāni catvāri sāgare yāty asau naraḥ |
72 | divase saptadaśame yaḥ prāpte prāśate haviḥ
sadā dvādaśa māsān vai juhvāno jātavedasam |
73 | sthānaṃ vāruṇam aindraṃ ca raudraṃ caivādhigacchati
mārutauśanase caiva brahmalokaṃ ca gacchati |
74 | tatra daivatakanyābhir āsanenopacaryate
bhūr bhuvaṃ cāpi devarṣiṃ viśvarūpam avekṣate |
75 | tatra devādhidevasya kumāryo ramayanti tam
dvātriṃśad rūpadhāriṇyo madhurāḥ samalaṃkṛtāḥ |
76 | candrādityāv ubhau yāvad gagane carataḥ prabho
tāvac caraty asau vīraḥ sudhāmṛtarasāśanaḥ |
77 | aṣṭādaśe tu divase prāśnīyād ekabhojanam
sadā dvādaśa māsān vai sapta lokān sa paśyati |
78 | rathaiḥ sanandighoṣaiś ca pṛṣṭhataḥ so 'nugamyate
devakanyādhirūḍhais tu bhrājamānaiḥ svalaṃkṛtaiḥ |
79 | vyāghrasiṃhaprayuktaṃ ca meghasvananināditam
vimānam uttamaṃ divyaṃ susukhī hy adhirohati |
80 | tatra kalpasahasraṃ sa kāntābhiḥ saha modate
sudhārasaṃ ca bhuñjīta amṛtopamam uttamam |
81 | ekonaviṃśe divase yo bhuṅkte ekabhojanam
sadā dvādaśa māsān vai sapta lokān sa paśyati |
82 | uttamaṃ labhate sthānam apsarogaṇasevitam
gandharvair upagītaṃ ca vimānaṃ sūryavarcasam |
83 | tatrāmaravarastrībhir modate vigatajvaraḥ
divyāmbaradharaḥ śrīmān ayutānāṃ śataṃ samāḥ |
84 | pūrṇe 'tha divase viṃśe yo bhuṅkte hy ekabhojanam
sadā dvādaśa māsāṃs tu satyavādī dhṛtavrataḥ |
85 | amāṃsāśī brahmacārī sarvabhūtahite rataḥ
sa lokān vipulān divyān ādityānām upāśnute |
86 | gandharvair apsarobhiś ca divyamālyānulepanaiḥ
vimānaiḥ kāñcanair divyaiḥ pṛṣṭhataś cānugamyate |
87 | ekaviṃśe tu divase yo bhuṅkte hy ekabhojanam
sadā dvādaśa māsān vai juhvāno jātavedasam |
88 | lokam auśanasaṃ divyaṃ śakralokaṃ ca gacchati
aśvinor marutāṃ caiva sukheṣv abhirataḥ sadā |
89 | anabhijñaś ca duḥkhānāṃ vimānavaram āsthitaḥ
sevyamāno varastrībhiḥ krīḍaty amaravat prabhuḥ |
90 | dvāviṃśe divase prāpte yo bhuṅkte hy ekabhojanam
sadā dvādaśa māsān vai juhvāno jātavedasam |
91 | dhṛtimān ahiṃsānirataḥ satyavāg anasūyakaḥ
lokān vasūnām āpnoti divākarasamaprabhaḥ |
92 | kāmacārī sudhāhāro vimānavaram āsthitaḥ
ramate devakanyābhir divyābharaṇabhūṣitaḥ |
93 | trayoviṃśe tu divase prāśed yas tv ekabhojanam
sadā dvādaśa māsāṃs tu mitāhāro jitendriyaḥ |
94 | vāyor uśanasaś caiva rudralokaṃ ca gacchati
kāmacārī kāmagamaḥ pūjyamāno 'psarogaṇaiḥ |
95 | anekaguṇaparyantaṃ vimānavaram āsthitaḥ
ramate devakanyābhir divyābharaṇabhūṣitaḥ |
96 | caturviṃśe tu divase yaḥ prāśed ekabhojanam
sadā dvādaśa māsān vai juhvāno jātavedasam |
97 | ādityānām adhīvāse modamāno vasec ciram
divyamālyāmbaradharo divyagandhānulepanaḥ |
98 | vimāne kāñcane divye haṃsayukte manorame
ramate devakanyānāṃ sahasrair ayutais tathā |
99 | pañcaviṃśe tu divase yaḥ prāśed ekabhojanam
sadā dvādaśa māsāṃs tu puṣkalaṃ yānam āruhet |
100 | siṃhavyāghraprayuktaiś ca meghasvananināditaiḥ
rathaiḥ sanandighoṣaiś ca pṛṣṭhataḥ so 'nugamyate |
101 | devakanyāsamārūḍhai rājatair vimalaiḥ śubhaiḥ
vimānam uttamaṃ divyam āsthāya sumanoharam |
102 | tatra kalpasahasraṃ vai vasate strīśatāvṛte
sudhārasaṃ copajīvann amṛtopamam uttamam |
103 | ṣaḍviṃśe divase yas tu prāśnīyād ekabhojanam
sadā dvādaśa māsāṃs tu niyato niyatāśanaḥ |
104 | jitendriyo vītarāgo juhvāno jātavedasam
sa prāpnoti mahābhāgaḥ pūjyamāno 'psarogaṇaiḥ |
105 | saptānāṃ marutāṃ lokān vasūnāṃ cāpi so 'śnute
vimāne sphāṭike divye sarvaratnair alaṃkṛte |
106 | gandharvair apsarobhiś ca pūjyamānaḥ pramodate
dve yugānāṃ sahasre tu divye divyena tejasā |
107 | saptaviṃśe tu divase yaḥ prāśed ekabhojanam
sadā dvādaśa māsāṃs tu juhvāno jātavedasam |
108 | phalaṃ prāpnoti vipulaṃ devaloke ca pūjyate
amṛtāśī vasaṃs tatra sa vitṛptaḥ pramodate |
109 | devarṣicaritaṃ rājan rājarṣibhir adhiṣṭhitam
adhyāvasati divyātmā vimānavaram āsthitaḥ |
110 | strībhir manobhirāmābhī ramamāṇo madotkaṭaḥ
yugakalpasahasrāṇi trīṇy āvasati vai sukham |
111 | yo 'ṣṭāviṃśe tu divase prāśnīyād ekabhojanam
sadā dvādaśa māsāṃs tu jitātmā vijitendriyaḥ |
112 | phalaṃ devarṣicaritaṃ vipulaṃ samupāśnute
bhogavāṃs tejasā bhāti sahasrāṃśur ivāmalaḥ |
113 | sukumāryaś ca nāryas taṃ ramamāṇāḥ suvarcasaḥ
pīnastanorujaghanā divyābharaṇabhūṣitāḥ |
114 | ramayanti manaḥ kāntā vimāne sūryasaṃnibhe
sarvakāmagame divye kalpāyutaśataṃ samāḥ |
115 | ekonatriṃśe divase yaḥ prāśed ekabhojanam
sadā dvādaśa māsān vai satyavrataparāyaṇaḥ |
116 | tasya lokāḥ śubhā divyā devarājarṣipūjitāḥ
vimānaṃ candraśubhrābhaṃ divyaṃ samadhigacchati |
117 | jātarūpamayaṃ yuktaṃ sarvaratnavibhūṣitam
apsarogaṇasaṃpūrṇaṃ gandharvair abhināditam |
118 | tatra cainaṃ śubhā nāryo divyābharaṇabhūṣitāḥ
manobhirāmā madhurā ramayanti madotkaṭāḥ |
119 | bhogavāṃs tejasā yukto vaiśvānarasamaprabhaḥ
divyo divyena vapuṣā bhrājamāna ivāmaraḥ |
120 | vasūnāṃ marutāṃ caiva sādhyānām aśvinos tathā
rudrāṇāṃ ca tathā lokān brahmalokaṃ ca gacchati |
121 | yas tu māse gate bhuṅkte ekabhaktaṃ śamātmakaḥ
sadā dvādaśa māsān vai brahmalokam avāpnuyāt |
122 | sudhārasakṛtāhāraḥ śrīmān sarvamanoharaḥ
tejasā vapuṣā lakṣmyā bhrājate raśmivān iva |
123 | divyamālyāmbaradharo divyagandhānulepanaḥ
sukheṣv abhirato yogī duḥkhānām avijānakaḥ |
124 | svayaṃprabhābhir nārībhir vimānastho mahīyate
rudradevarṣikanyābhiḥ satataṃ cābhipūjyate |
125 | nānāvidhasurūpābhir nānārāgābhir eva ca
nānāmadhurabhāṣābhir nānāratibhir eva ca |
126 | vimāne nagarākāre sūryavat sūryasaṃnibhe
pṛṣṭhataḥ somasaṃkāśe udak caivābhrasaṃnibhe |
127 | dakṣiṇāyāṃ tu raktābhe adhastān nīlamaṇḍale
ūrdhvaṃ citrābhisaṃkāśe naiko vasati pūjitaḥ |
128 | yāvad varṣasahasraṃ tu jambūdvīpe pravarṣati
tāvat saṃvatsarāḥ proktā brahmalokasya dhīmataḥ |
129 | vipruṣaś caiva yāvantyo nipatanti nabhastalāt
varṣāsu varṣatas tāvan nivasaty amaraprabhaḥ |
130 | māsopavāsī varṣais tu daśabhiḥ svargam uttamam
maharṣitvam athāsādya saśarīragatir bhavet |
131 | munir dānto jitakrodho jitaśiśnodaraḥ sadā
juhvann agnīṃś ca niyataḥ saṃdhyopāsanasevitā |
132 | bahubhir niyamair evaṃ māsān aśnāti yo naraḥ
abhrāvakāśaśīlaś ca tasya vāso nirucyate |
133 | divaṃ gatvā śarīreṇa svena rājan yathāmaraḥ
svargaṃ puṇyaṃ yathākāmam upabhuṅkte yathāvidhi |
134 | eṣa te bharataśreṣṭha yajñānāṃ vidhir uttamaḥ
vyākhyāto hy ānupūrvyeṇa upavāsaphalātmakaḥ |
135 | daridrair manujaiḥ pārtha prāpyaṃ yajñaphalaṃ yathā
upavāsam imaṃ kṛtvā gacchec ca paramāṃ gatim devadvijātipūjāyāṃ rato bharatasattama |
136 | upavāsavidhis tv eṣa vistareṇa prakīrtitaḥ
niyateṣv apramatteṣu śaucavatsu mahātmasu |
137 | dambhadrohanivṛtteṣu kṛtabuddhiṣu bhārata
acaleṣv aprakampeṣu mā te bhūd atra saṃśayaḥ |