Book 13 Chapter 104 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | brāhmaṇasvāni ye mandā haranti bharatarṣabha
nṛśaṃsakāriṇo mūḍhāḥ kva te gacchanti mānavāḥ |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
caṇḍālasya ca saṃvādaṃ kṣatrabandhoś ca bhārata |
3 | rājanya uvāca |
3 | vṛddharūpo 'si caṇḍāla bālavac ca viceṣṭase
śvakharāṇāṃ rajaḥsevī kasmād udvijase gavām |
4 | sādhubhir garhitaṃ karma caṇḍālasya vidhīyate
kasmād gorajasā dhvastam apāṃ kuṇḍe niṣiñcasi |
5 | caṇḍāla uvāca |
5 | brāhmaṇasya gavāṃ rājan hriyatīnāṃ rajaḥ purā
somam uddhvaṃsayām āsa taṃ somaṃ ye 'piban dvijāḥ |
6 | dīkṣitaś ca sa rājāpi kṣipraṃ narakam āviśat
saha tair yājakaiḥ sarvair brahmasvam upajīvya tat |
7 | ye 'pi tatrāpiban kṣīraṃ ghṛtaṃ dadhi ca mānavāḥ
brāhmaṇāḥ saharājanyāḥ sarve narakam āviśan |
8 | jaghnus tāḥ payasā putrāṃs tathā pautrān vidhunvatīḥ
paśūn avekṣamāṇāś ca sādhuvṛttena daṃpatī |
9 | ahaṃ tatrāvasaṃ rājan brahmacārī jitendriyaḥ
tāsāṃ me rajasā dhvastaṃ bhaikṣam āsīn narādhipa |
10 | caṇḍālo 'haṃ tato rājan bhuktvā tad abhavaṃ mṛtaḥ
brahmasvahārī ca nṛpaḥ so 'pratiṣṭhāṃ gatiṃ yayau |
11 | tasmād dharen na viprasvaṃ kadā cid api kiṃ cana
brahmasvarajasā dhvastaṃ bhuktvā māṃ paśya yādṛśam |
12 | tasmāt somo 'py avikreyaḥ puruṣeṇa vipaścitā
vikrayaṃ hīha somasya garhayanti manīṣiṇaḥ |
13 | ye cainaṃ krīṇate rājan ye ca vikrīṇate janāḥ
te tu vaivasvataṃ prāpya rauravaṃ yānti sarvaśaḥ |
14 | somaṃ tu rajasā dhvastaṃ vikrīyād buddhipūrvakam
śrotriyo vārdhuṣī bhūtvā cirarātrāya naśyati narakaṃ triṃśataṃ prāpya śvaviṣṭhām upajīvati |
15 | śvacaryām atimānaṃ ca sakhidāreṣu viplavam
tulayādhārayad dharmo hy atimāno 'tiricyate |
16 | śvānaṃ vai pāpinaṃ paśya vivarṇaṃ hariṇaṃ kṛśam
atimānena bhūtānām imāṃ gatim upāgatam |
17 | ahaṃ vai vipule jātaḥ kule dhanasamanvite
anyasmiñ janmani vibho jñānavijñānapāragaḥ |
18 | abhavaṃ tatra jānāno hy etān doṣān madāt tadā
saṃrabdha eva bhūtānāṃ pṛṣṭhamāṃsāny abhakṣayam |
19 | so 'haṃ tena ca vṛttena bhojanena ca tena vai
imām avasthāṃ saṃprāptaḥ paśya kālasya paryayam |
20 | ādīptam iva cailāntaṃ bhramarair iva cārditam
dhāvamānaṃ susaṃrabdhaṃ paśya māṃ rajasānvitam |
21 | svādhyāyais tu mahat pāpaṃ taranti gṛhamedhinaḥ
dānaiḥ pṛthagvidhaiś cāpi yathā prāhur manīṣiṇaḥ |
22 | tathā pāpakṛtaṃ vipram āśramasthaṃ mahīpate
sarvasaṅgavinirmuktaṃ chandāṃsy uttārayanty uta |
23 | ahaṃ tu pāpayonyāṃ vai prasūtaḥ kṣatriyarṣabha
niścayaṃ nādhigacchāmi kathaṃ mucyeyam ity uta |
24 | jātismaratvaṃ tu mama kena cit pūrvakarmaṇā
śubhena yena mokṣaṃ vai prāptum icchāmy ahaṃ nṛpa |
25 | tvam imaṃ me prapannāya saṃśayaṃ brūhi pṛcchate
caṇḍālatvāt katham ahaṃ mucyeyam iti sattama |
26 | rājanya uvāca |
26 | caṇḍāla pratijānīhi yena mokṣam avāpsyasi
brāhmaṇārthe tyajan prāṇān gatim iṣṭām avāpsyasi |
27 | dattvā śarīraṃ kravyādbhyo raṇāgnau dvijahetukam
hutvā prāṇān pramokṣas te nānyathā mokṣam arhasi |
28 | bhīṣma uvāca |
28 | ity uktaḥ sa tadā rājan brahmasvārthe paraṃtapa
hutvā raṇamukhe prāṇān gatim iṣṭām avāpa ha |
29 | tasmād rakṣyaṃ tvayā putra brahmasvaṃ bharatarṣabha
yadīcchasi mahābāho śāśvatīṃ gatim uttamām |