Book 13 Chapter 92 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | tathā vidhau pravṛtte tu sarva eva maharṣayaḥ
pitṛyajñān akurvanta vidhidṛṣṭena karmaṇā |
2 | ṛṣayo dharmanityās tu kṛtvā nivapanāny uta
tarpaṇaṃ cāpy akurvanta tīrthāmbhobhir yatavratāḥ |
3 | nivāpair dīyamānaiś ca cāturvarṇyena bhārata
tarpitāḥ pitaro devās te nānnaṃ jarayanti vai |
4 | ajīrṇenābhihanyante te devāḥ pitṛbhiḥ saha
somam evābhyapadyanta nivāpānnābhipīḍitāḥ |
5 | te 'bruvan somam āsādya pitaro 'jīrṇapīḍitāḥ
nivāpānnena pīḍyāmaḥ śreyo no 'tra vidhīyatām |
6 | tān somaḥ pratyuvācātha śreyaś ced īpsitaṃ surāḥ
svayaṃbhūsadanaṃ yāta sa vaḥ śreyo vidhāsyati |
7 | te somavacanād devāḥ pitṛbhiḥ saha bhārata
meruśṛṅge samāsīnaṃ pitāmaham upāgaman |
8 | pitara ūcuḥ |
8 | nivāpānnena bhagavan bhṛśaṃ pīḍyāmahe vayam
prasādaṃ kuru no deva śreyo naḥ saṃvidhīyatām |
9 | iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā svayaṃbhūr idam abravīt
eṣa me pārśvato vahnir yuṣmacchreyo vidhāsyati |
10 | agnir uvāca |
10 | sahitās tāta bhokṣyāmo nivāpe samupasthite
jarayiṣyatha cāpy annaṃ mayā sārdhaṃ na saṃśayaḥ |
11 | etac chrutvā tu pitaras tatas te vijvarābhavan
etasmāt kāraṇāc cāgneḥ prāktanaṃ dīyate nṛpa |
12 | nivapte cāgnipūrve vai nivāpe puruṣarṣabha
na brahmarākṣasās taṃ vai nivāpaṃ dharṣayanty uta rakṣāṃsi cāpavartante sthite deve vibhāvasau |
13 | pūrvaṃ piṇḍaṃ pitur dadyāt tato dadyāt pitāmahe
prapitāmahāya ca tata eṣa śrāddhavidhiḥ smṛtaḥ |
14 | brūyāc chrāddhe ca sāvitrīṃ piṇḍe piṇḍe samāhitaḥ
somāyeti ca vaktavyaṃ tathā pitṛmateti ca |
15 | rajasvalā ca yā nārī vyaṅgitā karṇayoś ca yā
nivāpe nopatiṣṭheta saṃgrāhyā nānyavaṃśajāḥ |
16 | jalaṃ prataramāṇaś ca kīrtayeta pitāmahān
nadīm āsādya kurvīta pitṝṇāṃ piṇḍatarpaṇam |
17 | pūrvaṃ svavaṃśajānāṃ tu kṛtvādbhis tarpaṇaṃ punaḥ
suhṛtsaṃbandhivargāṇāṃ tato dadyāj jalāñjalim |
18 | kalmāṣagoyugenātha yuktena tarato jalam
pitaro 'bhilaṣante vai nāvaṃ cāpy adhirohataḥ sadā nāvi jalaṃ tajjñāḥ prayacchanti samāhitāḥ |
19 | māsārdhe kṛṣṇapakṣasya kuryān nivapanāni vai
puṣṭir āyus tathā vīryaṃ śrīś caiva pitṛvartinaḥ |
20 | pitāmahaḥ pulastyaś ca vasiṣṭhaḥ pulahas tathā
aṅgirāś ca kratuś caiva kaśyapaś ca mahān ṛṣiḥ ete kurukulaśreṣṭha mahāyogeśvarāḥ smṛtāḥ |
21 | ete ca pitaro rājann eṣa śrāddhavidhiḥ paraḥ
pretās tu piṇḍasaṃbandhān mucyante tena karmaṇā |
22 | ity eṣā puruṣaśreṣṭha śrāddhotpattir yathāgamam
khyāpitā pūrvanirdiṣṭā dānaṃ vakṣyāmy ataḥ param |