Book 13 Chapter 82 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | ye ca gāḥ saṃprayacchanti hutaśiṣṭāśinaś ca ye
teṣāṃ satrāṇi yajñāś ca nityam eva yudhiṣṭhira |
2 | ṛte dadhighṛteneha na yajñaḥ saṃpravartate
tena yajñasya yajñatvam atomūlaṃ ca lakṣyate |
3 | dānānām api sarveṣāṃ gavāṃ dānaṃ praśasyate
gāvaḥ śreṣṭhāḥ pavitrāś ca pāvanaṃ hy etad uttamam |
4 | puṣṭyartham etāḥ seveta śāntyartham api caiva ha
payo dadhi ghṛtaṃ yāsāṃ sarvapāpapramocanam |
5 | gāvas tejaḥ paraṃ proktam iha loke paratra ca
na gobhyaḥ paramaṃ kiṃ cit pavitraṃ puruṣarṣabha |
6 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
pitāmahasya saṃvādam indrasya ca yudhiṣṭhira |
7 | parābhūteṣu daityeṣu śakre tribhuvaneśvare
prajāḥ samuditāḥ sarvāḥ satyadharmaparāyaṇāḥ |
8 | atharṣayaḥ sagandharvāḥ kiṃnaroragarākṣasāḥ
devāsurasuparṇāś ca prajānāṃ patayas tathā paryupāsanta kauravya kadā cid vai pitāmaham |
9 | nāradaḥ parvataś caiva viśvāvasuhahāhuhū
divyatāneṣu gāyantaḥ paryupāsanta taṃ prabhum |
10 | tatra divyāni puṣpāṇi prāvahat pavanas tathā
ājahrur ṛtavaś cāpi sugandhīni pṛthak pṛthak |
11 | tasmin devasamāvāye sarvabhūtasamāgame
divyavāditrasaṃghuṣṭe divyastrīcāraṇāvṛte indraḥ papraccha deveśam abhivādya praṇamya ca |
12 | devānāṃ bhagavan kasmāl lokeśānāṃ pitāmaha
upariṣṭād gavāṃ loka etad icchāmi veditum |
13 | kiṃ tapo brahmacaryaṃ vā gobhiḥ kṛtam iheśvara
devānām upariṣṭād yad vasanty arajasaḥ sukham |
14 | tataḥ provāca taṃ brahmā śakraṃ balanisūdanam
avajñātās tvayā nityaṃ gāvo balanisūdana |
15 | tena tvam āsāṃ māhātmyaṃ na vettha śṛṇu tat prabho
gavāṃ prabhāvaṃ paramaṃ māhātmyaṃ ca surarṣabha |
16 | yajñāṅgaṃ kathitā gāvo yajña eva ca vāsava
etābhiś cāpy ṛte yajño na pravartet kathaṃ cana |
17 | dhārayanti prajāś caiva payasā haviṣā tathā
etāsāṃ tanayāś cāpi kṛṣiyogam upāsate |
18 | janayanti ca dhānyāni bījāni vividhāni ca
tato yajñāḥ pravartante havyaṃ kavyaṃ ca sarvaśaḥ |
19 | payo dadhi ghṛtaṃ caiva puṇyāś caitāḥ surādhipa
vahanti vividhān bhārān kṣuttṛṣṇāparipīḍitāḥ |
20 | munīṃś ca dhārayantīha prajāś caivāpi karmaṇā
vāsavākūṭavāhinyaḥ karmaṇā sukṛtena ca upariṣṭāt tato 'smākaṃ vasanty etāḥ sadaiva hi |
21 | etat te kāraṇaṃ śakra nivāsakṛtam adya vai
gavāṃ devopariṣṭād dhi samākhyātaṃ śatakrato |
22 | etā hi varadattāś ca varadāś caiva vāsava
saurabhyaḥ puṇyakarmiṇyaḥ pāvanāḥ śubhalakṣaṇāḥ |
23 | yadarthaṃ gā gatāś caiva saurabhyaḥ surasattama
tac ca me śṛṇu kārtsnyena vadato balasūdana |
24 | purā devayuge tāta daityendreṣu mahātmasu
trīṃl lokān anuśāsatsu viṣṇau garbhatvam āgate |
25 | adityās tapyamānāyās tapo ghoraṃ suduścaram
putrārtham amaraśreṣṭha pādenaikena nityadā |
26 | tāṃ tu dṛṣṭvā mahādevīṃ tapyamānāṃ mahat tapaḥ
dakṣasya duhitā devī surabhir nāma nāmataḥ |
27 | atapyata tapo ghoraṃ hṛṣṭā dharmaparāyaṇā
kailāsaśikhare ramye devagandharvasevite |
28 | vyatiṣṭhad ekapādena paramaṃ yogam āsthitā
daśa varṣasahasrāṇi daśa varṣaśatāni ca |
29 | saṃtaptās tapasā tasyā devāḥ sarṣimahoragāḥ
tatra gatvā mayā sārdhaṃ paryupāsanta tāṃ śubhām |
30 | athāham abruvaṃ tatra devīṃ tāṃ tapasānvitām
kimarthaṃ tapyate devi tapo ghoram anindite |
31 | prītas te 'haṃ mahābhāge tapasānena śobhane
varayasva varaṃ devi dātāsmīti puraṃdara |
32 | surabhy uvāca |
32 | vareṇa bhagavan mahyaṃ kṛtaṃ lokapitāmaha
eṣa eva varo me 'dya yat prīto 'si mamānagha |
33 | brahmovāca |
33 | tām evaṃ bruvatīṃ devīṃ surabhīṃ tridaśeśvara
pratyabruvaṃ yad devendra tan nibodha śacīpate |
34 | alobhakāmyayā devi tapasā ca śubhena te
prasanno 'haṃ varaṃ tasmād amaratvaṃ dadāni te |
35 | trayāṇām api lokānām upariṣṭān nivatsyasi
matprasādāc ca vikhyāto golokaḥ sa bhaviṣyati |
36 | mānuṣeṣu ca kurvāṇāḥ prajāḥ karma sutās tava
nivatsyanti mahābhāge sarvā duhitaraś ca te |
37 | manasā cintitā bhogās tvayā vai divyamānuṣāḥ
yac ca svargasukhaṃ devi tat te saṃpatsyate śubhe |
38 | tasyā lokāḥ sahasrākṣa sarvakāmasamanvitāḥ
na tatra kramate mṛtyur na jarā na ca pāvakaḥ na dainyaṃ nāśubhaṃ kiṃ cid vidyate tatra vāsava |
39 | tatra divyāny araṇyāni divyāni bhavanāni ca
vimānāni ca yuktāni kāmagāni ca vāsava |
40 | vrataiś ca vividhaiḥ puṇyais tathā tīrthānusevanāt
tapasā mahatā caiva sukṛtena ca karmaṇā śakyaḥ samāsādayituṃ golokaḥ puṣkarekṣaṇa |
41 | etat te sarvam ākhyātaṃ mayā śakrānupṛcchate
na te paribhavaḥ kāryo gavām arinisūdana |
42 | bhīṣma uvāca |
42 | etac chrutvā sahasrākṣaḥ pūjayām āsa nityadā
gāś cakre bahumānaṃ ca tāsu nityaṃ yudhiṣṭhira |
43 | etat te sarvam ākhyātaṃ pāvanaṃ ca mahādyute
pavitraṃ paramaṃ cāpi gavāṃ māhātmyam uttamam kīrtitaṃ puruṣavyāghra sarvapāpavināśanam |
44 | ya idaṃ kathayen nityaṃ brāhmaṇebhyaḥ samāhitaḥ
havyakavyeṣu yajñeṣu pitṛkāryeṣu caiva ha sārvakāmikam akṣayyaṃ pitṝṃs tasyopatiṣṭhati |
45 | goṣu bhaktaś ca labhate yad yad icchati mānavaḥ
striyo 'pi bhaktā yā goṣu tāś ca kāmān avāpnuyuḥ |
46 | putrārthī labhate putraṃ kanyā patim avāpnuyāt
dhanārthī labhate vittaṃ dharmārthī dharmam āpnuyāt |
47 | vidyārthī prāpnuyād vidyāṃ sukhārthī prāpnuyāt sukham
na kiṃ cid durlabhaṃ caiva gavāṃ bhaktasya bhārata |