Book 13 Chapter 76
1	vaiśaṃpāyana uvāca
1	tato yudhiṣṭhiro rājā bhūyaḥ śāṃtanavaṃ nṛpa godāne vistaraṃ dhīmān papraccha vinayānvitaḥ
2	yudhiṣṭhira uvāca
2	gopradāne guṇān samyak punaḥ prabrūhi bhārata na hi tṛpyāmy ahaṃ vīra śṛṇvāno 'mṛtam īdṛśam
3	ity ukto dharmarājena tadā śāṃtanavo nṛpa samyag āha guṇāṃs tasmai gopradānasya kevalān
4	bhīṣma uvāca
4	vatsalāṃ guṇasaṃpannāṃ taruṇīṃ vastrasaṃvṛtām dattvedṛśīṃ gāṃ viprāya sarvapāpaiḥ pramucyate
5	asuryā nāma te lokā gāṃ dattvā tatra gacchati pītodakāṃ jagdhatṛṇāṃ naṣṭadugdhāṃ nirindriyām
6	jarogrām upayuktārthāṃ jīrṇāṃ kūpam ivājalam dattvā tamaḥ praviśati dvijaṃ kleśena yojayet
7	duṣṭā ruṣṭā vyādhitā durbalā vā; na dātavyā yāś ca mūlyair adattaiḥ kleśair vipraṃ yo 'phalaiḥ saṃyunakti; tasyāvīryāś cāphalāś caiva lokāḥ
8	balānvitāḥ śīlavayopapannāḥ; sarvāḥ praśaṃsanti sugandhavatyaḥ yathā hi gaṅgā saritāṃ variṣṭhā; tathārjunīnāṃ kapilā variṣṭhā
9	yudhiṣṭhira uvāca
9	kasmāt samāne bahulāpradāne; sadbhiḥ praśastaṃ kapilāpradānam viśeṣam icchāmi mahānubhāva; śrotuṃ samartho hi bhavān pravaktum
10	bhīṣma uvāca
10	vṛddhānāṃ bruvatāṃ tāta śrutaṃ me yat prabhāṣase vakṣyāmi tad aśeṣeṇa rohiṇyo nirmitā yathā
11	prajāḥ sṛjeti vyādiṣṭaḥ pūrvaṃ dakṣaḥ svayaṃbhuvā asṛjad vṛttim evāgre prajānāṃ hitakāmyayā
12	yathā hy amṛtam āśritya vartayanti divaukasaḥ tathā vṛttiṃ samāśritya vartayanti prajā vibho
13	acarebhyaś ca bhūtebhyaś carāḥ śreṣṭhās tato narāḥ brāhmaṇāś ca tataḥ śreṣṭhās teṣu yajñāḥ pratiṣṭhitāḥ
14	yajñair āpyāyate somaḥ sa ca goṣu pratiṣṭhitaḥ sarve devāḥ pramodante pūrvavṛttās tataḥ prajāḥ
15	etāny eva tu bhūtāni prākrośan vṛttikāṅkṣayā vṛttidaṃ cānvapadyanta tṛṣitāḥ pitṛmātṛvat
16	itīdaṃ manasā gatvā prajāsargārtham ātmanaḥ prajāpatir balādhānam amṛtaṃ prāpibat tadā
17	sa gatas tasya tṛptiṃ tu gandhaṃ surabhim udgiran dadarśodgārasaṃvṛttāṃ surabhiṃ mukhajāṃ sutām
18	sāsṛjat saurabheyīs tu surabhir lokamātaraḥ suvarṇavarṇāḥ kapilāḥ prajānāṃ vṛttidhenavaḥ
19	tāsām amṛtavarṇānāṃ kṣarantīnāṃ samantataḥ babhūvāmṛtajaḥ phenaḥ sravantīnām ivormijaḥ
20	sa vatsamukhavibhraṣṭo bhavasya bhuvi tiṣṭhataḥ śirasy avāpa tat kruddhaḥ sa tadodaikṣata prabhuḥ lalāṭaprabhavenākṣṇā rohiṇīḥ pradahann iva
21	tat tejas tu tato raudraṃ kapilā gā viśāṃ pate nānāvarṇatvam anayan meghān iva divākaraḥ
22	yās tu tasmād apakramya somam evābhisaṃśritāḥ yathotpannāḥ svavarṇasthās tā nītā nānyavarṇatām
23	atha kruddhaṃ mahādevaṃ prajāpatir abhāṣata amṛtenāvasiktas tvaṃ nocchiṣṭaṃ vidyate gavām
24	yathā hy amṛtam ādāya somo viṣyandate punaḥ tathā kṣīraṃ kṣaranty etā rohiṇyo 'mṛtasaṃbhavāḥ
25	na duṣyaty anilo nāgnir na suvarṇaṃ na codadhiḥ nāmṛtenāmṛtaṃ pītaṃ vatsapītā na vatsalā
26	imāṃl lokān bhariṣyanti haviṣā prasnavena ca āsām aiśvaryam aśnīhi sarvāmṛtamayaṃ śubham
27	vṛṣabhaṃ ca dadau tasmai saha tābhiḥ prajāpatiḥ prasādayām āsa manas tena rudrasya bhārata
28	prītaś cāpi mahādevaś cakāra vṛṣabhaṃ tadā dhvajaṃ ca vāhanaṃ caiva tasmāt sa vṛṣabhadhvajaḥ
29	tato devair mahādevas tadā paśupatiḥ kṛtaḥ īśvaraḥ sa gavāṃ madhye vṛṣāṅka iti cocyate
30	evam avyagravarṇānāṃ kapilānāṃ mahaujasām pradāne prathamaḥ kalpaḥ sarvāsām eva kīrtitaḥ
31	lokajyeṣṭhā lokavṛttipravṛttā; rudropetāḥ somaviṣyandabhūtāḥ saumyāḥ puṇyāḥ kāmadāḥ prāṇadāś ca; gā vai dattvā sarvakāmapradaḥ syāt
32	imaṃ gavāṃ prabhavavidhānam uttamaṃ; paṭhan sadā śucir atimaṅgalapriyaḥ vimucyate kalikaluṣeṇa mānavaḥ; priyaṃ sutān paśudhanam āpnuyāt tathā
33	havyaṃ kavyaṃ tarpaṇaṃ śāntikarma; yānaṃ vāso vṛddhabālasya puṣṭim etān sarvān gopradāne guṇān vai; dātā rājann āpnuyād vai sadaiva
34	vaiśaṃpāyana uvāca
34	pitāmahasyātha niśamya vākyaṃ; rājā saha bhrātṛbhir ājamīḍhaḥ sauvarṇakāṃsyopaduhās tato gāḥ; pārtho dadau brāhmaṇasattamebhyaḥ
35	tathaiva tebhyo 'bhidadau dvijebhyo; gavāṃ sahasrāṇi śatāni caiva yajñān samuddiśya ca dakṣiṇārthe; lokān vijetuṃ paramāṃ ca kīrtim