Book 13 Chapter 75 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | vidhiṃ gavāṃ param ahaṃ śrotum icchāmi tattvataḥ
yena tāñ śāśvatāṃl lokān akhilān aśnuvīmahi |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | na godānāt paraṃ kiṃ cid vidyate vasudhādhipa
gaur hi nyāyāgatā dattā sadyas tārayate kulam |
3 | satām arthe samyag utpādito yaḥ; sa vai kḷptaḥ samyag iṣṭaḥ prajābhyaḥ
tasmāt pūrvaṃ hy ādikāle pravṛttaṃ; gavāṃ dāne śṛṇu rājan vidhiṃ me |
4 | purā goṣūpanītāsu goṣu saṃdigdhadarśinā
māndhātrā prakṛtaṃ praśnaṃ bṛhaspatir abhāṣata |
5 | dvijātim abhisatkṛtya śvaḥ kālam abhivedya ca
pradānārthe niyuñjīta rohiṇīṃ niyatavrataḥ |
6 | āhvānaṃ ca prayuñjīta samaṅge bahuleti ca
praviśya ca gavāṃ madhyam imāṃ śrutim udāharet |
7 | gaur me mātā govṛṣabhaḥ pitā me; divaṃ śarma jagatī me pratiṣṭhā
prapadyaivaṃ śarvarīm uṣya goṣu; munir vāṇīm utsṛjed gopradāne |
8 | sa tām ekāṃ niśāṃ gobhiḥ samasakhyaḥ samavrataḥ
aikātmyagamanāt sadyaḥ kalmaṣād vipramucyate |
9 | utsṛṣṭavṛṣavatsā hi pradeyā sūryadarśane
trividhaṃ pratipattavyam arthavādāśiṣaḥ stavāḥ |
10 | ūrjasvinya ūrjamedhāś ca yajño; garbho 'mṛtasya jagataś ca pratiṣṭhā
kṣitau rādhaḥprabhavaḥ śaśvad eva; prājāpatyāḥ sarvam ity arthavādaḥ |
11 | gāvo mamainaḥ praṇudantu sauryās; tathā saumyāḥ svargayānāya santu
āmnātā me dadatīr āśrayaṃ tu; tathānuktāḥ santu sarvāśiṣo me |
12 | śeṣotsarge karmabhir dehamokṣe; sarasvatyaḥ śreyasi saṃpravṛttāḥ
yūyaṃ nityaṃ puṇyakarmopavāhyā; diśadhvaṃ me gatim iṣṭāṃ prapannāḥ |
13 | yā vai yūyaṃ so 'ham adyaikabhāvo; yuṣmān dattvā cāham ātmapradātā
manaścyutā manaevopapannāḥ; saṃdhukṣadhvaṃ saumyarūpograrūpāḥ |
14 | evaṃ tasyāgre pūrvam ardhaṃ vadeta; gavāṃ dātā vidhivat pūrvadṛṣṭam
pratibrūyāc cheṣam ardhaṃ dvijātiḥ; pratigṛhṇan vai gopradāne vidhijñaḥ |
15 | gāṃ dadānīti vaktavyam arghyavastravasupradaḥ
ūdhasyā bharitavyā ca vaiṣṇavīti ca codayet |
16 | nāma saṃkīrtayet tasyā yathāsaṃkhyottaraṃ sa vai
phalaṃ ṣaḍviṃśad aṣṭau ca sahasrāṇi ca viṃśatiḥ |
17 | evam etān guṇān vṛddhān gavādīnāṃ yathākramam
gopradātā samāpnoti samastān aṣṭame krame |
18 | godaḥ śīlī nirbhayaś cārghadātā; na syād duḥkhī vasudātā ca kāmī
ūdhasyoḍhā bhārata yaś ca vidvān; vyākhyātās te vaiṣṇavāś candralokāḥ |
19 | gā vai dattvā govratī syāt trirātraṃ; niśāṃ caikāṃ saṃvaseteha tābhiḥ
kāmyāṣṭamyāṃ vartitavyaṃ trirātraṃ; rasair vā goḥ śakṛtā prasnavair vā |
20 | vedavratī syād vṛṣabhapradātā; vedāvāptir goyugasya pradāne
tathā gavāṃ vidhim āsādya yajvā; lokān agryān vindate nāvidhijñaḥ |
21 | kāmān sarvān pārthivān ekasaṃsthān; yo vai dadyāt kāmadughāṃ ca dhenum
samyak tāḥ syur havyakavyaughavatyas; tāsām ukṣṇāṃ jyāyasāṃ saṃpradānam |
22 | na cāśiṣyāyāvratāyopakuryān; nāśraddadhānāya na vakrabuddhaye
guhyo hy ayaṃ sarvalokasya dharmo; nemaṃ dharmaṃ yatra tatra prajalpet |
23 | santi loke śraddadhānā manuṣyāḥ; santi kṣudrā rākṣasā mānuṣeṣu
yeṣāṃ dānaṃ dīyamānaṃ hy aniṣṭaṃ; nāstikyaṃ cāpy āśrayante hy apuṇyāḥ |
24 | bārhaspatyaṃ vākyam etan niśamya; ye rājāno gopradānāni kṛtvā
lokān prāptāḥ puṇyaśīlāḥ suvṛttās; tān me rājan kīrtyamānān nibodha |
25 | uśīnaro viṣvagaśvo nṛgaś ca; bhagīratho viśruto yauvanāśvaḥ
māndhātā vai mucukundaś ca rājā; bhūridyumno naiṣadhaḥ somakaś ca |
26 | purūravā bharataś cakravartī; yasyānvaye bhāratāḥ sarva eva
tathā vīro dāśarathiś ca rāmo; ye cāpy anye viśrutāḥ kīrtimantaḥ |
27 | tathā rājā pṛthukarmā dilīpo; divaṃ prāpto gopradāne vidhijñaḥ
yajñair dānais tapasā rājadharmair; māndhātābhūd gopradānaiś ca yuktaḥ |
28 | tasmāt pārtha tvam apīmāṃ mayoktāṃ; bārhaspatīṃ bhāratīṃ dhārayasva
dvijāgryebhyaḥ saṃprayaccha pratīto; gāḥ puṇyā vai prāpya rājyaṃ kurūṇām |
29 | vaiśaṃpāyana uvāca |
29 | tathā sarvaṃ kṛtavān dharmarājo; bhīṣmeṇokto vidhivad gopradāne
sa māndhātur devadevopadiṣṭaṃ; samyag dharmaṃ dhārayām āsa rājā |
30 | iti nṛpa satataṃ gavāṃ pradāne; yavaśakalān saha gomayaiḥ pibānaḥ
kṣititalaśayanaḥ śikhī yatātmā; vṛṣa iva rājavṛṣas tadā babhūva |
31 | sa nṛpatir abhavat sadaiva tābhyaḥ; prayatamanā hy abhisaṃstuvaṃś ca gā vai
nṛpadhuri ca na gām ayuṅkta bhūyas; turagavarair agamac ca yatra tatra |