Book 13 Chapter 69 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | atraiva kīrtyate sadbhir brāhmaṇasvābhimarśane
nṛgeṇa sumahat kṛcchraṃ yad avāptaṃ kurūdvaha |
2 | niviśantyāṃ purā pārtha dvāravatyām iti śrutiḥ
adṛśyata mahākūpas tṛṇavīrutsamāvṛtaḥ |
3 | prayatnaṃ tatra kurvāṇās tasmāt kūpāj jalārthinaḥ
śrameṇa mahatā yuktās tasmiṃs toye susaṃvṛte |
4 | dadṛśus te mahākāyaṃ kṛkalāsam avasthitam
tasya coddharaṇe yatnam akurvaṃs te sahasraśaḥ |
5 | pragrahaiś carmapaṭṭaiś ca taṃ baddhvā parvatopamam
nāśaknuvan samuddhartuṃ tato jagmur janārdanam |
6 | kham āvṛtyodapānasya kṛkalāsaḥ sthito mahān
tasya nāsti samuddhartety atha kṛṣṇe nyavedayan |
7 | sa vāsudevena samuddhṛtaś ca; pṛṣṭaś ca kāmān nijagāda rājā
nṛgas tadātmānam atho nyavedayat; purātanaṃ yajñasahasrayājinam |
8 |
tathā bruvāṇaṃ tu tam āha mādhavaḥ; śubhaṃ tvayā karma kṛtaṃ na pāpakam
kathaṃ bhavān durgatim īdṛśīṃ gato; narendra tad brūhi kim etad īdṛśam |
9 |
śataṃ sahasrāṇi śataṃ gavāṃ punaḥ; punaḥ śatāny aṣṭa śatāyutāni
tvayā purā dattam itīha śuśruma; nṛpa dvijebhyaḥ kva nu tad gataṃ tava |
10 | nṛgas tato 'bravīt kṛṣṇaṃ brāhmaṇasyāgnihotriṇaḥ
proṣitasya paribhraṣṭā gaur ekā mama godhane |
11 | gavāṃ sahasre saṃkhyātā tadā sā paśupair mama
sā brāhmaṇāya me dattā pretyārtham abhikāṅkṣatā |
12 | apaśyat parimārgaṃś ca tāṃ yāṃ paragṛhe dvijaḥ
mameyam iti covāca brāhmaṇo yasya sābhavat |
13 | tāv ubhau samanuprāptau vivadantau bhṛśajvarau
bhavān dātā bhavān hartety atha tau māṃ tadocatuḥ |
14 | śatena śatasaṃkhyena gavāṃ vinimayena vai
yāce pratigrahītāraṃ sa tu mām abravīd idam |
15 | deśakālopasaṃpannā dogdhrī kṣāntātivatsalā
svādukṣīrapradā dhanyā mama nityaṃ niveśane |
16 | kṛśaṃ ca bharate yā gaur mama putram apastanam
na sā śakyā mayā hātum ity uktvā sa jagāma ha |
17 | tatas tam aparaṃ vipraṃ yāce vinimayena vai
gavāṃ śatasahasraṃ vai tatkṛte gṛhyatām iti |
18 | brāhmaṇa uvāca |
18 | na rājñāṃ pratigṛhṇāmi śakto 'haṃ svasya mārgaṇe
saiva gaur dīyatāṃ śīghraṃ mameti madhusūdana |
19 | rukmam aśvāṃś ca dadato rajataṃ syandanāṃs tathā
na jagrāha yayau cāpi tadā sa brāhmaṇarṣabhaḥ |
20 | etasminn eva kāle tu coditaḥ kāladharmaṇā
pitṛlokam ahaṃ prāpya dharmarājam upāgamam |
21 | yamas tu pūjayitvā māṃ tato vacanam abravīt
nāntaḥ saṃkhyāyate rājaṃs tava puṇyasya karmaṇaḥ |
22 | asti caiva kṛtaṃ pāpam ajñānāt tad api tvayā
carasva pāpaṃ paścād vā pūrvaṃ vā tvaṃ yathecchasi |
23 | rakṣitāsmīti coktaṃ te pratijñā cānṛtā tava
brāhmaṇasvasya cādānaṃ trividhas te vyatikramaḥ |
24 | pūrvaṃ kṛcchraṃ cariṣye 'haṃ paścāc chubham iti prabho
dharmarājaṃ bruvann evaṃ patito 'smi mahītale |
25 | aśrauṣaṃ pracyutaś cāhaṃ yamasyoccaiḥ prabhāṣataḥ
vāsudevaḥ samuddhartā bhavitā te janārdanaḥ |
26 | pūrṇe varṣasahasrānte kṣīṇe karmaṇi duṣkṛte
prāpsyase śāśvatāṃl lokāñ jitān svenaiva karmaṇā |
27 | kūpe 'tmānam adhaḥśīrṣam apaśyaṃ patitaṃ ca ha
tiryagyonim anuprāptaṃ na tu mām ajahāt smṛtiḥ |
28 | tvayā tu tārito 'smy adya kim anyatra tapobalāt
anujānīhi māṃ kṛṣṇa gaccheyaṃ divam adya vai |
29 | anujñātaḥ sa kṛṣṇena namaskṛtya janārdanam
vimānaṃ divyam āsthāya yayau divam ariṃdama |
30 | tatas tasmin divaṃ prāpte nṛge bharatasattama
vāsudeva imaṃ ślokaṃ jagāda kurunandana |
31 | brāhmaṇasvaṃ na hartavyaṃ puruṣeṇa vijānatā
brāhmaṇasvaṃ hṛtaṃ hanti nṛgaṃ brāhmaṇagaur iva |
32 | satāṃ samāgamaḥ sadbhir nāphalaḥ pārtha vidyate
vimuktaṃ narakāt paśya nṛgaṃ sādhusamāgamāt |
33 | pradānaṃ phalavat tatra drohas tatra tathāphalaḥ
apacāraṃ gavāṃ tasmād varjayeta yudhiṣṭhira |