Book 13 Chapter 68 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | bhūya eva kuruśreṣṭha dānānāṃ vidhim uttamam
kathayasva mahāprājña bhūmidānaṃ viśeṣataḥ |
2 | pṛthivīṃ kṣatriyo dadyād brāhmaṇas tāṃ svakarmaṇā
vidhivat pratigṛhṇīyān na tv anyo dātum arhati |
3 | sarvavarṇais tu yac chakyaṃ pradātuṃ phalakāṅkṣibhiḥ
vede vā yat samāmnātaṃ tan me vyākhyātum arhasi |
4 | bhīṣma uvāca |
4 | tulyanāmāni deyāni trīṇi tulyaphalāni ca
sarvakāmaphalānīha gāvaḥ pṛthvī sarasvatī |
5 | yo brūyāc cāpi śiṣyāya dharmyāṃ brāhmīṃ sarasvatīm
pṛthivīgopradānābhyāṃ sa tulyaṃ phalam aśnute |
6 | tathaiva gāḥ praśaṃsanti na ca deyaṃ tataḥ param
saṃnikṛṣṭaphalās tā hi laghvarthāś ca yudhiṣṭhira mātaraḥ sarvabhūtānāṃ gāvaḥ sarvasukhapradāḥ |
7 | vṛddhim ākāṅkṣatā nityaṃ gāvaḥ kāryāḥ pradakṣiṇāḥ
maṅgalāyatanaṃ devyas tasmāt pūjyāḥ sadaiva hi |
8 | pracodanaṃ devakṛtaṃ gavāṃ karmasu vartatām
pūrvam evākṣaraṃ nānyad abhidheyaṃ kathaṃ cana |
9 | pracāre vā nipāne vā budho nodvejayeta gāḥ
tṛṣitā hy abhivīkṣantyo naraṃ hanyuḥ sabāndhavam |
10 | pitṛsadmāni satataṃ devatāyatanāni ca
pūyante śakṛtā yāsāṃ pūtaṃ kim adhikaṃ tataḥ |
11 | grāsamuṣṭiṃ paragave dadyāt saṃvatsaraṃ tu yaḥ
akṛtvā svayam āhāraṃ vrataṃ tat sārvakāmikam |
12 | sa hi putrān yaśorthaṃ ca śriyaṃ cāpy adhigacchati
nāśayaty aśubhaṃ caiva duḥsvapnaṃ ca vyapohati |
13 | yudhiṣṭhira uvāca |
13 | deyāḥ kiṃlakṣaṇā gāvaḥ kāś cāpi parivarjayet
kīdṛśāya pradātavyā na deyāḥ kīdṛśāya ca |
14 | bhīṣma uvāca |
14 | asadvṛttāya pāpāya lubdhāyānṛtavādine
havyakavyavyapetāya na deyā gauḥ kathaṃ cana |
15 | bhikṣave bahuputrāya śrotriyāyāhitāgnaye
dattvā daśagavāṃ dātā lokān āpnoty anuttamān |
16 | yaṃ caiva dharmaṃ kurute tasya puṇyaphalaṃ ca yat
sarvasyaivāṃśabhāg dātā tannimittaṃ pravṛttayaḥ |
17 | yaś cainam utpādayati yaś cainaṃ trāyate bhayāt
yaś cāsya kurute vṛttiṃ sarve te pitaras trayaḥ |
18 | kalmaṣaṃ guruśuśrūṣā hanti māno mahad yaśaḥ
aputratāṃ trayaḥ putrā avṛttiṃ daśa dhenavaḥ |
19 | vedāntaniṣṭhasya bahuśrutasya; prajñānatṛptasya jitendriyasya
śiṣṭasya dāntasya yatasya caiva; bhūteṣu nityaṃ priyavādinaś ca |
20 | yaḥ kṣudbhayād vai na vikarma kuryān; mṛdur dāntaś cātitheyaś ca nityam
vṛttiṃ viprāyātisṛjeta tasmai; yas tulyaśīlaś ca saputradāraḥ |
21 | śubhe pātre ye guṇā gopradāne; tāvān doṣo brāhmaṇasvāpahāre
sarvāvasthaṃ brāhmaṇasvāpahāro; dārāś caiṣāṃ dūrato varjanīyāḥ |