Book 13 Chapter 63 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | śrutaṃ me bhavato vākyam annadānasya yo vidhiḥ
nakṣatrayogasyedānīṃ dānakalpaṃ bravīhi me |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
devakyāś caiva saṃvādaṃ devarṣer nāradasya ca |
3 | dvārakām anusaṃprāptaṃ nāradaṃ devadarśanam
papracchainaṃ tataḥ praśnaṃ devakī dharmadarśinī |
4 | tasyāḥ saṃpṛcchamānāyā devarṣir nāradas tadā
ācaṣṭa vidhivat sarvaṃ yat tac chṛṇu viśāṃ pate |
5 | nārada uvāca |
5 | kṛttikāsu mahābhāge pāyasena sasarpiṣā
saṃtarpya brāhmaṇān sādhūṃl lokān āpnoty anuttamān |
6 | rohiṇyāṃ prathitair māṃsair māṣair annena sarpiṣā
payo 'nupānaṃ dātavyam ānṛṇyārthaṃ dvijātaye |
7 | dogdhrīṃ dattvā savatsāṃ tu nakṣatre somadaivate
gacchanti mānuṣāl lokāt svargalokam anuttamam |
8 | ārdrāyāṃ kṛsaraṃ dattvā tailamiśram upoṣitaḥ
naras tarati durgāṇi kṣuradhārāṃś ca parvatān |
9 | apūpān punarvasau dattvā tathaivānnāni śobhane
yaśasvī rūpasaṃpanno bahvanne jāyate kule |
10 | puṣye tu kanakaṃ dattvā kṛtaṃ cākṛtam eva ca
anālokeṣu lokeṣu somavat sa virājate |
11 | āśleṣāyāṃ tu yo rūpyam ṛṣabhaṃ vā prayacchati
sa sarvabhayanirmuktaḥ śātravān adhitiṣṭhati |
12 | maghāsu tilapūrṇāni vardhamānāni mānavaḥ
pradāya putrapaśumān iha pretya ca modate |
13 | phalgunīpūrvasamaye brāhmaṇānām upoṣitaḥ
bhakṣān phāṇitasaṃyuktān dattvā saubhāgyam ṛcchati |
14 | ghṛtakṣīrasamāyuktaṃ vidhivat ṣaṣṭikaudanam
uttarāviṣaye dattvā svargaloke mahīyate |
15 | yad yat pradīyate dānam uttarāviṣaye naraiḥ
mahāphalam anantaṃ ca bhavatīti viniścayaḥ |
16 | haste hastirathaṃ dattvā caturyuktam upoṣitaḥ
prāpnoti paramāṃl lokān puṇyakāmasamanvitān |
17 | citrāyām ṛṣabhaṃ dattvā puṇyān gandhāṃś ca bhārata
caraty apsarasāṃ loke ramate nandane tathā |
18 | svātāv atha dhanaṃ dattvā yad iṣṭatamam ātmanaḥ
prāpnoti lokān sa śubhān iha caiva mahad yaśaḥ |
19 | viśākhāyām anaḍvāhaṃ dhenuṃ dattvā ca dugdhadām
saprāsaṅgaṃ ca śakaṭaṃ sadhānyaṃ vastrasaṃyutam |
20 | pitṝn devāṃś ca prīṇāti pretya cānantyam aśnute
na ca durgāṇy avāpnoti svargalokaṃ ca gacchati |
21 | dattvā yathoktaṃ viprebhyo vṛttim iṣṭāṃ sa vindati
narakādīṃś ca saṃkleśān nāpnotīti viniścayaḥ |
22 | anurādhāsu prāvāraṃ vastrāntaram upoṣitaḥ
dattvā yugaśataṃ cāpi naraḥ svarge mahīyate |
23 | kālaśākaṃ tu viprebhyo dattvā martyaḥ samūlakam
jyeṣṭhāyām ṛddhim iṣṭāṃ vai gatim iṣṭāṃ ca vindati |
24 | mūle mūlaphalaṃ dattvā brāhmaṇebhyaḥ samāhitaḥ
pitṝn prīṇayate cāpi gatim iṣṭāṃ ca gacchati |
25 | atha pūrvāsv aṣāḍhāsu dadhipātrāṇy upoṣitaḥ
kulavṛttopasaṃpanne brāhmaṇe vedapārage pradāya jāyate pretya kule subahugokule |
26 | udamanthaṃ sasarpiṣkaṃ prabhūtamadhuphāṇitam
dattvottarāsv aṣāḍhāsu sarvakāmān avāpnuyāt |
27 | dugdhaṃ tv abhijite yoge dattvā madhughṛtāplutam
dharmanityo manīṣibhyaḥ svargaloke mahīyate |
28 | śravaṇe kambalaṃ dattvā vastrāntaritam eva ca
śvetena yāti yānena sarvalokān asaṃvṛtān |
29 | goprayuktaṃ dhaniṣṭhāsu yānaṃ dattvā samāhitaḥ
vastraraśmidharaṃ sadyaḥ pretya rājyaṃ prapadyate |
30 | gandhāñ śatabhiṣagyoge dattvā sāgurucandanān
prāpnoty apsarasāṃ lokān pretya gandhāṃś ca śāśvatān |
31 | pūrvabhādrapadāyoge rājamāṣān pradāya tu
sarvabhakṣaphalopetaḥ sa vai pretya sukhī bhavet |
32 | aurabhram uttarāyoge yas tu māṃsaṃ prayacchati
sa pitṝn prīṇayati vai pretya cānantyam aśnute |
33 | kāṃsyopadohanāṃ dhenuṃ revatyāṃ yaḥ prayacchati
sā pretya kāmān ādāya dātāram upatiṣṭhati |
34 | ratham aśvasamāyuktaṃ dattvāśvinyāṃ narottamaḥ
hastyaśvarathasaṃpanne varcasvī jāyate kule |
35 | bharaṇīṣu dvijātibhyas tiladhenuṃ pradāya vai
gāḥ suprabhūtāḥ prāpnoti naraḥ pretya yaśas tathā |
36 | bhīṣma uvāca |
36 | ity eṣa lakṣaṇoddeśaḥ prokto nakṣatrayogataḥ
devakyā nāradeneha sā snuṣābhyo 'bravīd idam |