Book 13 Chapter 57 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | muhyāmīva niśamyādya cintayānaḥ punaḥ punaḥ
hīnāṃ pārthivasaṃghātaiḥ śrīmadbhiḥ pṛthivīm imām |
2 | prāpya rājyāni śataśo mahīṃ jitvāpi bhārata
koṭiśaḥ puruṣān hatvā paritapye pitāmaha |
3 | kā nu tāsāṃ varastrīṇām avasthādya bhaviṣyati
yā hīnāḥ patibhiḥ putrair mātulair bhrātṛbhis tathā |
4 | vayaṃ hi tān gurūn hatvā jñātīṃś ca suhṛdo 'pi ca
avākśīrṣāḥ patiṣyāmo narake nātra saṃśayaḥ |
5 | śarīraṃ yoktum icchāmi tapasogreṇa bhārata
upadiṣṭam ihecchāmi tattvato 'haṃ viśāṃ pate |
6 | vaiśaṃpāyana uvāca |
6 | yudhiṣṭhirasya tad vākyaṃ śrutvā bhīṣmo mahāmanāḥ
parīkṣya nipuṇaṃ buddhyā yudhiṣṭhiram abhāṣata |
7 | rahasyam adbhutaṃ caiva śṛṇu vakṣyāmi yat tvayi
yā gatiḥ prāpyate yena pretyabhāveṣu bhārata |
8 | tapasā prāpyate svargas tapasā prāpyate yaśaḥ
āyuḥprakarṣo bhogāś ca labhyante tapasā vibho |
9 | jñānaṃ vijñānam ārogyaṃ rūpaṃ saṃpat tathaiva ca
saubhāgyaṃ caiva tapasā prāpyate bharatarṣabha |
10 | dhanaṃ prāpnoti tapasā maunaṃ jñānaṃ prayacchati
upabhogāṃs tu dānena brahmacaryeṇa jīvitam |
11 | ahiṃsāyāḥ phalaṃ rūpaṃ dīkṣāyā janma vai kule
phalamūlāśināṃ rājyaṃ svargaḥ parṇāśināṃ bhavet |
12 | payobhakṣo divaṃ yāti snānena draviṇādhikaḥ
guruśuśrūṣayā vidyā nityaśrāddhena saṃtatiḥ |
13 | gavāḍhyaḥ śākadīkṣābhiḥ svargam āhus tṛṇāśanāt
striyas triṣavaṇasnānād vāyuṃ pītvā kratuṃ labhet |
14 | nityasnāyī bhaved dakṣaḥ saṃdhye tu dve japan dvijaḥ
maruṃ sādhayato rājyaṃ nākapṛṣṭham anāśake |
15 | sthaṇḍile śayamānānāṃ gṛhāṇi śayanāni ca
cīravalkalavāsobhir vāsāṃsy ābharaṇāni ca |
16 | śayyāsanāni yānāni yogayukte tapodhane
agnipraveśe niyataṃ brahmaloko vidhīyate |
17 | rasānāṃ pratisaṃhārāt saubhāgyam iha vindati
āmiṣapratisaṃhārāt prajāsyāyuṣmatī bhavet |
18 | udavāsaṃ vased yas tu sa narādhipatir bhavet
satyavādī naraśreṣṭha daivataiḥ saha modate |
19 | kīrtir bhavati dānena tathārogyam ahiṃsayā
dvijaśuśrūṣayā rājyaṃ dvijatvaṃ vāpi puṣkalam |
20 | pānīyasya pradānena kīrtir bhavati śāśvatī
annapānapradānena tṛpyate kāmabhogataḥ |
21 | sāntvadaḥ sarvabhūtānāṃ sarvaśokair vimucyate
devaśuśrūṣayā rājyaṃ divyaṃ rūpaṃ niyacchati |
22 | dīpālokapradānena cakṣuṣmān bhavate naraḥ
prekṣaṇīyapradānena smṛtiṃ medhāṃ ca vindati |
23 | gandhamālyanivṛttyā tu kīrtir bhavati puṣkalā
keśaśmaśrūn dhārayatām agryā bhavati saṃtatiḥ |
24 | upavāsaṃ ca dīkṣāṃ ca abhiṣekaṃ ca pārthiva
kṛtvā dvādaśa varṣāṇi vīrasthānād viśiṣyate |
25 | dāsīdāsam alaṃkārān kṣetrāṇi ca gṛhāṇi ca
brahmadeyāṃ sutāṃ dattvā prāpnoti manujarṣabha |
26 | kratubhiś copavāsaiś ca tridivaṃ yāti bhārata
labhate ca ciraṃ sthānaṃ balipuṣpaprado naraḥ |
27 | suvarṇaśṛṅgais tu vibhūṣitānāṃ; gavāṃ sahasrasya naraḥ pradātā
prāpnoti puṇyaṃ divi devalokam; ity evam āhur munidevasaṃghāḥ |
28 | prayacchate yaḥ kapilāṃ sacailāṃ; kāṃsyopadohāṃ kanakāgraśṛṅgīm
tais tair guṇaiḥ kāmadughāsya bhūtvā; naraṃ pradātāram upaiti sā gauḥ |
29 | yāvanti lomāni bhavanti dhenvās; tāvat phalaṃ prāpnute gopradātā
putrāṃś ca pautrāṃś ca kulaṃ ca sarvam; āsaptamaṃ tārayate paratra |
30 | sadakṣiṇāṃ kāñcanacāruśṛṅgīṃ; kāṃsyopadohāṃ draviṇottarīyām
dhenuṃ tilānāṃ dadato dvijāya; lokā vasūnāṃ sulabhā bhavanti |
31 | svakarmabhir mānavaṃ saṃnibaddhaṃ; tīvrāndhakāre narake patantam
mahārṇave naur iva vāyuyuktā; dānaṃ gavāṃ tārayate paratra |
32 | yo brahmadeyāṃ tu dadāti kanyāṃ; bhūmipradānaṃ ca karoti vipre
dadāti cānnaṃ vidhivac ca yaś ca; sa lokam āpnoti puraṃdarasya |
33 | naiveśikaṃ sarvaguṇopapannaṃ; dadāti vai yas tu naro dvijāya
svādhyāyacāritraguṇānvitāya; tasyāpi lokāḥ kuruṣūttareṣu |
34 | dhuryapradānena gavāṃ tathāśvair; lokān avāpnoti naro vasūnām
svargāya cāhur hi hiraṇyadānaṃ; tato viśiṣṭaṃ kanakapradānam |
35 | chatrapradānena gṛhaṃ variṣṭhaṃ; yānaṃ tathopānahasaṃpradāne
vastrapradānena phalaṃ surūpaṃ; gandhapradāne surabhir naraḥ syāt |
36 | puṣpopagaṃ vātha phalopagaṃ vā; yaḥ pādapaṃ sparśayate dvijāya
sa strīsamṛddhaṃ bahuratnapūrṇaṃ; labhaty ayatnopagataṃ gṛhaṃ vai |
37 | bhakṣānnapānīyarasapradātā; sarvān avāpnoti rasān prakāmam
pratiśrayācchādanasaṃpradātā; prāpnoti tān eva na saṃśayo 'tra |
38 | sragdhūpagandhāny anulepanāni; snānāni mālyāni ca mānavo yaḥ
dadyād dvijebhyaḥ sa bhaved arogas; tathābhirūpaś ca narendraloke |
39 | bījair aśūnyaṃ śayanair upetaṃ; dadyād gṛhaṃ yaḥ puruṣo dvijāya
puṇyābhirāmaṃ bahuratnapūrṇaṃ; labhaty adhiṣṭhānavaraṃ sa rājan |
40 | sugandhacitrāstaraṇopapannaṃ; dadyān naro yaḥ śayanaṃ dvijāya
rūpānvitāṃ pakṣavatīṃ manojñāṃ; bhāryām ayatnopagatāṃ labhet saḥ |
41 | pitāmahasyānucaro vīraśāyī bhaven naraḥ
nādhikaṃ vidyate tasmād ity āhuḥ paramarṣayaḥ |
42 | vaiśaṃpāyana uvāca |
42 | tasya tad vacanaṃ śrutvā prītātmā kurunandanaḥ
nāśrame 'rocayad vāsaṃ vīramārgābhikāṅkṣayā |
43 | tato yudhiṣṭhiraḥ prāha pāṇḍavān bharatarṣabha
pitāmahasya yad vākyaṃ tad vo rocatv iti prabhuḥ |
44 | tatas tu pāṇḍavāḥ sarve draupadī ca yaśasvinī
yudhiṣṭhirasya tad vākyaṃ bāḍham ity abhyapūjayan |