Book 13 Chapter 54 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | tataḥ sa rājā rātryante pratibuddho mahāmanāḥ
kṛtapūrvāhṇikaḥ prāyāt sabhāryas tad vanaṃ prati |
2 | tato dadarśa nṛpatiḥ prāsādaṃ sarvakāñcanam
maṇistambhasahasrāḍhyaṃ gandharvanagaropamam tatra divyān abhiprāyān dadarśa kuśikas tadā |
3 | parvatān ramyasānūṃś ca nalinīś ca sapaṅkajāḥ
citraśālāś ca vividhās toraṇāni ca bhārata śādvalopacitāṃ bhūmiṃ tathā kāñcanakuṭṭimām |
4 | sahakārān praphullāṃś ca ketakoddālakān dhavān
aśokān mucukundāṃś ca phullāṃś caivātimuktakān |
5 | campakāṃs tilakān bhavyān panasān vañjulān api
puṣpitān karṇikārāṃś ca tatra tatra dadarśa ha |
6 | śyāmāṃ vāraṇapuṣpīṃ ca tathāṣṭāpadikāṃ latām
tatra tatra parikḷptā dadarśa sa mahīpatiḥ |
7 | vṛkṣān padmotpaladharān sarvartukusumāṃs tathā
vimānacchandakāṃś cāpi prāsādān padmasaṃnibhān |
8 | śītalāni ca toyāni kva cid uṣṇāni bhārata
āsanāni vicitrāṇi śayanapravarāṇi ca |
9 | paryaṅkān sarvasauvarṇān parārdhyāstaraṇāstṛtān
bhakṣyabhojyam anantaṃ ca tatra tatropakalpitam |
10 | vāṇīvādāñ chukāṃś cāpi śārikābhṛṅgarājakān
kokilāñ chatapatrāṃś ca koyaṣṭimakakukkuṭān |
11 | mayūrān kukkuṭāṃś cāpi putrakāñ jīvajīvakān
cakorān vānarān haṃsān sārasāṃś cakrasāhvayān |
12 | samantataḥ praṇaditān dadarśa sumanoharān
kva cid apsarasāṃ saṃghān gandharvāṇāṃ ca pārthiva |
13 | kāntābhir aparāṃs tatra pariṣvaktān dadarśa ha
na dadarśa ca tān bhūyo dadarśa ca punar nṛpaḥ |
14 | gītadhvaniṃ sumadhuraṃ tathaivādhyayanadhvanim
haṃsān sumadhurāṃś cāpi tatra śuśrāva pārthivaḥ |
15 | taṃ dṛṣṭvātyadbhutaṃ rājā manasācintayat tadā
svapno 'yaṃ cittavibhraṃśa utāho satyam eva tu |
16 | aho saha śarīreṇa prāpto 'smi paramāṃ gatim
uttarān vā kurūn puṇyān atha vāpy amarāvatīm |
17 | kiṃ tv idaṃ mahad āścaryaṃ saṃpaśyāmīty acintayat
evaṃ saṃcintayann eva dadarśa munipuṃgavam |
18 | tasmin vimāne sauvarṇe maṇistambhasamākule
mahārhe śayane divye śayānaṃ bhṛgunandanam |
19 | tam abhyayāt praharṣeṇa narendraḥ saha bhāryayā
antarhitas tato bhūyaś cyavanaḥ śayanaṃ ca tat |
20 | tato 'nyasmin vanoddeśe punar eva dadarśa tam
kauśyāṃ bṛsyāṃ samāsīnaṃ japamānaṃ mahāvratam evaṃ yogabalād vipro mohayām āsa pārthivam |
21 | kṣaṇena tad vanaṃ caiva te caivāpsarasāṃ gaṇāḥ
gandharvāḥ pādapāś caiva sarvam antaradhīyata |
22 | niḥśabdam abhavac cāpi gaṅgākūlaṃ punar nṛpa
kuśavalmīkabhūyiṣṭhaṃ babhūva ca yathā purā |
23 | tataḥ sa rājā kuśikaḥ sabhāryas tena karmaṇā
vismayaṃ paramaṃ prāptas tad dṛṣṭvā mahad adbhutam |
24 | tataḥ provāca kuśiko bhāryāṃ harṣasamanvitaḥ
paśya bhadre yathā bhāvāś citrā dṛṣṭāḥ sudurlabhāḥ |
25 | prasādād bhṛgumukhyasya kim anyatra tapobalāt
tapasā tad avāpyaṃ hi yan na śakyaṃ manorathaiḥ |
26 | trailokyarājyād api hi tapa eva viśiṣyate
tapasā hi sutaptena krīḍaty eṣa tapodhanaḥ |
27 | aho prabhāvo brahmarṣeś cyavanasya mahātmanaḥ
icchann eṣa tapovīryād anyāṃl lokān sṛjed api |
28 | brāhmaṇā eva jāyeran puṇyavāgbuddhikarmaṇaḥ
utsahed iha kartuṃ hi ko 'nyo vai cyavanād ṛte |
29 | brāhmaṇyaṃ durlabhaṃ loke rājyaṃ hi sulabhaṃ naraiḥ
brāhmaṇyasya prabhāvād dhi rathe yuktau svadhuryavat |
30 | ity evaṃ cintayānaḥ sa viditaś cyavanasya vai
saṃprekṣyovāca sa nṛpaṃ kṣipram āgamyatām iti |
31 | ity uktaḥ sahabhāryas tam abhyagacchan mahāmunim
śirasā vandanīyaṃ tam avandata sa pārthivaḥ |
32 | tasyāśiṣaḥ prayujyātha sa munis taṃ narādhipam
niṣīdety abravīd dhīmān sāntvayan puruṣarṣabha |
33 | tataḥ prakṛtim āpanno bhārgavo nṛpate nṛpam
uvāca ślakṣṇayā vācā tarpayann iva bhārata |
34 | rājan samyag jitānīha pañca pañcasu yat tvayā
manaḥṣaṣṭhānīndriyāṇi kṛcchrān mukto 'si tena vai |
35 | samyag ārādhitaḥ putra tvayāhaṃ vadatāṃ vara
na hi te vṛjinaṃ kiṃ cit susūkṣmam api vidyate |
36 | anujānīhi māṃ rājan gamiṣyāmi yathāgatam
prīto 'smi tava rājendra varaś ca pratigṛhyatām |
37 | kuśika uvāca |
37 | agnimadhyagatenedaṃ bhagavan saṃnidhau mayā
vartitaṃ bhṛguśārdūla yan na dagdho 'smi tad bahu |
38 | eṣa eva varo mukhyaḥ prāpto me bhṛgunandana
yat prīto 'si samācārāt kulaṃ pūtaṃ mamānagha |
39 | eṣa me 'nugraho vipra jīvite ca prayojanam
etad rājyaphalaṃ caiva tapaś caitat paraṃ mama |
40 | yadi tu prītimān vipra mayi tvaṃ bhṛgunandana
asti me saṃśayaḥ kaś cit tan me vyākhyātum arhasi |