Book 13 Chapter 45 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | kanyāyāḥ prāptaśulkāyāḥ patiś cen nāsti kaś cana
tatra kā pratipattiḥ syāt tan me brūhi pitāmaha |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | yāputrakasyāpy arikthasya pratipat sā tadā bhavet |
3 | atha cet sāharec chulkaṃ krītā śulkapradasya sā
tasyārthe 'patyam īheta yena nyāyena śaknuyāt |
4 | na tasyā mantravat kāryaṃ kaś cit kurvīta kiṃ cana |
5 | svayaṃ vṛteti sāvitrī pitrā vai pratyapadyata
tat tasyānye praśaṃsanti dharmajñā netare janāḥ |
6 | etat tu nāpare cakrur na pare jātu sādhavaḥ
sādhūnāṃ punar ācāro garīyo dharmalakṣaṇam |
7 | asminn eva prakaraṇe sukratur vākyam abravīt
naptā videharājasya janakasya mahātmanaḥ |
8 | asadācarite mārge kathaṃ syād anukīrtanam
anupraśnaḥ saṃśayo vā satām etad upālabhet |
9 | asad eva hi dharmasya pramādo dharma āsuraḥ
nānuśuśruma jātv etām imāṃ pūrveṣu janmasu |
10 | bhāryāpatyor hi saṃbandhaḥ strīpuṃsos tulya eva saḥ
ratiḥ sādhāraṇo dharma iti cāha sa pārthivaḥ |
11 | yudhiṣṭhira uvāca |
11 | atha kena pramāṇena puṃsām ādīyate dhanam
putravad dhi pitus tasya kanyā bhavitum arhati |
12 | bhīṣma uvāca |
12 | yathaivātmā tathā putraḥ putreṇa duhitā samā
tasyām ātmani tiṣṭhantyāṃ katham anyo dhanaṃ haret |
13 | mātuś ca yautakaṃ yat syāt kumārībhāga eva saḥ
dauhitra eva vā riktham aputrasya pitur haret |
14 | dadāti hi sa piṇḍaṃ vai pitur mātāmahasya ca
putradauhitrayor neha viśeṣo dharmataḥ smṛtaḥ |
15 | anyatra jātayā sā hi prajayā putra īhate
duhitānyatra jātena putreṇāpi viśiṣyate |
16 | dauhitrakeṇa dharmeṇa nātra paśyāmi kāraṇam
vikrītāsu ca ye putrā bhavanti pitur eva te |
17 | asūyavas tv adharmiṣṭhāḥ parasvādāyinaḥ śaṭhāḥ
āsurād adhisaṃbhūtā dharmād viṣamavṛttayaḥ |
18 | atra gāthā yamodgītāḥ kīrtayanti purāvidaḥ
dharmajñā dharmaśāstreṣu nibaddhā dharmasetuṣu |
19 | yo manuṣyaḥ svakaṃ putraṃ vikrīya dhanam icchati
kanyāṃ vā jīvitārthāya yaḥ śulkena prayacchati |
20 | saptāvare mahāghore niraye kālasāhvaye
svedaṃ mūtraṃ purīṣaṃ ca tasmin preta upāśnute |
21 | ārṣe gomithunaṃ śulkaṃ ke cid āhur mṛṣaiva tat
alpaṃ vā bahu vā rājan vikrayas tāvad eva saḥ |
22 | yady apy ācaritaḥ kaiś cin naiṣa dharmaḥ kathaṃ cana
anyeṣām api dṛśyante lobhataḥ saṃpravṛttayaḥ |
23 | vaśyāṃ kumārīṃ vihitāṃ ye ca tām upabhuñjate
ete pāpasya kartāras tamasy andhe 'tha śerate |
24 | anyo 'py atha na vikreyo manuṣyaḥ kiṃ punaḥ prajāḥ
adharmamūlair hi dhanair na tair artho 'sti kaś cana |