Book 13 Chapter 42 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | vipulas tv akarot tīvraṃ tapaḥ kṛtvā guror vacaḥ
tapoyuktam athātmānam amanyata ca vīryavān |
2 | sa tena karmaṇā spardhan pṛthivīṃ pṛthivīpate
cacāra gatabhīḥ prīto labdhakīrtir varo nṛṣu |
3 | ubhau lokau jitau cāpi tathaivāmanyata prabhuḥ
karmaṇā tena kauravya tapasā vipulena ca |
4 | atha kāle vyatikrānte kasmiṃś cit kurunandana
rucyā bhaginyā dānaṃ vai babhūva dhanadhānyavat |
5 | etasminn eva kāle tu divyā kā cid varāṅganā
bibhratī paramaṃ rūpaṃ jagāmātha vihāyasā |
6 | tasyāḥ śarīrāt puṣpāṇi patitāni mahītale
tasyāśramasyāvidūre divyagandhāni bhārata |
7 | tāny agṛhṇāt tato rājan rucir nalinalocanā
tadā nimantrakas tasyā aṅgebhyaḥ kṣipram āgamat |
8 | tasyā hi bhaginī tāta jyeṣṭhā nāmnā prabhāvatī
bhāryā citrarathasyātha babhūvāṅgeśvarasya vai |
9 | pinahya tāni puṣpāṇi keśeṣu varavarṇinī
āmantritā tato 'gacchad rucir aṅgapater gṛhān |
10 | puṣpāṇi tāni dṛṣṭvātha tadāṅgendravarāṅganā
bhaginīṃ codayām āsa puṣpārthe cārulocanā |
11 | sā bhartre sarvam ācaṣṭa ruciḥ surucirānanā
bhaginyā bhāṣitaṃ sarvam ṛṣis tac cābhyanandata |
12 | tato vipulam ānāyya devaśarmā mahātapāḥ
puṣpārthe codayām āsa gaccha gaccheti bhārata |
13 | vipulas tu guror vākyam avicārya mahātapāḥ
sa tathety abravīd rājaṃs taṃ ca deśaṃ jagāma ha |
14 | yasmin deśe tu tāny āsan patitāni nabhastalāt
amlānāny api tatrāsan kusumāny aparāṇy api |
15 | tataḥ sa tāni jagrāha divyāni rucirāṇi ca
prāptāni svena tapasā divyagandhāni bhārata |
16 | saṃprāpya tāni prītātmā guror vacanakārakaḥ
tato jagāma tūrṇaṃ ca campāṃ campakamālinīm |
17 | sa vane vijane tāta dadarśa mithunaṃ nṛṇām
cakravat parivartantaṃ gṛhītvā pāṇinā karam |
18 | tatraikas tūrṇam agamat tatpade parivartayan
ekas tu na tathā rājaṃś cakratuḥ kalahaṃ tataḥ |
19 | tvaṃ śīghraṃ gacchasīty eko 'bravīn neti tathāparaḥ
neti neti ca tau tāta parasparam athocatuḥ |
20 | tayor vispardhator evaṃ śapatho 'yam abhūt tadā
manasoddiśya vipulaṃ tato vākyam athocatuḥ |
21 | āvayor anṛtaṃ prāha yas tasyātha dvijasya vai
vipulasya pare loke yā gatiḥ sā bhaved iti |
22 | etac chrutvā tu vipulo viṣaṇṇavadano 'bhavat
evaṃ tīvratapāś cāhaṃ kaṣṭaś cāyaṃ parigrahaḥ |
23 | mithunasyāsya kiṃ me syāt kṛtaṃ pāpaṃ yato gatiḥ
aniṣṭā sarvabhūtānāṃ kīrtitānena me 'dya vai |
24 | evaṃ saṃcintayann eva vipulo rājasattama
avāṅmukho nyastaśirā dadhyau duṣkṛtam ātmanaḥ |
25 | tataḥ ṣaḍ anyān puruṣān akṣaiḥ kāñcanarājataiḥ
apaśyad dīvyamānān vai lobhaharṣānvitāṃs tathā |
26 | kurvataḥ śapathaṃ taṃ vai yaḥ kṛto mithunena vai
vipulaṃ vai samuddiśya te 'pi vākyam athābruvan |
27 | yo lobham āsthāyāsmākaṃ viṣamaṃ kartum utsahet
vipulasya pare loke yā gatis tām avāpnuyāt |
28 | etac chrutvā tu vipulo nāpaśyad dharmasaṃkaram
janmaprabhṛti kauravya kṛtapūrvam athātmanaḥ |
29 | sa pradadhyau tadā rājann agnāv agnir ivāhitaḥ
dahyamānena manasā śāpaṃ śrutvā tathāvidham |
30 | tasya cintayatas tāta bahvyo dinaniśā yayuḥ
idam āsīn manasi ca rucyā rakṣaṇakāritam |
31 | lakṣaṇaṃ lakṣaṇenaiva vadanaṃ vadanena ca
vidhāya na mayā coktaṃ satyam etad guros tadā |
32 | etad ātmani kauravya duṣkṛtaṃ vipulas tadā
amanyata mahābhāga tathā tac ca na saṃśayaḥ |
33 | sa campāṃ nagarīm etya puṣpāṇi gurave dadau
pūjayām āsa ca guruṃ vidhivat sa gurupriyaḥ |