Book 13 Chapter 37 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | apūrvaṃ vā bhavet pātram atha vāpi ciroṣitam
dūrād abhyāgataṃ vāpi kiṃ pātraṃ syāt pitāmaha |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | kriyā bhavati keṣāṃ cid upāṃśuvratam uttamam
yo yo yāceta yat kiṃ cit sarvaṃ dadyāma ity uta |
3 | apīḍayan bhṛtyavargam ity evam anuśuśruma
pīḍayan bhṛtyavargaṃ hi ātmānam apakarṣati |
4 | apūrvaṃ vāpi yat pātraṃ yac cāpi syāc ciroṣitam
dūrād abhyāgataṃ cāpi tat pātraṃ ca vidur budhāḥ |
5 | yudhiṣṭhira uvāca |
5 | apīḍayā ca bhṛtyānāṃ dharmasyāhiṃsayā tathā
pātraṃ vidyāma tattvena yasmai dattaṃ na saṃtapet |
6 | bhīṣma uvāca |
6 | ṛtvikpurohitācāryāḥ śiṣyāḥ saṃbandhibāndhavāḥ
sarve pūjyāś ca mānyāś ca śrutavṛttopasaṃhitāḥ |
7 | ato 'nyathā vartamānāḥ sarve nārhanti satkriyām
tasmān nityaṃ parīkṣeta puruṣān praṇidhāya vai |
8 | akrodhaḥ satyavacanam ahiṃsā dama ārjavam
adroho nātimānaś ca hrīs titikṣā tapaḥ śamaḥ |
9 | yasminn etāni dṛśyante na cākāryāṇi bhārata
bhāvato viniviṣṭāni tat pātraṃ mānam arhati |
10 | tathā ciroṣitaṃ cāpi saṃpratyāgatam eva ca
apūrvaṃ caiva pūrvaṃ ca tat pātraṃ mānam arhati |
11 | aprāmāṇyaṃ ca vedānāṃ śāstrāṇāṃ cātilaṅghanam
sarvatra cānavasthānam etan nāśanam ātmanaḥ |
12 | bhavet paṇḍitamānī yo brāhmaṇo vedanindakaḥ
ānvīkṣikīṃ tarkavidyām anurakto nirarthikām |
13 | hetuvādān bruvan satsu vijetāhetuvādikaḥ
ākroṣṭā cātivaktā ca brāhmaṇānāṃ sadaiva hi |
14 | sarvābhiśaṅkī mūḍhaś ca bālaḥ kaṭukavāg api
boddhavyas tādṛśas tāta naraśvānaṃ hi taṃ viduḥ |
15 | yathā śvā bhaṣituṃ caiva hantuṃ caivāvasṛjyate
evaṃ saṃbhāṣaṇārthāya sarvaśāstravadhāya ca alpaśrutāḥ kutarkāś ca dṛṣṭāḥ spṛṣṭāḥ kupaṇḍitāḥ |
16 | śrutismṛtītihāsādipurāṇāraṇyavedinaḥ
anurundhyād bahujñāṃś ca sārajñāṃś caiva paṇḍitān |
17 | lokayātrā ca draṣṭavyā dharmaś cātmahitāni ca
evaṃ naro vartamānaḥ śāśvatīr edhate samāḥ |
18 | ṛṇam unmucya devānām ṛṣīṇāṃ ca tathaiva ca
pitṝṇām atha viprāṇām atithīnāṃ ca pañcamam |
19 | paryāyeṇa viśuddhena sunirṇiktena karmaṇā
evaṃ gṛhasthaḥ karmāṇi kurvan dharmān na hīyate |