Book 13 Chapter 20 | |
1 | aṣṭāvakra uvāca |
1 | tathāstu sādhayiṣyāmi tatra yāsyāmy asaṃśayam
yatra tvaṃ vadase sādho bhavān bhavatu satyavāk |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | tato 'gacchat sa bhagavān uttarām uttamāṃ diśam
himavantaṃ giriśreṣṭhaṃ siddhacāraṇasevitam |
3 | sa gatvā dvijaśārdūlo himavantaṃ mahāgirim
abhyagacchan nadīṃ puṇyāṃ bāhudāṃ dharmadāyinīm |
4 | aśoke vimale tīrthe snātvā tarpya ca devatāḥ
tatra vāsāya śayane kauśye sukham uvāsa ha |
5 | tato rātryāṃ vyatītāyāṃ prātar utthāya sa dvijaḥ
snātvā prāduścakārāgniṃ hutvā caiva vidhānataḥ |
6 | rudrāṇīkūpam āsādya hrade tatra samāśvasat
viśrāntaś ca samutthāya kailāsam abhito yayau |
7 | so 'paśyat kāñcanadvāraṃ dīpyamānam iva śriyā
mandākinīṃ ca nalinīṃ dhanadasya mahātmanaḥ |
8 | atha te rākṣasāḥ sarve ye 'bhirakṣanti padminīm
pratyutthitā bhagavantaṃ maṇibhadrapurogamāḥ |
9 | sa tān pratyarcayām āsa rākṣasān bhīmavikramān
nivedayata māṃ kṣipraṃ dhanadāyeti cābravīt |
10 | te rākṣasās tadā rājan bhagavantam athābruvan
asau vaiśravaṇo rājā svayam āyāti te 'ntikam |
11 | vidito bhagavān asya kāryam āgamane ca yat
paśyainaṃ tvaṃ mahābhāgaṃ jvalantam iva tejasā |
12 | tato vaiśravaṇo 'bhyetya aṣṭāvakram aninditam
vidhivat kuśalaṃ pṛṣṭvā tato brahmarṣim abravīt |
13 | sukhaṃ prāpto bhavān kaccit kiṃ vā mattaś cikīrṣasi
brūhi sarvaṃ kariṣyāmi yan māṃ tvaṃ vakṣyasi dvija |
14 | bhavanaṃ praviśa tvaṃ me yathākāmaṃ dvijottama
satkṛtaḥ kṛtakāryaś ca bhavān yāsyaty avighnataḥ |
15 | prāviśad bhavanaṃ svaṃ vai gṛhītvā taṃ dvijottamam
āsanaṃ svaṃ dadau caiva pādyam arghyaṃ tathaiva ca |
16 | athopaviṣṭayos tatra maṇibhadrapurogamāḥ
niṣedus tatra kauberā yakṣagandharvarākṣasāḥ |
17 | tatas teṣāṃ niṣaṇṇānāṃ dhanado vākyam abravīt
bhavacchandaṃ samājñāya nṛtyerann apsarogaṇāḥ |
18 | ātithyaṃ paramaṃ kāryaṃ śuśrūṣā bhavatas tathā
saṃvartatām ity uvāca munir madhurayā girā |
19 | athorvarā miśrakeśī rambhā caivorvaśī tathā
alambusā ghṛtācī ca citrā citrāṅgadā ruciḥ |
20 | manoharā sukeśī ca sumukhī hāsinī prabhā
vidyutā praśamā dāntā vidyotā ratir eva ca |
21 | etāś cānyāś ca vai bahvyaḥ pranṛttāpsarasaḥ śubhāḥ
avādayaṃś ca gandharvā vādyāni vividhāni ca |
22 | atha pravṛtte gāndharve divye ṛṣir upāvasat
divyaṃ saṃvatsaraṃ tatra raman vai sumahātapāḥ |
23 | tato vaiśravaṇo rājā bhagavantam uvāca ha
sāgraḥ saṃvatsaro yātas tava vipreha paśyataḥ |
24 | hāryo 'yaṃ viṣayo brahman gāndharvo nāma nāmataḥ
chandato vartatāṃ vipra yathā vadati vā bhavān |
25 | atithiḥ pūjanīyas tvam idaṃ ca bhavato gṛham
sarvam ājñāpyatām āśu paravanto vayaṃ tvayi |
26 | atha vaiśravaṇaṃ prīto bhagavān pratyabhāṣata
arcito 'smi yathānyāyaṃ gamiṣyāmi dhaneśvara |
27 | prīto 'smi sadṛśaṃ caiva tava sarvaṃ dhanādhipa
tava prasādād bhagavan maharṣeś ca mahātmanaḥ niyogād adya yāsyāmi vṛddhimān ṛddhimān bhava |
28 | atha niṣkramya bhagavān prayayāv uttarāmukhaḥ
kailāsaṃ mandaraṃ haimaṃ sarvān anucacāra ha |
29 | tān atītya mahāśailān kairātaṃ sthānam uttamam
pradakṣiṇaṃ tataś cakre prayataḥ śirasā naman dharaṇīm avatīryātha pūtātmāsau tadābhavat |
30 | sa taṃ pradakṣiṇaṃ kṛtvā triḥ śailaṃ cottarāmukhaḥ
samena bhūmibhāgena yayau prītipuraskṛtaḥ |
31 | tato 'paraṃ vanoddeśaṃ ramaṇīyam apaśyata
sarvartubhir mūlaphalaiḥ pakṣibhiś ca samanvitam ramaṇīyair vanoddeśais tatra tatra vibhūṣitam |
32 | tatrāśramapadaṃ divyaṃ dadarśa bhagavān atha
śailāṃś ca vividhākārān kāñcanān ratnabhūṣitān maṇibhūmau niviṣṭāś ca puṣkariṇyas tathaiva ca |
33 | anyāny api suramyāṇi dadarśa subahūny atha
bhṛśaṃ tasya mano reme maharṣer bhāvitātmanaḥ |
34 | sa tatra kāñcanaṃ divyaṃ sarvaratnamayaṃ gṛham
dadarśādbhutasaṃkāśaṃ dhanadasya gṛhād varam |
35 | mahānto yatra vividhāḥ prāsādāḥ parvatopamāḥ
vimānāni ca ramyāṇi ratnāni vividhāni ca |
36 | mandārapuṣpaiḥ saṃkīrṇā tathā mandākinī nadī
svayaṃprabhāś ca maṇayo vajrair bhūmiś ca bhūṣitā |
37 | nānāvidhaiś ca bhavanair vicitramaṇitoraṇaiḥ
muktājālaparikṣiptair maṇiratnavibhūṣitaiḥ manodṛṣṭiharai ramyaiḥ sarvataḥ saṃvṛtaṃ śubhaiḥ |
38 | ṛṣiḥ samantato 'paśyat tatra tatra manoramam
tato 'bhavat tasya cintā kva me vāso bhaved iti |
39 | atha dvāraṃ samabhito gatvā sthitvā tato 'bravīt
atithiṃ mām anuprāptam anujānantu ye 'tra vai |
40 | atha kanyāparivṛtā gṛhāt tasmād viniḥsṛtāḥ
nānārūpāḥ sapta vibho kanyāḥ sarvā manoharāḥ |
41 | yāṃ yām apaśyat kanyāṃ sa sā sā tasya mano 'harat
nāśaknuvad dhārayituṃ mano 'thāsyāvasīdati |
42 | tato dhṛtiḥ samutpannā tasya viprasya dhīmataḥ
atha taṃ pramadāḥ prāhur bhagavān praviśatv iti |
43 | sa ca tāsāṃ surūpāṇāṃ tasyaiva bhavanasya ca
kautūhalasamāviṣṭaḥ praviveśa gṛhaṃ dvijaḥ |
44 | tatrāpaśyaj jarāyuktām arajombaradhāriṇīm
vṛddhāṃ paryaṅkam āsīnāṃ sarvābharaṇabhūṣitām |
45 | svastīti cātha tenoktā sā strī pratyavadat tadā
pratyutthāya ca taṃ vipram āsyatām ity uvāca ha |
46 | aṣṭāvakra uvāca |
46 | sarvāḥ svān ālayān yāntu ekā mām upatiṣṭhatu
suprajñātā supraśāntā śeṣā gacchantu cchandataḥ |
47 | tataḥ pradakṣiṇīkṛtya kanyās tās tam ṛṣiṃ tadā
nirākrāman gṛhāt tasmāt sā vṛddhātha vyatiṣṭhata |
48 | atha tāṃ saṃviśan prāha śayane bhāsvare tadā
tvayāpi supyatāṃ bhadre rajanī hy ativartate |
49 | saṃlāpāt tena vipreṇa tathā sā tatra bhāṣitā
dvitīye śayane divye saṃviveśa mahāprabhe |
50 | atha sā vepamānāṅgī nimittaṃ śītajaṃ tadā
vyapadiśya maharṣer vai śayanaṃ cādhyarohata |
51 | svāgataṃ svāgatenāstu bhagavāṃs tām abhāṣata
sopāgūhad bhujābhyāṃ tu ṛṣiṃ prītyā nararṣabha |
52 | nirvikāram ṛṣiṃ cāpi kāṣṭhakuḍyopamaṃ tadā
duḥkhitā prekṣya saṃjalpam akārṣīd ṛṣiṇā saha |
53 | brahman na kāmakāro 'sti strīṇāṃ puruṣato dhṛtiḥ
kāmena mohitā cāhaṃ tvāṃ bhajantīṃ bhajasva mām |
54 | prahṛṣṭo bhava viprarṣe samāgaccha mayā saha
upagūha ca māṃ vipra kāmārtāhaṃ bhṛśaṃ tvayi |
55 | etad dhi tava dharmātmaṃs tapasaḥ pūjyate phalam
prārthitaṃ darśanād eva bhajamānāṃ bhajasva mām |
56 | sadma cedaṃ vanaṃ cedaṃ yac cānyad api paśyasi
prabhutvaṃ tava sarvatra mayi caiva na saṃśayaḥ |
57 | sarvān kāmān vidhāsyāmi ramasva sahito mayā
ramaṇīye vane vipra sarvakāmaphalaprade |
58 | tvadvaśāhaṃ bhaviṣyāmi raṃsyase ca mayā saha
sarvān kāmān upāśnāno ye divyā ye ca mānuṣāḥ |
59 | nātaḥ paraṃ hi nārīṇāṃ kāryaṃ kiṃ cana vidyate
yathā puruṣasaṃsargaḥ param etad dhi naḥ phalam |
60 | ātmacchandena vartante nāryo manmathacoditāḥ
na ca dahyanti gacchantyaḥ sutaptair api pāṃsubhiḥ |
61 | aṣṭāvakra uvāca |
61 | paradārān ahaṃ bhadre na gaccheyaṃ kathaṃ cana
dūṣitaṃ dharmaśāstreṣu paradārābhimarśanam |
62 | bhadre niveṣṭukāmaṃ māṃ viddhi satyena vai śape
viṣayeṣv anabhijño 'haṃ dharmārthaṃ kila saṃtatiḥ |
63 | evaṃ lokān gamiṣyāmi putrair iti na saṃśayaḥ
bhadre dharmaṃ vijānīṣva jñātvā coparamasva ha |
64 | stry uvāca |
64 | nānilo 'gnir na varuṇo na cānye tridaśā dvija
priyāḥ strīṇāṃ yathā kāmo ratiśīlā hi yoṣitaḥ |
65 | sahasraikā yatā nārī prāpnotīha kadā cana
tathā śatasahasreṣu yadi kā cit pativratā |
66 | naitā jānanti pitaraṃ na kulaṃ na ca mātaram
na bhrātṝn na ca bhartāraṃ na putrān na ca devarān |
67 | līlāyantyaḥ kulaṃ ghnanti kūlānīva saridvarāḥ
doṣāṃś ca mandān mandāsu prajāpatir abhāṣata |
68 | bhīṣma uvāca |
68 | tataḥ sa ṛṣir ekāgras tāṃ striyaṃ pratyabhāṣata
āsyatāṃ ruciraṃ chandaḥ kiṃ vā kāryaṃ bravīhi me |
69 | sā strī provāca bhagavan drakṣyase deśakālataḥ
vasa tāvan mahāprājña kṛtakṛtyo gamiṣyasi |
70 | brahmarṣis tām athovāca sa tatheti yudhiṣṭhira
vatsye 'haṃ yāvad utsāho bhavatyā nātra saṃśayaḥ |
71 | atharṣir abhisaṃprekṣya striyaṃ tāṃ jarayānvitām
cintāṃ paramikāṃ bheje saṃtapta iva cābhavat |
72 | yad yad aṅgaṃ hi so 'paśyat tasyā viprarṣabhas tadā
nāramat tatra tatrāsya dṛṣṭī rūpaparājitā |
73 | devateyaṃ gṛhasyāsya śāpān nūnaṃ virūpitā
asyāś ca kāraṇaṃ vettuṃ na yuktaṃ sahasā mayā |
74 | iti cintāviṣaktasya tam arthaṃ jñātum icchataḥ
vyagamat tad ahaḥśeṣaṃ manasā vyākulena tu |
75 | atha sā strī tadovāca bhagavan paśya vai raveḥ
rūpaṃ saṃdhyābhrasaṃyuktaṃ kim upasthāpyatāṃ tava |
76 | sa uvāca tadā tāṃ strīṃ snānodakam ihānaya
upāsiṣye tataḥ saṃdhyāṃ vāgyato niyatendriyaḥ |