Book 13 Chapter 18 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | mahāyogī tataḥ prāha kṛṣṇadvaipāyano muniḥ
paṭhasva putra bhadraṃ te prīyatāṃ te maheśvaraḥ |
2 | purā putra mayā merau tapyatā paramaṃ tapaḥ
putrahetor mahārāja stava eṣo 'nukīrtitaḥ |
3 | labdhavān asmi tān kāmān ahaṃ vai pāṇḍunandana
tathā tvam api śarvād dhi sarvān kāmān avāpsyasi |
4 | catuḥśīrṣas tataḥ prāha śakrasya dayitaḥ sakhā
ālambāyana ity eva viśrutaḥ karuṇātmakaḥ |
5 | mayā gokarṇam āsādya tapas taptvā śataṃ samāḥ
ayonijānāṃ dāntānāṃ dharmajñānāṃ suvarcasām |
6 | ajarāṇām aduḥkhānāṃ śatavarṣasahasriṇām
labdhaṃ putraśataṃ śarvāt purā pāṇḍunṛpātmaja |
7 | vālmīkiś cāpi bhagavān yudhiṣṭhiram abhāṣata
vivāde sāmni munibhir brahmaghno vai bhavān iti uktaḥ kṣaṇena cāviṣṭas tenādharmeṇa bhārata |
8 | so 'ham īśānam anagham astauṣaṃ śaraṇaṃ gataḥ
muktaś cāsmy avaśaḥ pāpāt tato duḥkhavināśanaḥ āha māṃ tripuraghno vai yaśas te 'gryaṃ bhaviṣyati |
9 | jāmadagnyaś ca kaunteyam āha dharmabhṛtāṃ varaḥ
ṛṣimadhye sthitas tāta tapann iva vibhāvasuḥ |
10 | pitṛvipravadhenāham ārto vai pāṇḍavāgraja
śucir bhūtvā mahādevaṃ gatavāñ śaraṇaṃ nṛpa |
11 | nāmabhiś cāstuvaṃ devaṃ tatas tuṣṭo 'bhavad bhavaḥ
paraśuṃ ca dadau devo divyāny astrāṇi caiva me |
12 | pāpaṃ na bhavitā te 'dya ajeyaś ca bhaviṣyasi
na te prabhavitā mṛtyur yaśasvī ca bhaviṣyasi |
13 | āha māṃ bhagavān evaṃ śikhaṇḍī śivavigrahaḥ
yad avāptaṃ ca me sarvaṃ prasādāt tasya dhīmataḥ |
14 | asito devalaś caiva prāha pāṇḍusutaṃ nṛpam
śāpāc chakrasya kaunteya cito dharmo 'naśan mama tan me dharmaṃ yaśaś cāgryam āyuś caivādadad bhavaḥ |
15 | ṛṣir gṛtsamado nāma śakrasya dayitaḥ sakhā
prāhājamīḍhaṃ bhagavān bṛhaspatisamadyutiḥ |
16 | vasiṣṭho nāma bhagavāṃś cākṣuṣasya manoḥ sutaḥ
śatakrator acintyasya satre varṣasahasrike vartamāne 'bravīd vākyaṃ sāmni hy uccārite mayā |
17 | rathantaraṃ dvijaśreṣṭha na samyag iti vartate
samīkṣasva punar buddhyā harṣaṃ tyaktvā dvijottama ayajñavāhinaṃ pāpam akārṣīs tvaṃ sudurmate |
18 | evam uktvā mahākrodhāt prāha ruṣṭaḥ punar vacaḥ
prajñayā rahito duḥkhī nityaṃ bhīto vanecaraḥ daśa varṣasahasrāṇi daśāṣṭau ca śatāni ca |
19 | naṣṭapānīyayavase mṛgair anyaiś ca varjite
ayajñīyadrume deśe rurusiṃhaniṣevite bhavitā tvaṃ mṛgaḥ krūro mahāduḥkhasamanvitaḥ |
20 | tasya vākyasya nidhane pārtha jāto hy ahaṃ mṛgaḥ
tato māṃ śaraṇaṃ prāptaṃ prāha yogī maheśvaraḥ |
21 | ajaraś cāmaraś caiva bhavitā duḥkhavarjitaḥ
sāmyaṃ samas tu te saukhyaṃ yuvayor vardhatāṃ kratuḥ |
22 | anugrahān evam eṣa karoti bhagavān vibhuḥ
paraṃ dhātā vidhātā ca sukhaduḥkhe ca sarvadā |
23 | acintya eṣa bhagavān karmaṇā manasā girā
na me tāta yudhiśreṣṭha vidyayā paṇḍitaḥ samaḥ |
24 | jaigīṣavya uvāca |
24 | mamāṣṭaguṇam aiśvaryaṃ dattaṃ bhagavatā purā
yatnenālpena balinā vārāṇasyāṃ yudhiṣṭhira |
25 | gārgya uvāca |
25 | catuḥṣaṣṭyaṅgam adadāt kālajñānaṃ mamādbhutam
sarasvatyās taṭe tuṣṭo manoyajñena pāṇḍava |
26 | tulyaṃ mama sahasraṃ tu sutānāṃ brahmavādinām
āyuś caiva saputrasya saṃvatsaraśatāyutam |
27 | parāśara uvāca |
27 | prasādyāhaṃ purā śarvaṃ manasācintayaṃ nṛpa
mahātapā mahātejā mahāyogī mahāyaśāḥ vedavyāsaḥ śriyāvāso brahmaṇyaḥ karuṇātmakaḥ |
28 | api nāmepsitaḥ putro mama syād vai maheśvarāt
iti matvā hṛdi mataṃ prāha māṃ surasattamaḥ |
29 | mayi saṃbhavatas tasya phalāt kṛṣṇo bhaviṣyati
sāvarṇasya manoḥ sarge saptarṣiś ca bhaviṣyati |
30 | vedānāṃ ca sa vai vyastā kuruvaṃśakaras tathā
itihāsasya kartā ca putras te jagato hitaḥ |
31 | bhaviṣyati mahendrasya dayitaḥ sa mahāmuniḥ
ajaraś cāmaraś caiva parāśara sutas tava |
32 | evam uktvā sa bhagavāṃs tatraivāntaradhīyata
yudhiṣṭhira mahāyogī vīryavān akṣayo 'vyayaḥ |
33 | māṇḍavya uvāca |
33 | acauraś cauraśaṅkāyāṃ śūle bhinno hy ahaṃ yadā
tatrasthena stuto devaḥ prāha māṃ vai maheśvaraḥ |
34 | mokṣaṃ prāpsyasi śūlāc ca jīviṣyasi samārbudam
rujā śūlakṛtā caiva na te vipra bhaviṣyati ādhibhir vyādhibhiś caiva varjitas tvaṃ bhaviṣyasi |
35 | pādāc caturthāt saṃbhūta ātmā yasmān mune tava
tvaṃ bhaviṣyasy anupamo janma vai saphalaṃ kuru |
36 | tīrthābhiṣekaṃ saphalaṃ tvam avighnena cāpsyasi
svargaṃ caivākṣayaṃ vipra vidadhāmi tavorjitam |
37 | evam uktvā tu bhagavān vareṇyo vṛṣavāhanaḥ
maheśvaro mahārāja kṛttivāsā mahādyutiḥ sagaṇo daivataśreṣṭhas tatraivāntaradhīyata |
38 | gālava uvāca |
38 | viśvāmitrābhyanujñāto hy ahaṃ pitaram āgataḥ
abravīn māṃ tato mātā duḥkhitā rudatī bhṛśam |
39 | kauśikenābhyanujñātaṃ putraṃ vedavibhūṣitam
na tāta taruṇaṃ dāntaṃ pitā tvāṃ paśyate 'nagha |
40 | śrutvā jananyā vacanaṃ nirāśo gurudarśane
niyatātmā mahādevam apaśyaṃ so 'bravīc ca mām |
41 | pitā mātā ca te tvaṃ ca putra mṛtyuvivarjitāḥ
bhaviṣyatha viśa kṣipraṃ draṣṭāsi pitaraṃ kṣaye |
42 | anujñāto bhagavatā gṛhaṃ gatvā yudhiṣṭhira
apaśyaṃ pitaraṃ tāta iṣṭiṃ kṛtvā viniḥsṛtam |
43 | upaspṛśya gṛhītvedhmaṃ kuśāṃś ca śaraṇād gurūn
tān visṛjya ca māṃ prāha pitā sāsrāvilekṣaṇaḥ |
44 | praṇamantaṃ pariṣvajya mūrdhni cāghrāya pāṇḍava
diṣṭyā dṛṣṭo 'si me putra kṛtavidya ihāgataḥ |
45 | vaiśaṃpāyana uvāca |
45 | etāny atyadbhutāny eva karmāṇy atha mahātmanaḥ
proktāni munibhiḥ śrutvā vismayām āsa pāṇḍavaḥ |
46 | tataḥ kṛṣṇo 'bravīd vākyaṃ punar matimatāṃ varaḥ
yudhiṣṭhiraṃ dharmanityaṃ puruhūtam iveśvaraḥ |
47 | ādityacandrāv anilānalau ca; dyaur bhūmir āpo vasavo 'tha viśve
dhātāryamā śukrabṛhaspatī ca; rudrāḥ sasādhyā varuṇo vittagopaḥ |
48 | brahmā śakro māruto brahma satyaṃ; vedā yajñā dakṣiṇā vedavāhāḥ
somo yaṣṭā yac ca havyaṃ haviś ca; rakṣā dīkṣā niyamā ye ca ke cit |
49 | svāhā vaṣaḍ brāhmaṇāḥ saurabheyā; dharmaṃ cakraṃ kālacakraṃ caraṃ ca
yaśo damo buddhimatī sthitiś ca; śubhāśubhaṃ munayaś caiva sapta |
50 | agryā buddhir manasā darśane ca; sparśe siddhiḥ karmaṇāṃ yā ca siddhiḥ
gaṇā devānām ūṣmapāḥ somapāś ca; lekhāḥ suyāmās tuṣitā brahmakāyāḥ |
51 | ābhāsvarā gandhapā dṛṣṭipāś ca; vācā viruddhāś ca manoviruddhāḥ
śuddhāś ca nirvāṇaratāś ca devāḥ; sparśāśanā darśapā ājyapāś ca |
52 | cintāgatā ye ca deveṣu mukhyā; ye cāpy anye devatāś cājamīḍha
suparṇagandharvapiśācadānavā; yakṣās tathā pannagāś cāraṇāś ca |
53 |
sūkṣmaṃ sthūlaṃ mṛdu yac cāpy asūkṣmaṃ; sukhaṃ duḥkhaṃ sukhaduḥkhāntaraṃ ca
sāṃkhyaṃ yogaṃ yat parāṇāṃ paraṃ ca; śarvāj jātaṃ viddhi yat kīrtitaṃ me |
54 | tatsaṃbhūtā bhūtakṛto vareṇyāḥ; sarve devā bhuvanasyāsya gopāḥ
āviśyemāṃ dharaṇīṃ ye 'bhyarakṣan; purātanīṃ tasya devasya sṛṣṭim |
55 | vicinvantaṃ manasā toṣṭuvīmi; kiṃ cit tattvaṃ prāṇahetor nato 'smi
dadātu devaḥ sa varān iheṣṭān; abhiṣṭuto naḥ prabhur avyayaḥ sadā |
56 | imaṃ stavaṃ saṃniyamyendriyāṇi; śucir bhūtvā yaḥ puruṣaḥ paṭheta
abhagnayogo niyato 'bdam ekaṃ; sa prāpnuyād aśvamedhe phalaṃ yat |
57 |
vedān kṛtsnān brāhmaṇaḥ prāpnuyāc ca; jayed rājā pṛthivīṃ cāpi kṛtsnām
vaiśyo lābhaṃ prāpnuyān naipuṇaṃ ca; śūdro gatiṃ pretya tathā sukhaṃ ca |
58 | stavarājam imaṃ kṛtvā rudrāya dadhire manaḥ
sarvadoṣāpahaṃ puṇyaṃ pavitraṃ ca yaśasvinam |
59 | yāvanty asya śarīreṣu romakūpāṇi bhārata
tāvad varṣasahasrāṇi svarge vasati mānavaḥ |