Book 13 Chapter 15 | |
1 | upamanyur uvāca |
1 | etān sahasraśaś cānyān samanudhyātavān haraḥ
kasmāt prasādaṃ bhagavān na kuryāt tava mādhava |
2 | tvādṛśena hi devānāṃ ślāghanīyaḥ samāgamaḥ
brahmaṇyenānṛśaṃsena śraddadhānena cāpy uta japyaṃ ca te pradāsyāmi yena drakṣyasi śaṃkaram |
3 | kṛṣṇa uvāca |
3 | abruvaṃ tam ahaṃ brahmaṃs tvatprasādān mahāmune
drakṣye ditijasaṃghānāṃ mardanaṃ tridaśeśvaram |
4 | dine 'ṣṭame ca vipreṇa dīkṣito 'haṃ yathāvidhi
daṇḍī muṇḍī kuśī cīrī ghṛtākto mekhalī tathā |
5 | māsam ekaṃ phalāhāro dvitīyaṃ salilāśanaḥ
tṛtīyaṃ ca caturthaṃ ca pañcamaṃ cānilāśanaḥ |
6 | ekapādena tiṣṭhaṃś ca ūrdhvabāhur atandritaḥ
tejaḥ sūryasahasrasya apaśyaṃ divi bhārata |
7 | tasya madhyagataṃ cāpi tejasaḥ pāṇḍunandana
indrāyudhapinaddhāṅgaṃ vidyunmālāgavākṣakam nīlaśailacayaprakhyaṃ balākābhūṣitaṃ ghanam |
8 | tam āsthitaś ca bhagavān devyā saha mahādyutiḥ
tapasā tejasā kāntyā dīptayā saha bhāryayā |
9 | rarāja bhagavāṃs tatra devyā saha maheśvaraḥ
somena sahitaḥ sūryo yathā meghasthitas tathā |
10 | saṃhṛṣṭaromā kaunteya vismayotphullalocanaḥ
apaśyaṃ devasaṃghānāṃ gatim ārtiharaṃ haram |
11 | kirīṭinaṃ gadinaṃ śūlapāṇiṃ; vyāghrājinaṃ jaṭilaṃ daṇḍapāṇim
pinākinaṃ vajriṇaṃ tīkṣṇadaṃṣṭraṃ; śubhāṅgadaṃ vyālayajñopavītam |
12 | divyāṃ mālām urasānekavarṇāṃ; samudvahantaṃ gulphadeśāvalambām
candraṃ yathā pariviṣṭaṃ sasaṃdhyaṃ; varṣātyaye tadvad apaśyam enam |
13 | pramathānāṃ gaṇaiś caiva samantāt parivāritam
śaradīva suduṣprekṣyaṃ pariviṣṭaṃ divākaram |
14 | ekādaśa tathā cainaṃ rudrāṇāṃ vṛṣavāhanam
astuvan niyatātmānaḥ karmabhiḥ śubhakarmiṇam |
15 | ādityā vasavaḥ sādhyā viśvedevās tathāśvinau
viśvābhiḥ stutibhir devaṃ viśvadevaṃ samastuvan |
16 | śatakratuś ca bhagavān viṣṇuś cāditinandanau
brahmā rathantaraṃ sāma īrayanti bhavāntike |
17 | yogīśvarāḥ subahavo yogadaṃ pitaraṃ gurum
brahmarṣayaś ca sasutās tathā devarṣayaś ca vai |
18 | pṛthivī cāntarikṣaṃ ca nakṣatrāṇi grahās tathā
māsārdhamāsā ṛtavo rātryaḥ saṃvatsarāḥ kṣaṇāḥ |
19 | muhūrtāś ca nimeṣāś ca tathaiva yugaparyayāḥ
divyā rājan namasyanti vidyāḥ sarvā diśas tathā |
20 | sanatkumāro vedāś ca itihāsās tathaiva ca
marīcir aṅgirā atriḥ pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ |
21 | manavaḥ saptasomaś ca atharvā sabṛhaspatiḥ
bhṛgur dakṣaḥ kaśyapaś ca vasiṣṭhaḥ kāśya eva ca |
22 | chandāṃsi dīkṣā yajñāś ca dakṣiṇāḥ pāvako haviḥ
yajñopagāni dravyāṇi mūrtimanti yudhiṣṭhira |
23 | prajānāṃ patayaḥ sarve saritaḥ pannagā nagāḥ
devānāṃ mātaraḥ sarvā devapatnyaḥ sakanyakāḥ |
24 | sahasrāṇi munīnāṃ ca ayutāny arbudāni ca
namasyanti prabhuṃ śāntaṃ parvatāḥ sāgarā diśaḥ |
25 | gandharvāpsarasaś caiva gītavāditrakovidāḥ
divyatānena gāyantaḥ stuvanti bhavam adbhutam vidyādharā dānavāś ca guhyakā rākṣasās tathā |
26 | sarvāṇi caiva bhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca
namasyanti mahārāja vāṅmanaḥkarmabhir vibhum purastād viṣṭhitaḥ śarvo mamāsīt tridaśeśvaraḥ |
27 | purastād viṣṭhitaṃ dṛṣṭvā mameśānaṃ ca bhārata
saprajāpatiśakrāntaṃ jagan mām abhyudaikṣata |
28 | īkṣituṃ ca mahādevaṃ na me śaktir abhūt tadā
tato mām abravīd devaḥ paśya kṛṣṇa vadasva ca |
29 | śirasā vandite deve devī prītā umābhavat
tato 'ham astuvaṃ sthāṇuṃ stutaṃ brahmādibhiḥ suraiḥ |
30 | namo 'stu te śāśvata sarvayone; brahmādhipaṃ tvām ṛṣayo vadanti
tapaś ca sattvaṃ ca rajas tamaś ca; tvām eva satyaṃ ca vadanti santaḥ |
31 | tvaṃ vai brahmā ca rudraś ca varuṇo 'gnir manur bhavaḥ
dhātā tvaṣṭā vidhātā ca tvaṃ prabhuḥ sarvatomukhaḥ |
32 | tvatto jātāni bhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca
tvam ādiḥ sarvabhūtānāṃ saṃhāraś ca tvam eva hi |
33 | ye cendriyārthāś ca manaś ca kṛtsnaṃ; ye vāyavaḥ sapta tathaiva cāgniḥ
ye vā divisthā devatāś cāpi puṃsāṃ; tasmāt paraṃ tvām ṛṣayo vadanti |
34 | vedā yajñāś ca somaś ca dakṣiṇā pāvako haviḥ
yajñopagaṃ ca yat kiṃ cid bhagavāṃs tad asaṃśayam |
35 | iṣṭaṃ dattam adhītaṃ ca vratāni niyamāś ca ye
hrīḥ kīrtiḥ śrīr dyutis tuṣṭiḥ siddhiś caiva tvadarpaṇā |
36 | kāmaḥ krodho bhayaṃ lobho madaḥ stambho 'tha matsaraḥ
ādhayo vyādhayaś caiva bhagavaṃs tanayās tava |
37 | kṛtir vikāraḥ pralayaḥ pradhānaṃ prabhavo 'vyayaḥ
manasaḥ paramā yoniḥ svabhāvaś cāpi śāśvataḥ avyaktaḥ pāvana vibho sahasrāṃśo hiraṇmayaḥ |
38 | ādir guṇānāṃ sarveṣāṃ bhavān vai jīvanāśrayaḥ
mahān ātmā matir brahmā viśvaḥ śaṃbhuḥ svayaṃbhuvaḥ |
39 | buddhiḥ prajñopalabdhiś ca saṃvit khyātir dhṛtiḥ smṛtiḥ
paryāyavācakaiḥ śabdair mahān ātmā vibhāvyase |
40 | tvāṃ buddhvā brāhmaṇo vidvān na pramohaṃ nigacchati
hṛdayaṃ sarvabhūtānāṃ kṣetrajñas tvam ṛṣiṣṭutaḥ |
41 | sarvataḥpāṇipādas tvaṃ sarvatokṣiśiromukhaḥ
sarvataḥśrutimāṃl loke sarvam āvṛtya tiṣṭhasi |
42 | phalaṃ tvam asi tigmāṃśo nimeṣādiṣu karmasu
tvaṃ vai prabhārciḥ puruṣaḥ sarvasya hṛdi saṃsthitaḥ aṇimā laghimā prāptir īśāno jyotir avyayaḥ |
43 | tvayi buddhir matir lokāḥ prapannāḥ saṃśritāś ca ye
dhyānino nityayogāś ca satyasaṃdhā jitendriyāḥ |
44 | yas tvāṃ dhruvaṃ vedayate guhāśayaṃ; prabhuṃ purāṇaṃ puruṣaṃ viśvarūpam
hiraṇmayaṃ buddhimatāṃ parāṃ gatiṃ; sa buddhimān buddhim atītya tiṣṭhati |
45 | viditvā sapta sūkṣmāṇi ṣaḍaṅgaṃ tvāṃ ca mūrtitaḥ
pradhānavidhiyogasthas tvām eva viśate budhaḥ |
46 | evam ukte mayā pārtha bhave cārtivināśane
carācaraṃ jagat sarvaṃ siṃhanādam athākarot |
47 | saviprasaṃghāś ca surāsurāś ca; nāgāḥ piśācāḥ pitaro vayāṃsi
rakṣogaṇā bhūtagaṇāś ca sarve; maharṣayaś caiva tathā praṇemuḥ |
48 | mama mūrdhni ca divyānāṃ kusumānāṃ sugandhinām
rāśayo nipatanti sma vāyuś ca susukho vavau |
49 | nirīkṣya bhagavān devīm umāṃ māṃ ca jagaddhitaḥ
śatakratuṃ cābhivīkṣya svayaṃ mām āha śaṃkaraḥ |
50 | vidmaḥ kṛṣṇa parāṃ bhaktim asmāsu tava śatruhan
kriyatām ātmanaḥ śreyaḥ prītir hi paramā tvayi |
51 | vṛṇīṣvāṣṭau varān kṛṣṇa dātāsmi tava sattama
brūhi yādavaśārdūla yān icchasi sudurlabhān |