Book 13 Chapter 12
1	yudhiṣṭhira uvāca
1	strīpuṃsayoḥ saṃprayoge sparśaḥ kasyādhiko bhavet etan me saṃśayaṃ rājan yathāvad vaktum arhasi
2	bhīṣma uvāca
2	atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam bhaṅgāśvanena śakrasya yathā vairam abhūt purā
3	purā bhaṅgāśvano nāma rājarṣir atidhārmikaḥ aputraḥ sa naravyāghra putrārthaṃ yajñam āharat
4	agniṣṭuṃ nāma rājarṣir indradviṣṭaṃ mahābalaḥ prāyaścitteṣu martyānāṃ putrakāmasya ceṣyate
5	indro jñātvā tu taṃ yajñaṃ mahābhāgaḥ sureśvaraḥ antaraṃ tasya rājarṣer anvicchan niyatātmanaḥ
6	kasya cit tv atha kālasya mṛgayām aṭato nṛpa idam antaram ity eva śakro nṛpam amohayat
7	ekāśvena ca rājarṣir bhrānta indreṇa mohitaḥ na diśo 'vindata nṛpaḥ kṣutpipāsārditas tadā
8	itaś cetaś ca vai dhāvañ śramatṛṣṇārdito nṛpaḥ saro 'paśyat suruciraṃ pūrṇaṃ paramavāriṇā so 'vagāhya saras tāta pāyayām āsa vājinam
9	atha pītodakaṃ so 'śvaṃ vṛkṣe baddhvā nṛpottamaḥ avagāhya tataḥ snāto rājā strītvam avāpa ha
10	ātmānaṃ strīkṛtaṃ dṛṣṭvā vrīḍito nṛpasattamaḥ cintānugatasarvātmā vyākulendriyacetanaḥ
11	ārohiṣye kathaṃ tv aśvaṃ kathaṃ yāsyāmi vai puram agniṣṭuṃ nāma iṣṭaṃ me putrāṇāṃ śatam aurasam
12	jātaṃ mahābalānāṃ vai tān pravakṣyāmi kiṃ tv aham dāreṣu cāsmadīyeṣu paurajānapadeṣu ca
13	mṛdutvaṃ ca tanutvaṃ ca viklavatvaṃ tathaiva ca strīguṇā ṛṣibhiḥ proktā dharmatattvārthadarśibhiḥ vyāyāmaḥ karkaśatvaṃ ca vīryaṃ ca puruṣe guṇāḥ
14	pauruṣaṃ vipranaṣṭaṃ me strītvaṃ kenāpi me 'bhavat strībhāvāt katham aśvaṃ tu punar āroḍhum utsahe
15	mahatā tv atha khedena āruhyāśvaṃ narādhipaḥ punar āyāt puraṃ tāta strībhūto nṛpasattama
16	putrā dārāś ca bhṛtyāś ca paurajānapadāś ca te kiṃ nv idaṃ tv iti vijñāya vismayaṃ paramaṃ gatāḥ
17	athovāca sa rājarṣiḥ strībhūto vadatāṃ varaḥ mṛgayām asmi niryāto balaiḥ parivṛto dṛḍham udbhrāntaḥ prāviśaṃ ghorām aṭavīṃ daivamohitaḥ
18	aṭavyāṃ ca sughorāyāṃ tṛṣṇārto naṣṭacetanaḥ saraḥ suruciraprakhyam apaśyaṃ pakṣibhir vṛtam
19	tatrāvagāḍhaḥ strībhūto vyaktaṃ daivān na saṃśayaḥ atṛpta iva putrāṇāṃ dārāṇāṃ ca dhanasya ca
20	uvāca putrāṃś ca tataḥ strībhūtaḥ pārthivottamaḥ saṃprītyā bhujyatāṃ rājyaṃ vanaṃ yāsyāmi putrakāḥ abhiṣicya sa putrāṇāṃ śataṃ rājā vanaṃ gataḥ
21	tām āśrame striyaṃ tāta tāpaso 'bhyavapadyata tāpasenāsya putrāṇām āśrame 'py abhavac chatam
22	atha sā tān sutān gṛhya pūrvaputrān abhāṣata puruṣatve sutā yūyaṃ strītve ceme śataṃ sutāḥ
23	ekatra bhujyatāṃ rājyaṃ bhrātṛbhāvena putrakāḥ sahitā bhrātaras te 'tha rājyaṃ bubhujire tadā
24	tān dṛṣṭvā bhrātṛbhāvena bhuñjānān rājyam uttamam cintayām āsa devendro manyunābhipariplutaḥ upakāro 'sya rājarṣeḥ kṛto nāpakṛtaṃ mayā
25	tato brāhmaṇarūpeṇa devarājaḥ śatakratuḥ bhedayām āsa tān gatvā nagaraṃ vai nṛpātmajān
26	bhrātṝṇāṃ nāsti saubhrātraṃ ye 'py ekasya pituḥ sutāḥ rājyahetor vivaditāḥ kaśyapasya surāsurāḥ
27	yūyaṃ bhaṅgāśvanāpatyās tāpasasyetare sutāḥ kaśyapasya surāś caiva asurāś ca sutās tathā yuṣmākaṃ paitṛkaṃ rājyaṃ bhujyate tāpasātmajaiḥ
28	indreṇa bheditās te tu yuddhe 'nyonyam apātayan tac chrutvā tāpasī cāpi saṃtaptā praruroda ha
29	brāhmaṇacchadmanābhyetya tām indro 'thānvapṛcchata kena duḥkhena saṃtaptā rodiṣi tvaṃ varānane
30	brāhmaṇaṃ tu tato dṛṣṭvā sā strī karuṇam abravīt putrāṇāṃ dve śate brahman kālena vinipātite
31	ahaṃ rājābhavaṃ vipra tatra putraśataṃ mayā samutpannaṃ surūpāṇāṃ vikrāntānāṃ dvijottama
32	kadā cin mṛgayāṃ yāta udbhrānto gahane vane avagāḍhaś ca sarasi strībhūto brāhmaṇottama putrān rājye pratiṣṭhāpya vanam asmi tato gataḥ
33	striyāś ca me putraśataṃ tāpasena mahātmanā āśrame janitaṃ brahman nītās te nagaraṃ mayā
34	teṣāṃ ca vairam utpannaṃ kālayogena vai dvija etac chocāmi viprendra daivenābhipariplutā
35	indras tāṃ duḥkhitāṃ dṛṣṭvā abravīt paruṣaṃ vacaḥ purā suduḥsahaṃ bhadre mama duḥkhaṃ tvayā kṛtam
36	indradviṣṭena yajatā mām anādṛtya durmate indro 'ham asmi durbuddhe vairaṃ te yātitaṃ mayā
37	indraṃ tu dṛṣṭvā rājarṣiḥ pādayoḥ śirasā gataḥ prasīda tridaśaśreṣṭha putrakāmena sa kratuḥ iṣṭas tridaśaśārdūla tatra me kṣantum arhasi
38	praṇipātena tasyendraḥ parituṣṭo varaṃ dadau putrā vai katame rājañ jīvantu tava śaṃsa me strībhūtasya hi ye jātāḥ puruṣasyātha ye 'bhavan
39	tāpasī tu tataḥ śakram uvāca prayatāñjaliḥ strībhūtasya hi ye jātās te me jīvantu vāsava
40	indras tu vismito hṛṣṭaḥ striyaṃ papraccha tāṃ punaḥ puruṣotpāditā ye te kathaṃ dveṣyāḥ sutās tava
41	strībhūtasya hi ye jātāḥ snehas tebhyo 'dhikaḥ katham kāraṇaṃ śrotum icchāmi tan me vaktum ihārhasi
42	stry uvāca
42	striyās tv abhyadhikaḥ sneho na tathā puruṣasya vai tasmāt te śakra jīvantu ye jātāḥ strīkṛtasya vai
43	bhīṣma uvāca
43	evam ukte tatas tv indraḥ prīto vākyam uvāca ha sarva eveha jīvantu putrās te satyavādini
44	varaṃ ca vṛṇu rājendra yaṃ tvam icchasi suvrata puruṣatvam atha strītvaṃ matto yad abhikāṅkṣasi
45	stry uvāca
45	strītvam eva vṛṇe śakra prasanne tvayi vāsava
46	evam uktas tu devendras tāṃ striyaṃ pratyuvāca ha puruṣatvaṃ kathaṃ tyaktvā strītvaṃ rocayase vibho
47	evam uktaḥ pratyuvāca strībhūto rājasattamaḥ striyāḥ puruṣasaṃyoge prītir abhyadhikā sadā etasmāt kāraṇāc chakra strītvam eva vṛṇomy aham
48	rame caivādhikaṃ strītve satyaṃ vai devasattama strībhāvena hi tuṣṭo 'smi gamyatāṃ tridaśādhipa
49	evam astv iti coktvā tām āpṛcchya tridivaṃ gataḥ evaṃ striyā mahārāja adhikā prītir ucyate