Book 13 Chapter 5 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | ānṛśaṃsasya dharmasya guṇān bhaktajanasya ca
śrotum icchāmi kārtsnyena tan me brūhi pitāmaha |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | viṣaye kāśirājasya grāmān niṣkramya lubdhakaḥ
saviṣaṃ kāṇḍam ādāya mṛgayām āsa vai mṛgam |
3 | tatra cāmiṣalubdhena lubdhakena mahāvane
avidūre mṛgaṃ dṛṣṭvā bāṇaḥ pratisamāhitaḥ |
4 | tena durvāritāstreṇa nimittacapaleṣuṇā
mahān vanatarur viddho mṛgaṃ tatra jighāṃsatā |
5 | sa tīkṣṇaviṣadigdhena śareṇātibalātkṛtaḥ
utsṛjya phalapatrāṇi pādapaḥ śoṣam āgataḥ |
6 | tasmin vṛkṣe tathābhūte koṭareṣu ciroṣitaḥ
na jahāti śuko vāsaṃ tasya bhaktyā vanaspateḥ |
7 | niṣpracāro nirāhāro glānaḥ śithilavāg api
kṛtajñaḥ saha vṛkṣeṇa dharmātmā sa vyaśuṣyata |
8 | tam udāraṃ mahāsattvam atimānuṣaceṣṭitam
samaduḥkhasukhaṃ jñātvā vismitaḥ pākaśāsanaḥ |
9 | tataś cintām upagataḥ śakraḥ katham ayaṃ dvijaḥ
tiryagyonāv asaṃbhāvyam ānṛśaṃsyaṃ samāsthitaḥ |
10 | atha vā nātra citraṃ hīty abhavad vāsavasya tu
prāṇinām iha sarveṣāṃ sarvaṃ sarvatra dṛśyate |
11 | tato brāhmaṇaveṣeṇa mānuṣaṃ rūpam āsthitaḥ
avatīrya mahīṃ śakras taṃ pakṣiṇam uvāca ha |
12 | śuka bhoḥ pakṣiṇāṃ śreṣṭha dākṣeyī suprajās tvayā
pṛcche tvā śuṣkam etaṃ vai kasmān na tyajasi drumam |
13 | atha pṛṣṭaḥ śukaḥ prāha mūrdhnā samabhivādya tam
svāgataṃ devarājāya vijñātas tapasā mayā |
14 | tato daśaśatākṣeṇa sādhu sādhv iti bhāṣitam
aho vijñānam ity evaṃ tapasā pūjitas tataḥ |
15 | tam evaṃ śubhakarmāṇaṃ śukaṃ paramadhārmikam
vijānann api tāṃ prāptiṃ papraccha balasūdanaḥ |
16 | niṣpatram aphalaṃ śuṣkam aśaraṇyaṃ patatriṇām
kimarthaṃ sevase vṛkṣaṃ yadā mahad idaṃ vanam |
17 | anye 'pi bahavo vṛkṣāḥ patrasaṃchannakoṭarāḥ
śubhāḥ paryāptasaṃcārā vidyante 'smin mahāvane |
18 | gatāyuṣam asāmarthyaṃ kṣīṇasāraṃ hataśriyam
vimṛśya prajñayā dhīra jahīmaṃ hy asthiraṃ drumam |
19 | tad upaśrutya dharmātmā śukaḥ śakreṇa bhāṣitam
sudīrgham abhiniḥśvasya dīno vākyam uvāca ha |
20 | anatikramaṇīyāni daivatāni śacīpate
yatrābhavas tatra bhavas tan nibodha surādhipa |
21 | asminn ahaṃ drume jātaḥ sādhubhiś ca guṇair yutaḥ
bālabhāve ca saṃguptaḥ śatrubhiś ca na dharṣitaḥ |
22 | kim anukrośavaiphalyam utpādayasi me 'nagha
ānṛśaṃsye 'nuraktasya bhaktasyānugatasya ca |
23 | anukrośo hi sādhūnāṃ sumahad dharmalakṣaṇam
anukrośaś ca sādhūnāṃ sadā prītiṃ prayacchati |
24 | tvam eva daivataiḥ sarvaiḥ pṛcchyase dharmasaṃśayān
atas tvaṃ deva devānām ādhipatye pratiṣṭhitaḥ |
25 | nārhasi tvaṃ sahasrākṣa tyājayitveha bhaktitaḥ
samartham upajīvyemaṃ tyajeyaṃ katham adya vai |
26 | tasya vākyena saumyena harṣitaḥ pākaśāsanaḥ
śukaṃ provāca dharmajñam ānṛśaṃsyena toṣitaḥ |
27 | varaṃ vṛṇīṣveti tadā sa ca vavre varaṃ śukaḥ
ānṛśaṃsyaparo nityaṃ tasya vṛkṣasya saṃbhavam |
28 | viditvā ca dṛḍhāṃ śakras tāṃ śuke śīlasaṃpadam
prītaḥ kṣipram atho vṛkṣam amṛtenāvasiktavān |
29 | tataḥ phalāni patrāṇi śākhāś cāpi manoramāḥ
śukasya dṛḍhabhaktitvāc chrīmattvaṃ cāpa sa drumaḥ |
30 | śukaś ca karmaṇā tena ānṛśaṃsyakṛtena ha
āyuṣo 'nte mahārāja prāpa śakrasalokatām |
31 | evam eva manuṣyendra bhaktimantaṃ samāśritaḥ
sarvārthasiddhiṃ labhate śukaṃ prāpya yathā drumaḥ |