Book 12 Chapter 324 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | yadā bhakto bhagavata āsīd rājā mahāvasuḥ
kimarthaṃ sa paribhraṣṭo viveśa vivaraṃ bhuvaḥ |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
ṛṣīṇāṃ caiva saṃvādaṃ tridaśānāṃ ca bhārata |
3 | ajena yaṣṭavyam iti devāḥ prāhur dvijottamān
sa ca chāgo hy ajo jñeyo nānyaḥ paśur iti sthitiḥ |
4 | ṛṣaya ūcuḥ |
4 | bījair yajñeṣu yaṣṭavyam iti vai vaidikī śrutiḥ
ajasaṃjñāni bījāni chāgaṃ na ghnantum arhatha |
5 | naiṣa dharmaḥ satāṃ devā yatra vadhyeta vai paśuḥ
idaṃ kṛtayugaṃ śreṣṭhaṃ kathaṃ vadhyeta vai paśuḥ |
6 | bhīṣma uvāca |
6 | teṣāṃ saṃvadatām evam ṛṣīṇāṃ vibudhaiḥ saha
mārgāgato nṛpaśreṣṭhas taṃ deśaṃ prāptavān vasuḥ antarikṣacaraḥ śrīmān samagrabalavāhanaḥ |
7 | taṃ dṛṣṭvā sahasāyāntaṃ vasuṃ te tv antarikṣagam
ūcur dvijātayo devān eṣa chetsyati saṃśayam |
8 | yajvā dānapatiḥ śreṣṭhaḥ sarvabhūtahitapriyaḥ
kathaṃ svid anyathā brūyād vākyam eṣa mahān vasuḥ |
9 | evaṃ te saṃvidaṃ kṛtvā vibudhā ṛṣayas tathā
apṛcchan sahasābhyetya vasuṃ rājānam antikāt |
10 | bho rājan kena yaṣṭavyam ajenāho svid auṣadhaiḥ
etan naḥ saṃśayaṃ chindhi pramāṇaṃ no bhavān mataḥ |
11 | sa tān kṛtāñjalir bhūtvā paripapraccha vai vasuḥ
kasya vaḥ ko mataḥ pakṣo brūta satyaṃ samāgatāḥ |
12 | ṛṣaya ūcuḥ |
12 | dhānyair yaṣṭavyam ity eṣa pakṣo 'smākaṃ narādhipa
devānāṃ tu paśuḥ pakṣo mato rājan vadasva naḥ |
13 | bhīṣma uvāca |
13 | devānāṃ tu mataṃ jñātvā vasunā pakṣasaṃśrayāt
chāgenājena yaṣṭavyam evam uktaṃ vacas tadā |
14 | kupitās te tataḥ sarve munayaḥ sūryavarcasaḥ
ūcur vasuṃ vimānasthaṃ devapakṣārthavādinam |
15 | surapakṣo gṛhītas te yasmāt tasmād divaḥ pata
adya prabhṛti te rājann ākāśe vihatā gatiḥ asmacchāpābhighātena mahīṃ bhittvā pravekṣyasi |
16 | tatas tasmin muhūrte 'tha rājoparicaras tadā
adho vai saṃbabhūvāśu bhūmer vivarago nṛpaḥ smṛtis tv enaṃ na prajahau tadā nārāyaṇājñayā |
17 | devās tu sahitāḥ sarve vasoḥ śāpavimokṣaṇam
cintayām āsur avyagrāḥ sukṛtaṃ hi nṛpasya tat |
18 | anenāsmatkṛte rājñā śāpaḥ prāpto mahātmanā
asya pratipriyaṃ kāryaṃ sahitair no divaukasaḥ |
19 | iti buddhyā vyavasyāśu gatvā niścayam īśvarāḥ
ūcus taṃ hṛṣṭamanaso rājoparicaraṃ tadā |
20 | brahmaṇyadevaṃ tvaṃ bhaktaḥ surāsuraguruṃ harim
kāmaṃ sa tava tuṣṭātmā kuryāc chāpavimokṣaṇam |
21 | mānanā tu dvijātīnāṃ kartavyā vai mahātmanām
avaśyaṃ tapasā teṣāṃ phalitavyaṃ nṛpottama |
22 | yatas tvaṃ sahasā bhraṣṭa ākāśān medinītalam
ekaṃ tv anugrahaṃ tubhyaṃ dadmo vai nṛpasattama |
23 | yāvat tvaṃ śāpadoṣeṇa kālam āsiṣyase 'nagha
bhūmer vivarago bhūtvā tāvantaṃ kālam āpsyasi yajñeṣu suhutāṃ viprair vasor dhārāṃ mahātmabhiḥ |
24 | prāpsyase 'smadanudhyānān mā ca tvāṃ glānir āspṛśet
na kṣutpipāse rājendra bhūmeś chidre bhaviṣyataḥ |
25 | vasor dhārānupītatvāt tejasāpyāyitena ca
sa devo 'smadvarāt prīto brahmalokaṃ hi neṣyati |
26 | evaṃ dattvā varaṃ rājñe sarve tatra divaukasaḥ
gatāḥ svabhavanaṃ devā ṛṣayaś ca tapodhanāḥ |
27 | cakre ca satataṃ pūjāṃ viṣvaksenāya bhārata
japyaṃ jagau ca satataṃ nārāyaṇamukhodgatam |
28 | tatrāpi pañcabhir yajñaiḥ pañcakālān ariṃdama
ayajad dhariṃ surapatiṃ bhūmer vivarago 'pi san |
29 | tato 'sya tuṣṭo bhagavān bhaktyā nārāyaṇo hariḥ
ananyabhaktasya satas tatparasya jitātmanaḥ |
30 | varado bhagavān viṣṇuḥ samīpasthaṃ dvijottamam
garutmantaṃ mahāvegam ābabhāṣe smayann iva |
31 | dvijottama mahābhāga gamyatāṃ vacanān mama
samrāḍ rājā vasur nāma dharmātmā māṃ samāśritaḥ |
32 | brāhmaṇānāṃ prakopena praviṣṭo vasudhātalam
mānitās te tu viprendrās tvaṃ tu gaccha dvijottama |
33 | bhūmer vivarasaṃguptaṃ garuḍeha mamājñayā
adhaścaraṃ nṛpaśreṣṭhaṃ khecaraṃ kuru māciram |
34 | garutmān atha vikṣipya pakṣau mārutavegavān
viveśa vivaraṃ bhūmer yatrāste vāgyato vasuḥ |
35 | tata enaṃ samutkṣipya sahasā vinatāsutaḥ
utpapāta nabhas tūrṇaṃ tatra cainam amuñcata |
36 | tasmin muhūrte saṃjajñe rājoparicaraḥ punaḥ
saśarīro gataś caiva brahmalokaṃ nṛpottamaḥ |
37 | evaṃ tenāpi kaunteya vāgdoṣād devatājñayā
prāptā gatir ayajvārhā dvijaśāpān mahātmanā |
38 | kevalaṃ puruṣas tena sevito harir īśvaraḥ
tataḥ śīghraṃ jahau śāpaṃ brahmalokam avāpa ca |
39 | etat te sarvam ākhyātaṃ te bhūtā mānavā yathā
nārado 'pi yathā śvetaṃ dvīpaṃ sa gatavān ṛṣiḥ tat te sarvaṃ pravakṣyāmi śṛṇuṣvaikamanā nṛpa |