Book 12 Chapter 320 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | ity evam uktvā vacanaṃ brahmarṣiḥ sumahātapāḥ
prātiṣṭhata śukaḥ siddhiṃ hitvā lokāṃś caturvidhān |
2 | tamo hy aṣṭavidhaṃ hitvā jahau pañcavidhaṃ rajaḥ
tataḥ sattvaṃ jahau dhīmāṃs tad adbhutam ivābhavat |
3 | tatas tasmin pade nitye nirguṇe liṅgavarjite
brahmaṇi pratyatiṣṭhat sa vidhūmo 'gnir iva jvalan |
4 | ulkāpātā diśāṃ dāhā bhūmikampās tathaiva ca
prādurbhūtāḥ kṣaṇe tasmiṃs tad adbhutam ivābhavat |
5 | drumāḥ śākhāś ca mumucuḥ śikharāṇi ca parvatāḥ
nirghātaśabdaiś ca girir himavān dīryatīva ha |
6 | na babhāse sahasrāṃśur na jajvāla ca pāvakaḥ
hradāś ca saritaś caiva cukṣubhuḥ sāgarās tathā |
7 | vavarṣa vāsavas toyaṃ rasavac ca sugandhi ca
vavau samīraṇaś cāpi divyagandhavahaḥ śuciḥ |
8 | sa śṛṅge 'pratime divye himavan merusaṃbhave
saṃśliṣṭe śvetapīte dve rukmarūpyamaye śubhe |
9 | śatayojanavistāre tiryag ūrdhvaṃ ca bhārata
udīcīṃ diśam āśritya rucire saṃdadarśa ha |
10 | so 'viśaṅkena manasā tathaivābhyapatac chukaḥ
tataḥ parvataśṛṅge dve sahasaiva dvidhākṛte adṛśyetāṃ mahārāja tad adbhutam ivābhavat |
11 | tataḥ parvataśṛṅgābhyāṃ sahasaiva viniḥsṛtaḥ
na ca pratijaghānāsya sa gatiṃ parvatottamaḥ |
12 | tato mahān abhūc chabdo divi sarvadivaukasām
gandharvāṇām ṛṣīṇāṃ ca ye ca śailanivāsinaḥ |
13 | dṛṣṭvā śukam atikrāntaṃ parvataṃ ca dvidhākṛtam
sādhu sādhv iti tatrāsīn nādaḥ sarvatra bhārata |
14 | sa pūjyamāno devaiś ca gandharvair ṛṣibhis tathā
yakṣarākṣasasaṃghaiś ca vidyādharagaṇais tathā |
15 | divyaiḥ puṣpaiḥ samākīrṇam antarikṣaṃ samantataḥ
āsīt kila mahārāja śukābhipatane tadā |
16 | tato mandākinīṃ ramyām upariṣṭād abhivrajan
śuko dadarśa dharmātmā puṣpitadrumakānanām |
17 | tasyāṃ krīḍanty abhiratāḥ snānti caivāpsarogaṇāḥ
śūnyākāraṃ nirākārāḥ śukaṃ dṛṣṭvā vivāsasaḥ |
18 | taṃ prakramantam ājñāya pitā snehasamanvitaḥ
uttamāṃ gatim āsthāya pṛṣṭhato 'nusasāra ha |
19 | śukas tu mārutād ūrdhvaṃ gatiṃ kṛtvāntarikṣagām
darśayitvā prabhāvaṃ svaṃ sarvabhūto 'bhavat tadā |
20 | mahāyogagatiṃ tv agryāṃ vyāsotthāya mahātapāḥ
nimeṣāntaramātreṇa śukābhipatanaṃ yayau |
21 | sa dadarśa dvidhā kṛtvā parvatāgraṃ śukaṃ gatam
śaśaṃsur ṛṣayas tasmai karma putrasya tat tadā |
22 | tataḥ śuketi dīrgheṇa śaikṣeṇākranditas tadā
svayaṃ pitrā svareṇoccais trīṃl lokān anunādya vai |
23 | śukaḥ sarvagato bhūtvā sarvātmā sarvatomukhaḥ
pratyabhāṣata dharmātmā bhoḥśabdenānunādayan |
24 | tata ekākṣaraṃ nādaṃ bho ity eva samīrayan
pratyāharaj jagat sarvam uccaiḥ sthāvarajaṅgamam |
25 | tataḥ prabhṛti cādyāpi śabdān uccāritān pṛthak
girigahvarapṛṣṭheṣu vyājahāra śukaṃ prati |
26 | antarhitaḥ prabhāvaṃ tu darśayitvā śukas tadā
guṇān saṃtyajya śabdādīn padam adhyagamat param |
27 | mahimānaṃ tu taṃ dṛṣṭvā putrasyāmitatejasaḥ
niṣasāda giriprasthe putram evānucintayan |
28 | tato mandākinītīre krīḍanto 'psarasāṃ gaṇāḥ
āsādya tam ṛṣiṃ sarvāḥ saṃbhrāntā gatacetasaḥ |
29 | jale nililyire kāś cit kāś cid gulmān prapedire
vasanāny ādaduḥ kāś cid dṛṣṭvā taṃ munisattamam |
30 | tāṃ muktatāṃ tu vijñāya muniḥ putrasya vai tadā
saktatām ātmanaś caiva prīto 'bhūd vrīḍitaś ca ha |
31 | taṃ devagandharvavṛto maharṣigaṇapūjitaḥ
pinākahasto bhagavān abhyāgacchata śaṃkaraḥ |
32 | tam uvāca mahādevaḥ sāntvapūrvam idaṃ vacaḥ
putraśokābhisaṃtaptaṃ kṛṣṇadvaipāyanaṃ tadā |
33 | agner bhūmer apāṃ vāyor antarikṣasya caiva ha
vīryeṇa sadṛśaḥ putras tvayā mattaḥ purā vṛtaḥ |
34 | sa tathālakṣaṇo jātas tapasā tava saṃbhṛtaḥ
mama caiva prabhāvena brahmatejomayaḥ śuciḥ |
35 | sa gatiṃ paramāṃ prāpto duṣprāpām ajitendriyaiḥ
daivatair api viprarṣe taṃ tvaṃ kim anuśocasi |
36 | yāvat sthāsyanti girayo yāvat sthāsyanti sāgarāḥ
tāvat tavākṣayā kīrtiḥ saputrasya bhaviṣyati |
37 | chāyāṃ svaputrasadṛśīṃ sarvato 'napagāṃ sadā
drakṣyase tvaṃ ca loke 'smin matprasādān mahāmune |
38 | so 'nunīto bhagavatā svayaṃ rudreṇa bhārata
chāyāṃ paśyan samāvṛttaḥ sa muniḥ parayā mudā |
39 | iti janma gatiś caiva śukasya bharatarṣabha
vistareṇa mayākhyātaṃ yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi |
40 | etad ācaṣṭa me rājan devarṣir nāradaḥ purā
vyāsaś caiva mahāyogī saṃjalpeṣu pade pade |
41 | itihāsam imaṃ puṇyaṃ mokṣadharmārthasaṃhitam
dhārayed yaḥ śamaparaḥ sa gacchet paramāṃ gatim |