Book 12 Chapter 310 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | kathaṃ vyāsasya dharmātmā śuko jajñe mahātapāḥ
siddhiṃ ca paramāṃ prāptas tan me brūhi pitāmaha |
2 | kasyāṃ cotpādayām āsa śukaṃ vyāsas tapodhanaḥ
na hy asya jananīṃ vidma janma cāgryaṃ mahātmanaḥ |
3 | kathaṃ ca bālasya sataḥ sūkṣmajñāne gatā matiḥ
yathā nānyasya loke 'smin dvitīyasyeha kasya cit |
4 | etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ vistareṇa mahādyute
na hi me tṛptir astīha śṛṇvato 'mṛtam uttamam |
5 | māhātmyam ātmayogaṃ ca vijñānaṃ ca śukasya ha
yathāvad ānupūrvyeṇa tan me brūhi pitāmaha |
6 | bhīṣma uvāca |
6 | na hāyanair na palitair na vittena na bandhubhiḥ
ṛṣayaś cakrire dharmaṃ yo 'nūcānaḥ sa no mahān |
7 | tapomūlam idaṃ sarvaṃ yan māṃ pṛcchasi pāṇḍava
tad indriyāṇi saṃyamya tapo bhavati nānyathā |
8 | indriyāṇāṃ prasaṅgena doṣam ṛcchaty asaṃśayam
saṃniyamya tu tāny eva siddhiṃ prāpnoti mānavaḥ |
9 | aśvamedhasahasrasya vājapeyaśatasya ca
yogasya kalayā tāta na tulyaṃ vidyate phalam |
10 | atra te vartayiṣyāmi janmayogaphalaṃ yathā
śukasyāgryāṃ gatiṃ caiva durvidām akṛtātmabhiḥ |
11 | meruśṛṅge kila purā karṇikāravanāyute
vijahāra mahādevo bhīmair bhūtagaṇair vṛtaḥ |
12 | śailarājasutā caiva devī tatrābhavat purā
tatra divyaṃ tapas tepe kṛṣṇadvaipāyanaḥ prabhuḥ |
13 | yogenātmānam āviśya yogadharmaparāyaṇaḥ
dhārayan sa tapas tepe putrārthaṃ kurusattama |
14 | agner bhūmer apāṃ vāyor antarikṣasya cābhibho
vīryeṇa saṃmitaḥ putro mama bhūyād iti sma ha |
15 | saṃkalpenātha so 'nena duṣprāpeṇākṛtātmabhiḥ
varayām āsa deveśam āsthitas tapa uttamam |
16 | atiṣṭhan mārutāhāraḥ śataṃ kila samāḥ prabhuḥ
ārādhayan mahādevaṃ bahurūpam umāpatim |
17 | tatra brahmarṣayaś caiva sarve devarṣayas tathā
lokapālāś ca lokeśaṃ sādhyāś ca vasubhiḥ saha |
18 | ādityāś caiva rudrāś ca divākaraniśākarau
maruto mārutaś caiva sāgarāḥ saritas tathā |
19 | aśvinau devagandharvās tathā nāradaparvatau
viśvāvasuś ca gandharvaḥ siddhāś cāpsarasāṃ gaṇāḥ |
20 | tatra rudro mahādevaḥ karṇikāramayīṃ śubhām
dhārayāṇaḥ srajaṃ bhāti jyotsnām iva niśākaraḥ |
21 | tasmin divye vane ramye devadevarṣisaṃkule
āsthitaḥ paramaṃ yogam ṛṣiḥ putrārtham udyataḥ |
22 | na cāsya hīyate varṇo na glānir upajāyate
trayāṇām api lokānāṃ tad adbhutam ivābhavat |
23 | jaṭāś ca tejasā tasya vaiśvānaraśikhopamāḥ
prajvalantyaḥ sma dṛśyante yuktasyāmitatejasaḥ |
24 | mārkaṇḍeyo hi bhagavān etad ākhyātavān mama
sa devacaritānīha kathayām āsa me sadā |
25 | tā etādyāpi kṛṣṇasya tapasā tena dīpitāḥ
agnivarṇā jaṭās tāta prakāśante mahātmanaḥ |
26 | evaṃvidhena tapasā tasya bhaktyā ca bhārata
maheśvaraḥ prasannātmā cakāra manasā matim |
27 | uvāca cainaṃ bhagavāṃs tryambakaḥ prahasann iva
evaṃvidhas te tanayo dvaipāyana bhaviṣyati |
28 | yathā hy agnir yathā vāyur yathā bhūmir yathā jalam
yathā ca khaṃ tathā śuddho bhaviṣyati suto mahān |
29 | tadbhāvabhāvī tadbuddhis tadātmā tadapāśrayaḥ
tejasāvṛtya lokāṃs trīn yaśaḥ prāpsyati kevalam |