Book 12 Chapter 303
1	yājñavalkya uvāca
1	na śakyo nirguṇas tāta guṇīkartuṃ viśāṃ pate guṇavāṃś cāpy aguṇavān yathātattvaṃ nibodha me
2	guṇair hi guṇavān eva nirguṇaś cāguṇas tathā prāhur evaṃ mahātmāno munayas tattvadarśinaḥ
3	guṇasvabhāvas tv avyakto guṇān evābhivartate upayuṅkte ca tān eva sa caivājñaḥ svabhāvataḥ
4	avyaktas tu na jānīte puruṣo jñaḥ svabhāvataḥ na mattaḥ param astīti nityam evābhimanyate
5	anena kāraṇenaitad avyaktaṃ syād acetanam nityatvād akṣaratvāc ca kṣarāṇāṃ tattvato 'nyathā
6	yadājñānena kurvīta guṇasargaṃ punaḥ punaḥ yadātmānaṃ na jānīte tadāvyaktam ihocyate
7	kartṛtvāc cāpi tattvānāṃ tattvadharmī tathocyate kartṛtvāc caiva yonīnāṃ yonidharmā tathocyate
8	kartṛtvāt prakṛtīnāṃ tu tathā prakṛtidharmitā kartṛtvāc cāpi bījānāṃ bījadharmī tathocyate
9	guṇānāṃ prasavatvāc ca tathā prasavadharmavān kartṛtvāt pralayānāṃ ca tathā pralayadharmitā
10	bījatvāt prakṛtitvāc ca pralayatvāt tathaiva ca upekṣakatvād anyatvād abhimānāc ca kevalam
11	manyante yatayaḥ śuddhā adhyātmavigatajvarāḥ anityaṃ nityam avyaktam evam etad dhi śuśruma
12	avyaktaikatvam ity āhur nānātvaṃ puruṣas tathā sarvabhūtadayāvantaḥ kevalaṃ jñānam āsthitāḥ
13	anyaḥ sa puruṣo 'vyaktas tv adhruvo dhruvasaṃjñakaḥ yathā muñja iṣīkāyās tathaivaitad dhi jāyate
14	anyaṃ ca maśakaṃ vidyād anyac codumbaraṃ tathā na codumbarasaṃyogair maśakas tatra lipyate
15	anya eva tathā matsyas tathānyad udakaṃ smṛtam na codakasya sparśena matsyo lipyati sarvaśaḥ
16	anyo hy agnir ukhāpy anyā nityam evam avaihi bhoḥ na copalipyate so 'gnir ukhāsaṃsparśanena vai
17	puṣkaraṃ tv anyad evātra tathānyad udakaṃ smṛtam na codakasya sparśena lipyate tatra puṣkaram
18	eteṣāṃ saha saṃvāsaṃ vivāsaṃ caiva nityaśaḥ yathā tathainaṃ paśyanti na nityaṃ prākṛtā janāḥ
19	ye tv anyathaiva paśyanti na samyak teṣu darśanam te vyaktaṃ nirayaṃ ghoraṃ praviśanti punaḥ punaḥ
20	sāṃkhyadarśanam etat te parisaṃkhyātam uttamam evaṃ hi parisaṃkhyāya sāṃkhyāḥ kevalatāṃ gatāḥ
21	ye tv anye tattvakuśalās teṣām etan nidarśanam ataḥ paraṃ pravakṣyāmi yogānām api darśanam