Book 12 Chapter 282 | |
1 | parāśara uvāca |
1 | vṛttiḥ sakāśād varṇebhyas tribhyo hīnasya śobhanā
prītyopanītā nirdiṣṭā dharmiṣṭhān kurute sadā |
2 | vṛttiś cen nāsti śūdrasya pitṛpaitāmahī dhruvā
na vṛttiṃ parato mārgec chuśrūṣāṃ tu prayojayet |
3 | sadbhis tu saha saṃsargaḥ śobhate dharmadarśibhiḥ
nityaṃ sarvāsv avasthāsu nāsadbhir iti me matiḥ |
4 | yathodayagirau dravyaṃ saṃnikarṣeṇa dīpyate
tathā satsaṃnikarṣeṇa hīnavarṇo 'pi dīpyate |
5 | yādṛśena hi varṇena bhāvyate śuklam ambaram
tādṛśaṃ kurute rūpam etad evam avaihi me |
6 | tasmād guṇeṣu rajyethā mā doṣeṣu kadā cana
anityam iha martyānāṃ jīvitaṃ hi calācalam |
7 | sukhe vā yadi vā duḥkhe vartamāno vicakṣaṇaḥ
yaś cinoti śubhāny eva sa bhadrāṇīha paśyati |
8 | dharmād apetaṃ yat karma yady api syān mahāphalam
na tat seveta medhāvī na tad dhitam ihocyate |
9 | yo hṛtvā gosahasrāṇi nṛpo dadyād arakṣitā
sa śabdamātraphalabhāg rājā bhavati taskaraḥ |
10 | svayaṃbhūr asṛjac cāgre dhātāraṃ lokapūjitam
dhātāsṛjat putram ekaṃ prajānāṃ dhāraṇe ratam |
11 | tam arcayitvā vaiśyas tu kuryād atyartham ṛddhimat
rakṣitavyaṃ tu rājanyair upayojyaṃ dvijātibhiḥ |
12 | ajihmair aśaṭhakrodhair havyakavyaprayoktṛbhiḥ
śūdrair nirmārjanaṃ kāryam evaṃ dharmo na naśyati |
13 | apranaṣṭe tato dharme bhavanti sukhitāḥ prajāḥ
sukhena tāsāṃ rājendra modante divi devatāḥ |
14 | tasmād yo rakṣati nṛpaḥ sa dharmeṇābhipūjyate
adhīte cāpi yo vipro vaiśyo yaś cārjane rataḥ |
15 | yaś ca śuśrūṣate śūdraḥ satataṃ niyatendriyaḥ
ato 'nyathā manuṣyendra svadharmāt parihīyate |
16 | prāṇasaṃtāpanirdiṣṭāḥ kākiṇyo 'pi mahāphalāḥ
nyāyenopārjitā dattāḥ kim utānyāḥ sahasraśaḥ |
17 | satkṛtya tu dvijātibhyo yo dadāti narādhipa
yādṛśaṃ tādṛśaṃ nityam aśnāti phalam ūrjitam |
18 | abhigamya dattaṃ tuṣṭyā yad dhanyam āhur abhiṣṭutam
yācitena tu yad dattaṃ tad āhur madhyamaṃ budhāḥ |
19 | avajñayā dīyate yat tathaivāśraddhayāpi ca
tad āhur adhamaṃ dānaṃ munayaḥ satyavādinaḥ |
20 | atikrame majjamāno vividhena naraḥ sadā
tathā prayatnaṃ kurvīta yathā mucyeta saṃśayāt |
21 | damena śobhate vipraḥ kṣatriyo vijayena tu
dhanena vaiśyaḥ śūdras tu nityaṃ dākṣyeṇa śobhate |