Book 12 Chapter 278 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | tiṣṭhate me sadā tāta kautūhalam idaṃ hṛdi
tad ahaṃ śrotum icchāmi tvattaḥ kurupitāmaha |
2 | kathaṃ devarṣir uśanā sadā kāvyo mahāmatiḥ
asurāṇāṃ priyakaraḥ surāṇām apriye rataḥ |
3 | vardhayām āsa tejaś ca kimartham amitaujasām
nityaṃ vairanibaddhāś ca dānavāḥ surasattamaiḥ |
4 | kathaṃ cāpy uśanā prāpa śukratvam amaradyutiḥ
ṛddhiṃ ca sa kathaṃ prāptaḥ sarvam etad bravīhi me |
5 | na yāti ca sa tejasvī madhyena nabhasaḥ katham
etad icchāmi vijñātuṃ nikhilena pitāmaha |
6 | bhīṣma uvāca |
6 | śṛṇu rājann avahitaḥ sarvam etad yathātatham
yathāmati yathā caitac chrutapūrvaṃ mayānagha |
7 | eṣa bhārgavadāyādo muniḥ satyo dṛḍhavrataḥ
asurāṇāṃ priyakaro nimitte karuṇātmake |
8 | indro 'tha dhanado rājā yakṣarakṣodhipaḥ sa ca
prabhaviṣṇuś ca kośasya jagataś ca tathā prabhuḥ |
9 | tasyātmānam athāviśya yogasiddho mahāmuniḥ
ruddhvā dhanapatiṃ devaṃ yogena hṛtavān vasu |
10 | hṛte dhane tataḥ śarma na lebhe dhanadas tathā
āpannamanyuḥ saṃvignaḥ so 'bhyagāt surasattamam |
11 | nivedayām āsa tadā śivāyāmitatejase
devaśreṣṭhāya rudrāya saumyāya bahurūpiṇe |
12 | kubera uvāca |
12 | yogātmakenośanasā ruddhvā mama hṛtaṃ vasu
yogenātmagatiṃ kṛtvā niḥsṛtaś ca mahātapāḥ |
13 | bhīṣma uvāca |
13 | etac chrutvā tataḥ kruddho mahāyogī maheśvaraḥ
saṃraktanayano rājañ śūlam ādāya tasthivān |
14 | kvāsvau kvāsāv iti prāha gṛhītvā paramāyudham
uśanā dūratas tasya babhau jñātvā cikīrṣitam |
15 | sa mahāyogino buddhvā taṃ roṣaṃ vai mahātmanaḥ
gatim āgamanaṃ vetti sthānaṃ vetti tataḥ prabhuḥ |
16 | saṃcintyogreṇa tapasā mahātmānaṃ maheśvaram
uśanā yogasiddhātmā śūlāgre pratyadṛśyata |
17 | vijñātarūpaḥ sa tadā tapaḥsiddhena dhanvinā
jñātvā śūlaṃ ca deveśaḥ pāṇinā samanāmayat |
18 | ānatenātha śūlena pāṇināmitatejasā
pinākam iti covāca śūlam ugrāyudhaḥ prabhuḥ |
19 | pāṇimadhyagataṃ dṛṣṭvā bhārgavaṃ tam umāpatiḥ
āsyaṃ vivṛtya kakudī pāṇiṃ saṃprākṣipac chanaiḥ |
20 | sa tu praviṣṭa uśanā koṣṭhaṃ māheśvaraṃ prabhuḥ
vyacarac cāpi tatrāsau mahātmā bhṛgunandanaḥ |
21 | yudhiṣṭhira uvāca |
21 | kimarthaṃ vyacarad rājann uśanā tasya dhīmataḥ
jaṭhare devadevasya kiṃ cākārṣīn mahādyutiḥ |
22 | bhīṣma uvāca |
22 | purā so 'ntarjalagataḥ sthāṇubhūto mahāvrataḥ
varṣāṇām abhavad rājan prayutāny arbudāni ca |
23 | udatiṣṭhat tapas taptvā duścaraṃ sa mahāhradāt
tato devātidevas taṃ brahmā samupasarpata |
24 | tapovṛddhim apṛcchac ca kuśalaṃ cainam avyayam
tapaḥ sucīrṇam iti ca provāca vṛṣabhadhvajaḥ |
25 | tatsaṃyogena vṛddhiṃ cāpy apaśyat sa tu śaṃkaraḥ
mahāmatir acintyātmā satyadharmarataḥ sadā |
26 | sa tenāḍhyo mahāyogī tapasā ca dhanena ca
vyarājata mahārāja triṣu lokeṣu vīryavān |
27 | tataḥ pinākī yogātmā dhyānayogaṃ samāviśat
uśanā tu samudvigno nililye jaṭhare tataḥ |
28 | tuṣṭāva ca mahāyogī devaṃ tatrastha eva ca
niḥsāraṃ kāṅkṣamāṇas tu tejasā pratyahanyata |
29 | uśanā tu tadovāca jaṭharastho mahāmuniḥ
prasādaṃ me kuruṣveti punaḥ punar ariṃdama |
30 | tam uvāca mahādevo gaccha śiśnena mokṣaṇam
iti srotāṃsi sarvāṇi ruddhvā tridaśapuṃgavaḥ |
31 | apaśyamānaḥ sa dvāraṃ sarvataḥpihito muniḥ
paryakrāmad dahyamāna itaś cetaś ca tejasā |
32 | sa viniṣkramya śiśnena śukratvam abhipedivān
kāryeṇa tena nabhaso nāgacchata ca madhyataḥ |
33 | niṣkrāntam atha taṃ dṛṣṭvā jvalantam iva tejasā
bhavo roṣasamāviṣṭaḥ śūlodyatakaraḥ sthitaḥ |
34 | nyavārayata taṃ devī kruddhaṃ paśupatiṃ patim
putratvam agamad devyā vārite śaṃkare ca saḥ |
35 | devy uvāca |
35 | hiṃsanīyas tvayā naiṣa mama putratvam āgataḥ
na hi devodarāt kaś cin niḥsṛto nāśam archati |
36 | bhīṣma uvāca |
36 | tataḥ prīto 'bhavad devyāḥ prahasaṃś cedam abravīt
gacchatv eṣa yathākāmam iti rājan punaḥ punaḥ |
37 | tataḥ praṇamya varadaṃ devaṃ devīm umāṃ tathā
uśanā prāpa tad dhīmān gatim iṣṭāṃ mahāmuniḥ |
38 | etat te kathitaṃ tāta bhārgavasya mahātmanaḥ
caritaṃ bharataśreṣṭha yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi |