Book 12 Chapter 264 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | bahūnāṃ yajñatapasām ekārthānāṃ pitāmaha
dharmārthaṃ na sukhārthārthaṃ kathaṃ yajñaḥ samāhitaḥ |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | atra te vartayiṣyāmi nāradenānukīrtitam
uñchavṛtteḥ purāvṛttaṃ yajñārthe brāhmaṇasya ha |
3 | rāṣṭre dharmottare śreṣṭhe vidarbheṣv abhavad dvijaḥ
uñchavṛttir ṛṣiḥ kaś cid yajñe yajñaṃ samādadhe |
4 | śyāmākam aśanaṃ tatra sūryapatnī suvarcalā
tiktaṃ ca virasaṃ śākaṃ tapasā svādutāṃ gatam |
5 | upagamya vane pṛthvīṃ sarvabhūtavihiṃsayā
api mūlaphalair ijyo yajñaḥ svargyaḥ paraṃtapa |
6 | tasya bhāryā vratakṛśā śuciḥ puṣkaracāriṇī
yajñapatnītvam ānītā satyenānuvidhīyate sā tu śāpaparitrastā na svabhāvānuvartinī |
7 | mayūrajīrṇaparṇānāṃ vastraṃ tasyāś ca parṇinām
akāmāyāḥ kṛtaṃ tatra yajñe hotrānumārgataḥ |
8 | śukrasya punar ājātir apadhyānād adharmavit
tasmin vane samīpastho mṛgo 'bhūt sahacārikaḥ vacobhir abravīt satyaṃ tvayā duṣkṛtakaṃ kṛtam |
9 | yadi mantrāṅgahīno 'yaṃ yajño bhavati vaikṛtaḥ
māṃ bhoḥ prakṣipa hotre tvaṃ gaccha svargam atandritaḥ |
10 | tatas tu yajñe sāvitrī sākṣāt taṃ saṃnyamantrayat
nimantrayantī pratyuktā na hanyāṃ sahavāsinam |
11 | evam uktā nivṛttā sā praviṣṭā yajñapāvakam
kiṃ nu duścaritaṃ yajñe didṛkṣuḥ sā rasātalam |
12 | sā tu baddhāñjaliṃ satyam ayācad dhariṇaṃ punaḥ
satyena saṃpariṣvajya saṃdiṣṭo gamyatām iti |
13 | tataḥ sa hariṇo gatvā padāny aṣṭau nyavartata
sādhu hiṃsaya māṃ satya hato yāsyāmi sadgatim |
14 | paśya hy apsaraso divyā mayā dattena cakṣuṣā
vimānāni vicitrāṇi gandharvāṇāṃ mahātmanām |
15 | tataḥ suruciraṃ dṛṣṭvā spṛhālagnena cakṣuṣā
mṛgam ālokya hiṃsāyāṃ svargavāsaṃ samarthayat |
16 | sa tu dharmo mṛgo bhūtvā bahuvarṣoṣito vane
tasya niṣkṛtim ādhatta na hy asau yajñasaṃvidhiḥ |
17 | tasya tena tu bhāvena mṛgahiṃsātmanas tadā
tapo mahat samucchinnaṃ tasmād dhiṃsā na yajñiyā |
18 | tatas taṃ bhagavān dharmo yajñaṃ yājayata svayam
samādhānaṃ ca bhāryāyā lebhe sa tapasā param |
19 | ahiṃsā sakalo dharmo hiṃsā yajñe 'samāhitā
satyaṃ te 'haṃ pravakṣyāmi yo dharmaḥ satyavādinām |