Book 12 Chapter 246 | |
1 | vyāsa uvāca |
1 | hṛdi kāmadrumaś citro mohasaṃcayasaṃbhavaḥ
krodhamānamahāskandho vivitsāparimocanaḥ |
2 | tasya cājñānam ādhāraḥ pramādaḥ pariṣecanam
so 'bhyasūyāpalāśo hi purāduṣkṛtasāravān |
3 | saṃmohacintāviṭapaḥ śokaśākho bhayaṃkaraḥ
mohanībhiḥ pipāsābhir latābhiḥ pariveṣṭitaḥ |
4 | upāsate mahāvṛkṣaṃ sulubdhās taṃ phalepsavaḥ
āyāsaiḥ saṃyataḥ pāśaiḥ phalāni pariveṣṭayan |
5 | yas tān pāśān vaśe kṛtvā taṃ vṛkṣam apakarṣati
gataḥ sa duḥkhayor antaṃ yatamānas tayor dvayoḥ |
6 | saṃrohaty akṛtaprajñaḥ saṃtāpena hi pādapam
sa tam eva tato hanti viṣaṃ grastam ivāturam |
7 | tasyānuśayamūlasya mūlam uddhriyate balāt
tyāgāpramādākṛtinā sāmyena paramāsinā |
8 | evaṃ yo veda kāmasya kevalaṃ parikarṣaṇam
vadhaṃ vai kāmaśāstrasya sa duḥkhāny ativartate |
9 | śarīraṃ puram ity āhuḥ svāminī buddhir iṣyate
tatra buddheḥ śarīrasthaṃ mano nāmārthacintakam |
10 | indriyāṇi janāḥ paurās tadarthaṃ tu parā kṛtiḥ
tatra dvau dāruṇau doṣau tamo nāma rajas tathā |
11 | yadartham upajīvanti paurāḥ sahapureśvarāḥ
advāreṇa tam evārthaṃ dvau doṣāv upajīvataḥ |
12 | tatra buddhir hi durdharṣā manaḥ sādharmyam ucyate
paurāś cāpi manas trastās teṣām api calā sthitiḥ |
13 | yadarthaṃ buddhir adhyāste na so 'rthaḥ pariṣīdati
yadarthaṃ pṛthag adhyāste manas tat pariṣīdati |
14 | pṛthagbhūtaṃ yadā buddhyā mano bhavati kevalam
tatrainaṃ vivṛtaṃ śūnyaṃ rajaḥ paryavatiṣṭhate |
15 | tan manaḥ kurute sakhyaṃ rajasā saha saṃgatam
taṃ cādāya janaṃ pauraṃ rajase saṃprayacchati |