Book 12 Chapter 243 | |
1 | vyāsa uvāca |
1 | gandhān rasān nānurundhyāt sukhaṃ vā; nālaṃkārāṃś cāpnuyāt tasya tasya
mānaṃ ca kīrtiṃ ca yaśaś ca necchet; sa vai pracāraḥ paśyato brāhmaṇasya |
2 | sarvān vedān adhīyīta śuśrūṣur brahmacaryavān
ṛco yajūṃṣi sāmāni na tena na sa brāhmaṇaḥ |
3 | jñātivat sarvabhūtānāṃ sarvavit sarvavedavit
nākāmo mriyate jātu na tena na ca brāhmaṇaḥ |
4 | iṣṭīś ca vividhāḥ prāpya kratūṃś caivāptadakṣiṇān
naiva prāpnoti brāhmaṇyam abhidhyānāt kathaṃ cana |
5 | yadā cāyaṃ na bibheti yadā cāsmān na bibhyati
yadā necchati na dveṣṭi brahma saṃpadyate tadā |
6 | yadā na kurute bhāvaṃ sarvabhūteṣu pāpakam
karmaṇā manasā vācā brahma saṃpadyate tadā |
7 | kāmabandhanam evaikaṃ nānyad astīha bandhanam
kāmabandhanamukto hi brahmabhūyāya kalpate |
8 | kāmato mucyamānas tu dhūmrābhrād iva candramāḥ
virajāḥ kālam ākāṅkṣan dhīro dhairyeṇa vartate |
9 | āpūryamāṇam acalapratiṣṭhaṃ; samudram āpaḥ praviśanti yadvat
sa kāmakānto na tu kāmakāmaḥ; sa vai lokāt svargam upaiti dehī |
10 | vedasyopaniṣat satyaṃ satyasyopaniṣad damaḥ
damasyopaniṣad dānaṃ dānasyopaniṣat tapaḥ |
11 | tapasopaniṣat tyāgas tyāgasyopaniṣat sukham
sukhasyopaniṣat svargaḥ svargasyopaniṣac chamaḥ |
12 | kledanaṃ śokamanasoḥ saṃtāpaṃ tṛṣṇayā saha
sattvam icchasi saṃtoṣāc chāntilakṣaṇam uttamam |
13 | viśoko nirmamaḥ śāntaḥ prasannātmātmavittamaḥ
ṣaḍbhir lakṣaṇavān etaiḥ samagraḥ punar eṣyati |
14 | ṣaḍbhiḥ sattvaguṇopetaiḥ prājñair adhikamantribhiḥ
ye viduḥ pretya cātmānam ihasthāṃs tāṃs tathā viduḥ |
15 | akṛtrimam asaṃhāryaṃ prākṛtaṃ nirupaskṛtam
adhyātmaṃ sukṛtaprajñaḥ sukham avyayam aśnute |
16 | niṣpracāraṃ manaḥ kṛtvā pratiṣṭhāpya ca sarvataḥ
yām ayaṃ labhate tuṣṭiṃ sā na śakyam ato 'nyathā |
17 | yena tṛpyaty abhuñjāno yena tuṣyaty avittavān
yenāsneho balaṃ dhatte yas taṃ veda sa vedavit |
18 | saṃgopya hy ātmano dvārāṇy apidhāya vicintayan
yo hy āste brāhmaṇaḥ śiṣṭaḥ sa ātmaratir ucyate |
19 | samāhitaṃ pare tattve kṣīṇakāmam avasthitam
sarvataḥ sukham anveti vapuś cāndramasaṃ yathā |
20 | saviśeṣāṇi bhūtāni guṇāṃś cābhajato muneḥ
sukhenāpohyate duḥkhaṃ bhāskareṇa tamo yathā |
21 | tam atikrāntakarmāṇam atikrāntaguṇakṣayam
brāhmaṇaṃ viṣayāśliṣṭaṃ jarāmṛtyū na vindataḥ |
22 | sa yadā sarvato muktaḥ samaḥ paryavatiṣṭhate
indriyāṇīndriyārthāṃś ca śarīrastho 'tivartate |
23 | kāraṇaṃ paramaṃ prāpya atikrāntasya kāryatām
punarāvartanaṃ nāsti saṃprāptasya parāt param |