Book 12 Chapter 238 | |
1 | vyāsa uvāca |
1 | prakṛtes tu vikārā ye kṣetrajñas taiḥ pariśritaḥ
te cainaṃ na prajānanti sa tu jānāti tān api |
2 | taiś caiṣa kurute kāryaṃ manaḥṣaṣṭhair ihendriyaiḥ
sudāntair iva saṃyantā dṛḍhaiḥ paramavājibhiḥ |
3 | indriyebhyaḥ parā hy arthā arthebhyaḥ paramaṃ manaḥ
manasas tu parā buddhir buddher ātmā mahān paraḥ |
4 | mahataḥ param avyaktam avyaktāt parato 'mṛtam
amṛtān na paraṃ kiṃ cit sā kāṣṭhā sā parā gatiḥ |
5 | evaṃ sarveṣu bhūteṣu gūḍho 'tmā na prakāśate
dṛśyate tvagryayā buddhyā sūkṣmayā tattvadarśibhiḥ |
6 | antarātmani saṃlīya manaḥṣaṣṭhāni medhayā
indriyāṇīndriyārthāṃś ca bahu cintyam acintayan |
7 | dhyānoparamaṇaṃ kṛtvā vidyāsaṃpāditaṃ manaḥ
anīśvaraḥ praśāntātma tato 'rchaty amṛtaṃ padam |
8 | indriyāṇāṃ tu sarveṣāṃ vaśyātmā calitasmṛtiḥ
ātmanaḥ saṃpradānena martyo mṛtyum upāśnute |
9 | hitvā tu sarvasaṃkalpān sattve cittaṃ niveśayet
sattve cittaṃ samāveśya tataḥ kālaṃjaro bhavet |
10 | cittaprasādena yatir jahāti hi śubhāśubham
prasannātmātmani sthitvā sukham ānantyam aśnute |
11 | lakṣaṇaṃ tu prasādasya yathā tṛptaḥ sukhaṃ svapet
nivāte vā yathā dīpo dīpyamāno na kampate |
12 | evaṃ pūrvāpare rātre yuñjann ātmānam ātmanā
sattvāhāraviśuddhātmā paśyaty ātmānam ātmani |
13 | rahasyaṃ sarvavedānām anaitihyam anāgamam
ātmapratyayikaṃ śāstram idaṃ putrānuśāsanam |
14 | dharmākhyāneṣu sarveṣu satyākhyāneṣu yad vasu
daśedam ṛk sahasrāṇi nirmathyāmṛtam uddhṛtam |
15 | navanītaṃ yathā dadhnaḥ kāṣṭhād agnir yathaiva ca
tathaiva viduṣāṃ jñānaṃ putrahetoḥ samuddhṛtam snātakānām idaṃ śāstraṃ vācyaṃ putrānuśāsanam |
16 | tad idaṃ nāpraśāntāya nādāntāyātapasvine
nāvedaviduṣe vācyaṃ tathā nānugatāya ca |
17 | nāsūyakāyānṛjave na cānirdiṣṭakāriṇe
na tarkaśāstradagdhāya tathaiva piśunāya ca |
18 | ślāghate ślāghanīyāya praśāntāya tapasvine
idaṃ priyāya putrāya śiṣyāyānugatāya ca rahasyadharmaṃ vaktavyaṃ nānyasmai tu kathaṃ cana |
19 | yady apy asya mahīṃ dadyād ratnapūrṇām imāṃ naraḥ
idam eva tataḥ śreya iti manyeta tattvavit |
20 | ato guhyatarārthaṃ tad adhyātmam atimānuṣam
yat tan maharṣibhir dṛṣṭaṃ vedānteṣu ca gīyate tat te 'haṃ saṃpravakṣyāmi yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi |