Book 12 Chapter 237
1	śuka uvāca
1	vartamānas tathaivātra vānaprasthāśrame yathā yoktavyo 'tmā yathā śaktyā paraṃ vai kāṅkṣatā padam
2	vyāsa uvāca
2	prāpya saṃskāram etābhyām āśramābhyāṃ tataḥ param yat kāryaṃ paramārthārthaṃ tad ihaikamanāḥ śṛṇu
3	kaṣāyaṃ pācayitvā tu śreṇisthāneṣu ca triṣu pravrajec ca paraṃ sthānaṃ parivrajyām anuttamām
4	tad bhavān evam abhyasya vartatāṃ śrūyatāṃ tathā eka eva caren nityaṃ siddhyartham asahāyavān
5	ekaś carati yaḥ paśyan na jahāti na hīyate anagnir aniketaḥ syād grāmam annārtham āśrayet
6	aśvastanavidhānaḥ syān munir bhāvasamanvitaḥ laghvāśī niyatāhāraḥ sakṛd annaniṣevitā
7	kapālaṃ vṛkṣamūlāni kucelam asahāyatā upekṣā sarvabhūtānām etāvad bhikṣulakṣaṇam
8	yasmin vācaḥ praviśanti kūpe prāptāḥ śilā iva na vaktāraṃ punar yānti sa kaivalyāśrame vaset
9	naiva paśyen na śṛṇuyād avācyaṃ jātu kasya cit brāhmaṇānāṃ viśeṣeṇa naiva brūyāt kathaṃ cana
10	yad brāhmaṇasya kuśalaṃ tad eva satataṃ vadet tūṣṇīm āsīta nindāyāṃ kurvan bheṣajam ātmanaḥ
11	yena pūrṇam ivākāśaṃ bhavaty ekena sarvadā śūnyaṃ yena janākīrṇaṃ taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
12	yena kena cid ācchanno yena kena cid āśitaḥ yatrakvacanaśāyī ca taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
13	aher iva gaṇād bhītaḥ sauhityān narakād iva kuṇapād iva ca strībhyas taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
14	na krudhyen na prahṛṣyec ca mānito 'mānitaś ca yaḥ sarvabhūteṣv abhayadas taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
15	nābhinandeta maraṇaṃ nābhinandeta jīvitam kālam eva pratīkṣeta nideśaṃ bhṛtako yathā
16	anabhyāhatacittaḥ syād anabhyāhatavāk tathā nirmuktaḥ sarvapāpebhyo niramitrasya kiṃ bhayam
17	abhayaṃ sarvabhūtebhyo bhūtānām abhayaṃ yataḥ tasya dehād vimuktasya bhayaṃ nāsti kutaś cana
18	yathā nāgapade 'nyāni padāni padagāminām sarvāṇy evāpidhīyante padajātāni kauñjare
19	evaṃ sarvam ahiṃsāyāṃ dharmārtham apidhīyate amṛtaḥ sa nityaṃ vasati yo 'hiṃsāṃ pratipadyate
20	ahiṃsakaḥ samaḥ satyo dhṛtimān niyatendriyaḥ śaraṇyaḥ sarvabhūtānāṃ gatim āpnoty anuttamām
21	evaṃ prajñānatṛptasya nirbhayasya manīṣiṇaḥ na mṛtyur atigo bhāvaḥ sa mṛtyum adhigacchati
22	vimuktaṃ sarvasaṅgebhyo munim ākāśavat sthitam asvam ekacaraṃ śāntaṃ taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
23	jīvitaṃ yasya dharmārthaṃ dharmo 'ratyartham eva ca ahorātrāś ca puṇyārthaṃ taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
24	nirāśiṣam anārambhaṃ nirnamaskāram astutim akṣīṇaṃ kṣīṇakarmāṇaṃ taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ
25	sarvāṇi bhūtāni sukhe ramante; sarvāṇi duḥkhasya bhṛśaṃ trasanti teṣāṃ bhayotpādanajātakhedaḥ; kuryān na karmāṇi hi śraddadhānaḥ
26	dānaṃ hi bhūtābhayadakṣiṇāyāḥ; sarvāṇi dānāny adhitiṣṭhatīha tīkṣṇāṃ tanuṃ yaḥ prathamaṃ jahāti; so 'nantam āpnoty abhayaṃ prajābhyaḥ
27	uttāna āsyena havir juhoti; lokasya nābhir jagataḥ pratiṣṭhā tasyāṅgam aṅgāni kṛtākṛtaṃ ca; vaiśvānaraḥ sarvam eva prapede
28	prādeśamātre hṛdi niśritaṃ yat; tasmin prāṇān ātmayājī juhoti tasyāgnihotraṃ hutam ātmasaṃsthaṃ; sarveṣu lokeṣu sadaivateṣu
29	daivaṃ tridhātuṃ trivṛtaṃ suparṇaṃ; ye vidyur agryaṃ paramārthatāṃ ca te sarvalokeṣu mahīyamānā; devāḥ samarthāḥ sukṛtaṃ vrajanti
30	vedāṃś ca vedyaṃ ca vidhiṃ ca kṛtsnam; atho niruktaṃ paramārthatāṃ ca sarvaṃ śarīrātmani yaḥ praveda; tasmai sma devāḥ spṛhayanti nityam
31	bhūmāv asaktaṃ divi cāprameyaṃ; hiraṇmayaṃ yo 'ṇḍajam aṇḍamadhye patatriṇaṃ pakṣiṇam antarikṣe; yo veda bhogyātmani dīptaraśmiḥ
32	āvartamānam ajaraṃ vivartanaṃ; ṣaṇṇemikaṃ dvādaśāraṃ suparva yasyedam āsye pariyāti viśvaṃ; tat kālacakraṃ nihitaṃ guhāyām
33	yaḥ saṃprasādaṃ jagataḥ śarīraṃ; sarvān sa lokān adhigacchatīha tasmin hutaṃ tarpayatīha devāṃs; te vai tṛptās tarpayanty āsyam asya
34	tejomayo nityatanuḥ purāṇo; lokān anantān abhayān upaiti bhūtāni yasmān na trasante kadā cit; sa bhūtebhyo na trasate kadā cit
35	agarhaṇīyo na ca garhate 'nyān; sa vai vipraḥ paramātmānam īkṣet vinītamoho vyapanītakalmaṣo; na ceha nāmutra ca yo 'rtham ṛcchati
36	aroṣamohaḥ samaloṣṭakāñcanaḥ; prahīṇaśoko gatasaṃdhivigrahaḥ apetanindāstutir apriyāpriyaś; carann udāsīnavad eṣa bhikṣukaḥ